نخاع، بخشی از سیستم عصبی مرکزی است که ارتباط بین مغز و سایر اعضای بدن را فراهم می‌کند. تنگی کانال نخاعی یک وضعیت پاتولوژیک است که در آن کانال نخاعی تنگ می‌شود و باعث فشار و آسیب به نخاع می‌شود. در ادامه، به توضیح درمان تنگی کانال نخاعی خواهیم پرداخت. برای آشنایی با انواع درمان و عوارض‌عدم درمان آن تا انتهای مقاله، همراه ما باشید. 

تنگی کانال نخاعی چیست؟ 

تنگی کانال نخاعی، به وضعیتی اطلاق می‌شود که کانال نخاعی، به دلیل عواملی مانند: تورم، تراوش پروتروزیون دیسک، تودۀ استخوانی اضافی یا تشکیل استئوفیت در اطراف کانال، تنگ شود. این موضوع می‌تواند منجر به فشار و آسیب به نخاع شود و علائمی مانند: درد، سرماخوردگی، ضعف عضلات و اختلالات حسی را به همراه داشته باشد. 

تشخیص تنگی کانال نخاعی

پزشک، سابقه پزشکی را بررسی می‌کند، در مورد علائم می‌پرسد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. پزشک ممکن است ستون فقرات را لمس کند و روی نواحی مختلف فشار دهد تا ببیند آیا باعث درد می‌شود یا خیر. از بیمار خواسته می‌شود که در جهات مختلف خم شود تا ببینید آیا برخی از موقعیت‌های ستون فقرات باعث ایجاد نشانه‌ها می‌شوند یا خیر. 

آزمایشات تشخیص 

آزمایش‌های تصویربرداری انجام خواهد شد تا پزشک بتواند ستون فقرات را ببیند و محل دقیق، نوع و میزان مشکل را تعیین کند. این آزمایشات عبارت‌اند از: 

• اشعه ایکس ستون فقرات: اشعه ایکس از مقدار کمی تابش استفاده می‌کند و می‌تواند تغییراتی را در ساختار استخوان نشان دهد. به عنوان مثال، آن‌ها می‌توانند از دست دادن ارتفاع دیسک یا خارهای استخوانی را نشان دهند. 
• MRI: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از امواج رادیویی و یک آهنربای قدرتمند برای ایجاد تصاویر مقطعی از ستون فقرات استفاده می‌کند. ام آر آی تصاویر دقیقی از اعصاب، دیسک و نخاع ارائه می‌دهد، همچنین می‌تواند وجود هر توموری را تشخیص دهد. 
• سی تی اسکن و میلوگرافی: توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن، ترکیبی از اشعه ایکس است که تصاویر مقطعی از ستون فقرات ایجاد می‌کند. میلوگرافی از رنگ کنتراست استفاده می‌کند تا پزشک بتواند نخاع و اعصاب را با وضوح بیشتری ببیند. 

درمان تنگی کانال نخاعی چیست؟ 

درمان تنگی کانال نخاعی، شامل مجموعه‌ای از روش‌ها و تدابیر است که برای کاهش علائم و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به این حالت استفاده می‌شود. این درمان‌ها شامل مدیریت تسکین‌دهنده علائم، فیزیوتراپی، داروها، تزریق مواد تسکین‌دهنده، جراحی و ترکیبی از این روش‌ها می‌شود. هدف درمان، کنترل علائم بیماری، بهبود عملکرد نخاع و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. انتخاب مناسب‌ترین درمان و تداوم مراقبت‌های پزشکی می‌تواند بهبود وضعیت بیمار و کاهش عوارض احتمالی را به ارمغان بیاورد. 

انواع روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی

درمان تنگی کانال نخاعی، بستگی به شدت و علت تنگی، نشانه‌ها و عوارض مرتبط، و وضعیت عمومی بیمار دارد. در بعضی موارد، درمان ممکن است شامل تغییرات در سبک زندگی و درمان‌های غیرجراحی باشد، در حالی که در موارد شدیدتر، نیاز به جراحی ممکن است وجود داشته باشد. در ادامه، روش‌های متداول درمان را بررسی می‌کنیم: 

• تغییرات در سبک زندگی
• درمان دارویی
• فیزیوتراپی
• روش‌های تزریقی
• جراحی

تغییرات در سبک زندگی

در صورتی که تنگی کانال نخاعی خفیف تشخیص داده شود و علائم نسبتاً ملایم باشد، تغییرات در سبک زندگی ممکن است کمک کننده باشد. این شامل کاهش فعالیت‌هایی است که فشار بیشتری بر روی نخاع می‌آورند، استفاده از ابزارهای حمایتی مانند قرقره‌ها و عصاها، و اصلاح قرارگیری بدن در فعالیت‌های روزمره است. 

درمان دارویی

در برخی موارد، ممکن است پزشک داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) را تجویز کند تا التهاب و درد را کاهش دهد. البته، این درمان تنها برای برخی بیماران مؤثر است و نتایج آن برای همه یکسان نیست. 

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی می‌توانند در بهبود علائم تنگی کانال نخاعی موثر باشند. این شامل تمرینات استقامتی، تمرینات اصلاحی و تمرینات تقویتی عضلات مرتبط با نخاع است. فیزیوتراپی توسط یک متخصص فیزیوتراپی تجویز می‌شود و باید به طور منظم و با رعایت راهنمایی‌ها انجام شود. 

روش‌های تزریقی

در برخی موارد، تزریق مواد ضد التهابی یا آنالژزیک (مانند استروئیدها و آنالژزیک‌ها) به ناحیه تنگی کانال نخاعی می‌تواند بهبودی در علائم و عوارض مرتبط با تنگی کانال نخاعی ایجاد کند. این روش توسط پزشک متخصص انجام می‌شود و نیاز به هماهنگی دقیق دارد. 

جراحی

جراحی تنگی کانال نخاعی، تنها در صورتی در نظر گرفته می‌شود که سایر گزینه‌های درمانی مناسب نباشند. اما خوشبختانه، بیشتر افراد، نیازی به جراحی ندارند. انواع جراحی ستون فقرات عبارتند از: 

• لامینکتومی (جراحی رفع فشار): این روش جراحی رایج‌ترین روش برای درمان تنگی کانال نخاع است. در این روش، لامینا (بخشی از استخوان مهره) برداشته می‌شود. جراح ممکن است رباط‌ها و فرآیندهای خاری استخوان را نیز بردارد. این روش باعث ایجاد فضای بیشتری برای نخاع و اعصاب می‌شود. 
• لامینکتومی: این روش جراحی لامینکتومی جزئی است. در این روش، جراح تنها بخش کوچکی از لامینا را برداشت می‌کند – ناحیه‌ای که بیشترین فشار را بر روی عصب ایجاد می‌کند. 
• لامینوپلاستی: این نوع جراحی مخصوصاً برای درمان تنگی کانال نخاعی در منطقه گردن استفاده می‌شود. جراح بخشی از لامینا را برداشته و فضای بیشتری برای کانال فراهم می‌کند. برای ایجاد پل لولایی در ناحیه که استخوان را جدا کرده‌اند، از صفحات و پیچ‌های فلزی استفاده می‌شود. 
• فورامینوتومی: این روش شامل حذف استخوان یا بافت در ناحیه فورامن (مکانی که ریشه‌های عصبی از آن خارج می‌شوند) است. با برداشتن استخوان یا بافت معافیت می‌دهد تا فضای بیشتری برای ریشه‌های عصبی فراهم شود. 
• اسپیسرهای فرآیند بین خاری: این روش جراحی کم تهاجمی برای برخی از بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی کمری استفاده می‌شود. جراح فاصله‌هایی را بین استخوان‌ها در پشت هر مهره قرار می‌دهد که به آن‌ها اسپیسرهای فرآیند بین خاری گفته می‌شود. این اسپیسرها کمک می‌کنند مهره‌ها فاصله بیشتری از یکدیگر داشته باشند و فضای بیشتری برای عصب‌ها ایجاد شود. 
• فیوژن ستون فقرات: در مواردی که درد عصبی تابشی ناشی از تنگی کانال نخاعی وجود دارد و ستون فقرات پایدار نیست و سایر درمان‌ها نتیجه مطلوبی نداشته‌اند، فیوژن ستون فقرات به عنوان گزینه‌ی آخر مدنظر قرار می‌گیرد. در این جراحی، دو مهره به صورت دائمی به هم وصل می‌شوند.

اقدامات بعد از درمان تنگی کانال نخاعی

مراقبت پس از عمل جراحی نیز بسیار مهم است و ممکن است شامل فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی، و استفاده از ابزارهای حمایتی باشد. در برخی موارد، عوارض پس از جراحی ممکن است وجود داشته باشد و نیاز به مراقبت و پیگیری بیشتر داشته باشد. 

عوارض‌عدم درمان تنگی کانال نخاعی 

درمان نکردن تنگی کانال نخاعی می‌تواند به عوارض جدی و تشدید علائم منجر شود. در زیر، به برخی از عوارض درمان نکردن تنگی کانال نخاعی اشاره می‌کنیم که عبارت‌اند از: 

• تشدید علائم: عدم تداوم درمان می‌تواند منجر به تشدید علائم مربوطه شود. درد، ضعف عضلات، مشکلات حرکتی و اختلالات حسی ممکن است بدتر شوند و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهند. 
• عوارض عصبی دائمی: در برخی موارد، تنگی کانال نخاعی می‌تواند منجر به آسیب دائمی به عصب‌ها و نخاع شود. این وضعیت ممکن است باعث ایجاد عوارض عصبی دائمی مانند فلج، کاهش حس، اختلال در کنترل حرکتی و اختلالات تحریک حسی شود. 
• عوارض تنفسی: در برخی موارد، تنگی کانال نخاعی می‌تواند به مشکلات تنفسی و ضعف عضلات تنفسی منجر شود. این ممکن است باعث بروز مشکلات تنفسی مانند: ضعف تنفسی، تنگی نفس و احتیاج به استفاده از دستگاه‌های تنفسی شود. 
• مشکلات مثانه و روده: تنگی کانال نخاعی می‌تواند به مشکلات مثانه و روده منجر شود. این ممکن است باعث کاهش کنترل بر روی تخلیه مثانه و روده، ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع، ورم مثانه و عفونت‌های متعدد مثانه شود. 
• اختلالات جنسی: عدم درمان می‌تواند به اختلالات جنسی و کاهش میل جنسی، اختلالات ارتباط جنسی و ناتوانی در عمل جنسی منجر شود. 

علل و عواملی که موجب تنگی کانال نخاعی می‌شوند

دلایل این وضعیت عبارت‌اند از: 

• کهولت سن
• آسیب نخاعی 
• سابقه جراحی نخاع 
• تراوش دیسکی (خروج مواد محلول در پلاسما (خوناب) )
• استئوفیت 
• تشکیل توده‌های خونی 
• تومورهای نخاعی 
• مشکلات ژنتیکی 
• عوامل محیطی و زندگی

کلام پایانی

تنگی کانال نخاعی یک وضعیت پاتولوژیک جدی است که نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارد. در صورت تشخیص تنگی کانال نخاعی، بهتر است با پزشک متخصص مربوطه مشورت کنید تا بهترین راهکار درمانی را برای شما تعیین کند. در این مقاله، به بررسی انواع درمان‌ها، عوارض‌عدم درمان، روش‌های تشخیص و مشخصات بالینی این حالت پرداختیم. تنگی کانال نخاعی می‌تواند با تشخیص دقیق و درمان مناسب مدیریت شود. درمان‌های متنوعی برای تسکین علائم و بهبود وضعیت بیمار در نظر گرفته شده است. 

سوالات متداول