دلایل دقیق درد و خستگی ناشی از سرطان مشخص نیست؛ اما راه‌هایی وجود دارد که شما می‌توانید خستگی و درد خود را کنترل کنید. همچنین در ادامهٔ مقاله بخوانید که پزشکان در مورد خستگی ناشی از سرطان چه می‌دانند و چه کاری می‌توانید در مورد آنها انجام دهید.

کنترل درد و خستگی ناشی از سرطان چگونه است؟

درد و خستگی ناشی از سرطان که معمولاً به‌عنوان احساس خستگی، ضعف یا فرسودگی توصیف می‌شود، اکثر افراد را در طول درمان سرطان تحت تأثیر قرار می‌دهد. خستگی سرطان می‌تواند ناشی از عوارض جانبی درمان؛ مانند عوارض رادیوتراپی و شیمی درمانی یا عوارض خود سرطان باشد که ما در ادامه به دلایل دچار شدن به درد و خستگی ناشی از سرطان پرداخته‌ایم.

دلایل درد و خستگی ناشی از سرطان

درد و خستگی ناشی از سرطان توسط عوامل زیادی ایجاد می‌شود و عواملی که به درد و خستگی شما منجر می‌شوند می‌تواند کاملاً با عوامل دیگری متفاوت باشد. با این حال، عوامل احتمالی ایجاد کننده خستگی و درد عبارت‌اند از:

عوارض سرطان

سرطان می‌تواند تغییراتی در بدن شما ایجاد کند که  منجر به خستگی و درد می‌شود. به‌عنوان‌مثال، برخی از سرطان‌ها پروتئین‌هایی به نام سیتوکین‌ را آزاد می‌کنند که تصور می‌شود باعث خستگی و درد می‌شوند. سایر سرطان‌ها نیز می‌توانند نیاز بدن شما به انرژی را افزایش دهند، ماهیچه‌ها را ضعیف کنند، به اندام‌های خاصی (مانند کبد، کلیه، قلب یا ریه‌ها) آسیب بزنند یا هورمون‌های بدن را تغییر دهند که همه این‌ها به خستگی و درد منجر می‌شوند.

عوارض روش‌های درمانی سرطان

شیمی درمانی، پرتودرمانی، جراحی، پیوند مغز استخوان و ایمونوتراپی همگی باعث خستگی نیز می‌شوند. اگر درمان سرطان علاوه بر سلول‌های سرطانی به سلول‌های سالم نیز آسیب برساند، امکان دارد دچار درد و خستگی شوید یا زمانی که بدن شما در حال ترمیم آسیب‌های ناشی از درمان است، خستگی رخ می‌دهد.

کم خونی بعد از درمان سرطان

اگر سرطان به مغز استخوان شما گسترش یافته باشد و در تولید سلول‌های خونی اختلال ایجاد کند یا باعث از دست دادن خون شود، می‌توانید دچار کم خونی شوید.

تغذیه نامناسب

برای اینکه بدن شما به‌درستی کار کند به انرژی نیاز دارد که توسط یک رژیم غذایی سالم فراهم می‌شود. هنگامی که سرطان دارید، بدن شما بیش از حد معمول به مواد مغذی نیاز دارد. اما اگر عوارض جانبی درمان، مانند تهوع و استفراغ، خوردن را دشوار کند، مواد مغذی کافی به بدن نمی‌رسد.

عوارض هورمون درمانی

هورمون درمانی یک درمان رایج سرطان است که باعث تغییراتی در سطوح هورمونی بدن می‌شود که می‌تواند منجر به خستگی قابل توجهی شود. تغییرات هورمونی نیز می‌تواند به‌عنوان عوارض جانبی سایر درمان‌های سرطان رخ دهد.

همچنین سایر علت‌های ایجاد خستگی و درد در دوران سرطان می‌تواند شامل اضطراب، استرس، افسردگی، کمبود خواب، عوارض برخی داروها و کم تحرکی باشند. اکثر کسانی که سرطان دارند خستگی را تجربه نمی‌کنند و همچنین خستگی و درد سرطان شما می‌تواند به‌صورت اپیزودیک رخ دهد و فقط مدت کوتاهی طول بکشد، یا تا چند ماه پس از تکمیل درمان ادامه یابد.

دلایل ایجاد دردهای سرطانی

دردهای سرطانی دلایل و اشکال مختلفی دارد. شما می‌توانید این دردها را با کمک پزشک متخصص کنترل کنید. بیشترین دلیل ایجاد درد در بیماران سرطانی توسط فشار تومور به استخوان‌ها، رگ‌های عصبی و اعضای دیگر بدن ایجاد می‌شود. همچنین گاهی اوقات درد ناشی از سرطان به دلیل روش‌های درمانی است، برای مثال:

• داروهای شیمی درمانی: برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند منجر به بی‌حسی در قسمت دست یا پا شوند همچنین می‌توانند باعث حس سوزش در قسمت تزریق داروی شیمی درمانی شوند.
• رادیوتراپی: رادیوتراپی می‌تواند باعث ایجاد عوارضی مانند قرمزی و تحریک پوست شود، اگر رادیوتراپی در قسمت مثانه انجام شود می‌تواند باعث متورم شدن مثانه نیز شود.
• ایمونوتراپی: برخی از روش‌های ایمونوتراپی می‌توانند باعث تورم مفاصل شوند.
• هورمون درمانی: برخی از روش‌های درمانی ایمونوتراپی می‌توانند باعث درد در قسمت مفاصل یا عضلات شوند.

انواع دردهای سرطانی

تشخیص نوع درد سرطانی شما توسط دکتر، موضوع بسیار مهمی است؛ زیرا اگر تشخیص درست داده شود احتمال درمان در کوتاه‌ترین زمان بیشتر می‌شود. انواع مختلف دردهای سرطانی، درمان‌های به‌خصوص خود را دارند. ما در ادامه مقاله به توضیح انواع دردهای سرطانی می‌پردازیم.

درد عصبی

دردهای عصبی معمولاً توسط فشار به رگ‌های عصبی، فشار به نخاع یا آسیب به رگ‌های عصبی ایجاد می‌شوند. بیماران معمولاً دردهای عصبی را به سوزش، تیرکشیدن و احساس سوزن سوزن شدن تشبیه می‌کنند. کنترل دردهای عصبی به‌مراتب می‌تواند نسبت به بقیه انواع دردها سخت‌تر باشد. برخی افراد دردهای عصبی طولانی مدت را پس از جراحی تجربه می‌کنند؛ زیرا حین جراحی برخی از رگ‌های عصبی بریده می‌شوند و به دلیل رشد کند زمان زیادی طول می‌کشد که این رگ‌های عصبی بهبود یابند. همچنین درد عصبی می‌تواند توسط روش‌های درمانی دیگر مانند رادیوتراپی و شیمی تراپی نیز ایجاد شود.

درد استخوان

سرطان می‌تواند به استخوان نیز سرایت کند و باعث درد در قسمت رویی استخوان شود. سرطان می‌تواند به یک محل مشخص از استخوان یا قسمت‌های مختلف آن تاثیر بگذارد.

درد بافت نرم پوست

درد بافت نرم پوست به این معنا است که بیمار درد اعضای بدن یا عضلات را در پوست خود احساس می‌کند. برای مثال شما امکان دارد دردی در کمر خود حس کنید که توسط آسیب به کلیه ایجاد شده است. تشخیص ریشه این نوع از درد بسیار سخت است؛ اما نشانه‌های درد بافت نرم پوست شامل حس درد تیز، گرفتگی و درد ضربان دار هستند. همچنین نام دیگر درد بافت نرم پوست، درد احشایی است.

درد خیالی

درد خیالی (Phantom pain)  به معنی احساس درد در قسمتی از اعضای بدن است که توسط جراحی برداشته شده باشد. برای مثال: درد در قسمت سینه پس از عمل برداشتن سینه یا درد در قسمت دست یا پا که به دلیل وجود تومور در استخوان قطع شده است. پزشکان همچنان به دنبال دلیل ایجاد درد خیالی  هستند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

در طول درمان سرطان مقداری خستگی و درد طبیعی است، اما اگر متوجه شدید که خستگی و درد ناشی از سرطان مداوم است و هفته‌ها طول می‌کشد و در توانایی شما برای انجام کارهای روزمره اختلال ایجاد می‌کند، پیشنهاد می‌شود به پزشک متخصص مراجعه کنید.

درمان‌های پزشکی و خودمراقبتی

از آنجایی که خستگی  و درد ناشی از سرطان امکان دارد توسط عوامل زیادی ایجاد شود، معمولاً پزشکان بیش از یک روش درمانی را برای کاهش و مقابله با علائم شما پیشنهاد می‌کنند. این درمان‌ها شامل روش‌های خودمراقبتی و در موارد خاص داروها یا اقدامات پزشکی هستند.

مداخلات پزشکی

داروهایی برای درمان خستگی و درد بعد از سرطان در دسترس است. به‌عنوان‌مثال، اگر خستگی شما در نتیجه کم خونی باشد، تزریق خون کمک شایانی می‌کند. داروهایی که مغز استخوان شما برای تولید گلبول‌های قرمز بیشتر تحریک می‌کنند، می‌توانند گزینه خوبی باشند. اگر افسرده هستید، پزشک امکان دارد داروهایی را پیشنهاد کند که می‌تواند به کاهش افسردگی، افزایش اشتها و بهبودی شما کمک کند. بهبود کیفیت خواب نیز می‌تواند به رفع خستگی کمک کند همچنین گاهی اوقات دارو می‌تواند در کمک به خواب مؤثر باشد. برخی از داروهای مسکن می‌توانند خستگی را بدتر کنند، بنابراین با پزشک خود برای رسیدن به تعادل مناسب مشورت کنید.

بیماران سرطانی برای کاهش درد در خود چه کارهایی باید انجام دهند؟

زمانی را در روز به استراحت اختصاص دهید. به‌جای استراحت برای یک دوره طولانی، در طول روز چرت کوتاهی داشته باشید همچنین در مقابله با خستگی و درد به کارها و درمان‌های خانگی نیاز خواهید داشت که خودتان باید انجام دهید. در ادامه مقاله به توضیح این روش‌های درمانی خانگی می‌پردازیم.

حفظ انرژی

انرژی خود را برای مهم‌ترین فعالیت‌های خود ذخیره کنید. زمان‌هایی را که حال بهتری دارید کارهایتان را انجام دهید و برای انجام فعالیت‌های مهم خود در آن زمان‌ها برنامه ریزی کنید.

ورزش کردن

ورزش متوسط، مانند پیاده روی سریع، دوچرخه سواری و شنا، در طول هفته می‌تواند به شما در حفظ سطح انرژی کمک کند. هم‌زمان با شروع درمان، به طور منظم ورزش کنید. شما در روال ورزش قرار خواهید گرفت و حتی به شما در جلوگیری از خستگی در طول درمان کمک شایانی می‌کند.

در نظر گرفتن گزینه‌های طبی

برخی از افراد مبتلا به سرطان از طریق مدیتیشن، یوگا و سایر تمرین‌های تمرکز حواس که باعث آرامش می‌شوند، از خستگی و درد خلاص می‌شوند. ماساژ و طب سوزنی نیز می‌تواند مفید باشد. اما با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این گزینه‌های درمانی بی‌خطر هستند، به‌خصوص اگر تعداد گلبول‌های قرمز خون شما پایین است یا اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید. حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

استفاده از مکمل‌ها

در مطالعات نشان داده شده است که مکمل‌های حاوی جینسنگ خستگی و درد را از بین می‌برند. اگر علاقه‌مند به امتحان مکمل‌ها هستید، حتماً با پزشک خود در میان بگذارید، زیرا جینسنگ و سایر مکمل‌ها می‌توانند با تعدادی از داروها تداخل داشته باشند.

فیزیوتراپی و توان‌بخشی بعد از سرطان

در موارد حاد سرطان، فیزیوتراپیست می‌تواند برای بهبودی پس از سرطان  در زمینه پیشگیری از لنف ادم، تمرین‌های کششی و ماساژ و بازگشت به کار و فعالیت بدنی پس از درمان سرطان کمک شایانی کند. همچنین فیزیوتراپی و توان‌بخشی پس از سرطان بخش مهمی از بهبودی پس سرطان را شامل می‌شود به همین دلیل برای انتخاب مرکز درمانی خود جهت انجام فیزیوتراپی و توان‌بخشی بعد از سرطان باید دقت کنید.