سندرم تونل کارپال، یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی‌عضلانی است که به‌ دلیل فشار بر عصب میانی (مدیان) در ناحیه مچ دست ایجاد می‌شود. این عارضه با روش‌هایی مانند فیزیوتراپی یا بستن آتل قابل درمان است و با علائمی مثل بی‌حسی، گزگز، درد یا ضعف در انگشتان و دست همراه است. این نشانه‌ها می‌توانند انجام کارهای روزمره و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند. شیوع این بیماری در افرادی که به‌طور مداوم با دست کار می‌کنند، مانند تایپیست‌ها، کاربرانی که طولانی‌مدت از ماوس استفاده می‌کنند یا مشاغل دستی، بیشتر دیده می‌شود. به همین دلیل، آگاهی از علت‌ها، علائم و روش‌های درمانی آن اهمیت زیادی دارد. برای آشنایی بیشتر و نگاهی عمیق‌تر به این موارد، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

آیا سندرم تونل کارپال بدون جراحی قابل درمان است؟ 

بله، در بسیاری از موارد سندرم تونل کارپال بدون نیاز به جراحی قابل درمان است، مخصوصا اگر علائم خفیف تا متوسط باشند یا بیماری به‌ تازگی شروع شده باشد. هدف از درمان‌های غیرجراحی، کاهش فشار روی عصب مدین، کم کردن التهاب و جلوگیری از پیشرفت مشکل است. اگر علائم شدیدی مانند بی‌حسی دائمی، ضعف قابل‌توجه در انگشت شست یا افتادن مکرر اشیا از دست وجود داشته باشد، احتمال نیاز به جراحی بیشتر است. در هر صورت، توصیه می‌شود برای انتخاب بهترین روش درمانی متناسب با شدت و مدت علائم، با پزشک متخصص مشورت کنید.

درمان‌های غیر جراحی سندرم تونل کارپال

بسیاری از افراد، زمانی که به سندرم تونل کارپال مبتلا می‌شوند، ترجیح می‌دهند از روش‌های غیرجراحی برای درمان استفاده کنند. این روش‌ها به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند، اما در مقابل عوارض و پیچیدگی‌های جراحی را ندارند. درمان‌های غیرجراحی می‌توانند به کاهش علائم، جلوگیری از پیشرفت بیماری و بهبود عملکرد دست کمک کنند. از مهم‌ترین روش‌های غیرجراحی که در مدیریت و بهبود این عارضه موثر هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی، در درمان سندرم تونل کارپال نقش مهمی دارد و می‌تواند به کاهش درد و بهبود حرکت و عملکرد مچ دست کمک کند. این روش شامل تمرینات کششی و تقویتی مخصوصی است که باید زیر نظر فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص انجام شوند. فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک‌های دستی مانند ماساژ و موبیلیزیشن، التهاب و فشار روی عصب را کاهش می‌دهد تا به‌ تدریج عملکرد طبیعی دست بازگردد و بیمار بتواند فعالیت‌های روزمره خود را بدون مشکل انجام دهد. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، متخصص درمان سندرم تونل کارپال با فیزیوتراپی هستند و تاکنون بیماران زیادی را با این روش غیرجراحی با موفقیت درمان کرده‌اند.

استفاده از دارو

مصرف دارو به‌ تنهایی، درمانی قطعی برای تنگی کانال مچ دست (سندرم تونل کارپال) محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند در کاهش علائم و بهبود موقت وضعیت بیمار موثر باشد. تجویز و مصرف هر نوع دارو باید زیر نظر پزشک انجام شود تا دوز مناسب تعیین شده و عوارض احتمالی کنترل شوند. داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن از دسته داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) هستند که به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کنند. همچنین در صورت نیاز، مسکن‌های ساده برای کنترل درد قابل استفاده‌ هستند. مصرف ویتامین‌های گروه B، مخصوصا ویتامین B6 نیز در بعضی از مطالعات تاثیر مثبتی بر بهبود عملکرد عصب میانی و کاهش علائم این بیماری نشان داده‌اند.

• کورتیکواستروئیدها: تزریق کورتیکواستروئیدهایی مانند کورتیزون به داخل تونل کارپال، یکی از روش‌های موثر در کاهش التهاب، تورم و در نتیجه کاهش فشار بر عصب میانی است. این تزریق می‌تواند به بهبود کوتاه‌مدت علائم کمک کند و در مواردی برای هدایت دقیق‌تر تزریق، از سونوگرافی استفاده می‌شود.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی: مصرف خوراکی کورتیکواستروئیدها نسبت به تزریق مستقیم، اثربخشی کمتری دارد و معمولا به‌ عنوان خط اول درمان توصیه نمی‌شود. این داروها فقط در شرایط خاص و طبق نظر پزشک متخصص مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بستن آتل

بستن آتل در درمان سندرم تونل کارپال نقش مهمی دارد. آتل، مچ دست را در حالت خنثی ثابت نگه می‌دارد و فشار روی عصب میانی را کاهش می‌دهد تا از بدتر شدن علائم جلوگیری شود. استفاده از آتل مخصوصا در شب، زمانی که درد تشدید می‌شود و هنگام انجام فعالیت‌هایی که درد را افزایش می‌دهند، توصیه می‌شود. این روش ساده اما موثر، از پیشرفت بیماری و آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری می‌کند.

پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین

فشار مکرر و استفاده زیاد از مچ دست در طول روز، می‌تواند باعث تحریک عصب میانی و تشدید علائم سندرم تونل کارپال شود. به همین دلیل استراحت دادن به مچ دست و کاهش انجام فعالیت‌های سنگین یا تکراری که باعث درد، التهاب یا تورم می‌شوند، بسیار اهمیت دارد. این استراحت نه تنها درد و ناراحتی را کاهش می‌دهد، بلکه از پیشرفت بیماری و آسیب‌های دائمی به عصب جلوگیری می‌کند. به همین خاطر توصیه می‌شود در دوران درمان، فعالیت‌هایی که فشار زیاد روی مچ وارد می‌کنند مانند بلند کردن اجسام سنگین، تایپ کردن طولانی‌مدت یا استفاده مکرر از ماوس تا حد امکان محدود شود تا روند بهبودی سریع‌تر و موثرتر پیش برود.

درمان سندرم تونل کارپال با ورزش

انجام بعضی از تمرین‌های ورزشی، می‌تواند در مراحل خفیف سندرم تونل کارپال، به کاهش علائم و بهبود عملکرد دست کمک کند. این تمرینات باید به‌ آرامی و با دقت انجام شوند تا فشار بیشتری به عصب وارد نشود. ورزش درمانی زمانی تاثیر بیشتری دارد که همراه با سایر روش‌های غیرجراحی مانند استفاده از آتل یا اصلاح فعالیت‌های روزمره انجام شود. در ابتدای تمرین ممکن است کمی ناراحتی یا محدودیت حرکتی احساس شود، اما با تداوم و انجام آن زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست، به‌ تدریج بهبودی قابل‌توجهی حاصل خواهد شد. بعضی از تمرینات مفید برای کمک به درمان سندرم تونل کارپال عبارت‌اند از:

تمرینات چرخشی

برای بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش فشار روی عصب، مچ دست را در جهات مختلف حرکت دهید. ابتدا دست‌ها را به سمت بالا، پایین، چپ و راست بچرخانید. سپس یکی از دست‌ها را مشت کنید، انگشتان را باز کنید و شست را از سایر انگشتان جدا نگه دارید. در ادامه ساعد را طوری بچرخانید که کف دست رو به بالا باشد و با دست مقابل، شست را به‌ آرامی به عقب بکشید تا کشش ملایمی احساس شود. در مرحله بعد، انگشتان را صاف کنید، به حالت قلاب درآورید و دوباره مشت کنید. این حرکات زمانی که علائم شدت می‌گیرند، بسیار کمک‌کننده هستند. هر حرکت را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید تا علائم درد کاهش یابند.

تمرینات کششی

انگشتان را به جلو بکشید و سپس شل کنید. این حرکت را چهار مرتبه انجام دهید. با دست مخالف، شست را به آرامی به عقب فشار دهید تا کشش ملایمی ایجاد شود و این حالت را چند ثانیه حفظ کنید. این تمرین را چهار بار تکرار کنید. همچنین، دستان خود را در حالت دعا زیر چانه قرار دهید و به‌ آرامی به سمت پایین فشار دهید تا کشش متوسطی در مچ و ساعد حس کنید. این حالت را ۳۰ ثانیه نگه دارید و دو تا چهار مرتبه تکرار کنید.

تمرینات تقویتی

یک دست را به حالت کشیده و کف آن را رو به پایین نگه دارید. سپس به‌ آرامی مچ دست را به جلو خم کنید و با دست دیگر کمی فشار ملایم وارد کنید. این کشش را حدود ۳۰ ثانیه نگه دارید و دو تا چهار بار تکرار کنید. برای تقویت عضلات، هر انگشت را به نوک شست برسانید تا شکل O ایجاد شود و این حرکت را چند بار انجام دهید.

تمرینات حرکتی

مچ دست را از پهلو آویزان کنید و به آرامی آن را به سمت بالا و پایین حرکت دهید. می‌توانید با دست دیگر کمی مقاومت ایجاد کنید و به آرامی مچ را به سمت بالا ببرید. این حرکت را چند بار در روز تکرار کنید. همچنین با گرفتن یک وزنه سبک یا قوطی، تمرین خم و راست کردن مچ را انجام دهید. برای افزایش قدرت دست، یک توپ لاستیکی نرم را فشار دهید و ۵ ثانیه نگه دارید. هر یک از این تمرین‌ها را حدود ۱۰ بار در روز انجام دهید.

درمان سندرم تونل کارپال با طب سنتی

طب سنتی می‌تواند به عنوان یک روش تکمیلی برای کاهش درد و التهاب ناشی از سندرم تونل کارپال مورد استفاده قرار گیرد. البته این روش‌ها نباید جایگزین درمان‌های اصلی شوند و حتما لازم است زیر نظر پزشک انجام شوند. بعضی از روش‌های طب سنتی که می‌توانند در بهبود علائم موثر باشند عبارت‌اند از:

• حجامت موضعی: انجام حجامت سبک و سطحی در ناحیه مچ دست یا بازو می‌تواند باعث بهبود گردش خون و کاهش التهاب شود.
• ماساژ با روغن‌های گرم: ماساژ آرام مچ و ساعد با روغن‌هایی مثل روغن کنجد، زیتون یا بابونه، جریان خون را افزایش می‌دهد و درد را کمتر می‌کند.
• کمپرس گرم و سرد: قرار دادن متناوب کمپرس گرم و سرد روی مچ دست کمک می‌کند تا التهاب کاهش یابد و احساس درد کمتر شود.
• دمنوش‌های ضدالتهاب: نوشیدن دمنوش‌هایی مانند زنجبیل، زردچوبه، دارچین یا چای سبز به کاهش التهاب عمومی بدن کمک می‌کند.
• رژیم غذایی حاوی امگا ۳: مصرف ماهی‌های چرب مثل سالمون و قزل‌آلا که غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، برای کاهش التهاب بسیار مفیدند.

مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از تشدید درد ناشی از تونل کارپال

در کنار درمان‌های غیرجراحی، رعایت برخی نکات ساده روزمره، می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی از تشدید علائم و افزایش درد جلوگیری کند. این مراقبت‌ها را می‌توانید به‌ راحتی در برنامه زندگی خود بگنجانید:

• هنگام انجام کارهایی مانند تایپ، رانندگی، خیاطی یا استفاده از ابزار، هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه یک‌بار حدود ۵ دقیقه به مچ دست استراحت دهید.
• سعی کنید مچ دست در وضعیت خنثی قرار بگیرد؛ یعنی نه زیاد خم شود و نه بیش از حد صاف باشد. هنگام تایپ یا نوشتن، مچ باید در امتداد ساعد باشد تا فشار روی عصب کمتر شود.
• استفاده از اسپلینت (آتل) مخصوص در شب کمک می‌کند مچ در حالت مناسب ثابت بماند و فشار اضافی به عصب وارد نشود.
• از بلند کردن اجسام سنگین تا حد امکان خودداری کنید، زیرا این کار باعث تشدید التهاب و درد می‌شود.
• استفاده طولانی‌مدت از موبایل یا تبلت را کاهش دهید و سعی کنید هنگام کار با این وسایل، مچ دست را خم نکنید.

درمان تنگی کانال مچ دست چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان بهبود تنگی کانال مچ دست به عواملی مانند شدت بیماری، روش درمان و شرایط عمومی بدن بستگی دارد. درمان‌های غیرجراحی معمولا به زمان بیشتری نیاز دارند و ممکن است حدود یک تا دو ماه یا حتی بیشتر طول بکشند تا علائم به‌ تدریج کاهش یابند. در مقابل، درمان جراحی در اکثر اوقات روند بهبودی سریع‌تری دارد و بسیاری از بیماران زودتر به فعالیت‌های عادی بازمی‌گردند. البته انتخاب بهترین روش درمان باید حتما زیر نظر پزشک متخصص انجام شود. در بعضی از موارد، جراحی امکان‌پذیر نیست و بیمار باید با صبر و پیگیری مداوم از روش‌های غیرجراحی برای کنترل علائم و بهبود وضعیت استفاده کند.

برای درمان غیرجراحی تونل کارپال به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

در مراحل اولیه سندرم تونل کارپال، بسیاری از بیماران تمایل دارند درمان‌های غیرجراحی را امتحان کنند. برای این کار باید به پزشکی مراجعه کنید که تجربه کافی در روش‌های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی، بستن آتل (اسپلینت)، لیزردرمانی، تزریق کورتون و آموزش تمرینات اصلاحی داشته باشد. درمان‌های غیرجراحی نیاز به تخصص و مهارت بالایی دارند و حتما باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شوند تا نتیجه موثر باشد. متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، بهترین انتخاب برای چنین درمانی است. این پزشک می‌تواند وضعیت مچ دست را به‌طور دقیق بررسی کند، برنامه درمانی مناسبی طراحی کند و شما را در مسیر بهبودی همراهی کند. تغییر سبک زندگی و انجام تمرینات درست هم از دیگر نکاتی هستند که این متخصص به شما آموزش خواهد داد.

کلام پایانی

درمان غیرجراحی سندرم تونل کارپال یا همان تنگی کانال مچ دست، یکی از روش‌های موثر و کم‌خطر برای کاهش درد و بی‌حسی دست‌ها است. البته انجام این درمان‌ها نیازمند آگاهی کامل و راهنمایی یک پزشک متخصص و باتجربه است تا بهترین نتیجه بدست آید. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، سال‌ها در زمینه درمان غیرجراحی این بیماری فعالیت دارند و با همکاری تیم‌های فیزیوتراپی و کاردرمانی، برنامه‌های درمانی اصولی و علمی را برای شما ارائه می‌کنند. برای دریافت مشاوره تخصصی و معاینه دقیق می‌توانید از طریق وب‌سایت دکتر قهرمان‌پوری، نوبت خود را رزرو کنید.

سوالات متداول