شانه یکی از پیچیده‌ترین مفصل‌های بدن انسان است و در واقع این امکان را می‌دهد که بازوها را در جهات مختلف حرکت دهیم و فعالیت‌های روزمره خود را به راحتی انجام دهیم. این مفصل پیچیده معمولا از چندین استخوان، عضله، تاندون و رباط تشکیل شده که با یک دیگر هماهنگ هستند. مفصل شانه در حفظ تعادل بدن و همچنین ثبات بازوها در هنگام انجام فعالیت‌های مختلف نقش بسیاری دارد. این مفصل حیاتی می‌تواند به دلایل مختلف دچار درد شود و ما را از انجام فعالیت‌های روزمره بازدارد. استفاده بیش از حد از مفصل شانه قطعا منجر به ایجاد درد خواهد شد. در این مقاله با علت‌های درد شانه و روش‌های تشخیص و درمان آن آشنا می‌شویم. در پایان حرکات فیزیوتراپی مناسب درد شانه را معرفی می‌کنیم.

کاربرد و عملکرد شانه در بدن

طیف وسیعی از فعالیت‌های روزمره و تخصصی ما با استفاده از مفصل شانه انجام می‌گیرد. شانه به عنوان یک مفصل گوی و کاسه‌ای، دامنه حرکتی بسیار گسترده‌ای را فراهم می‌کند و به ما اجازه می‌دهد تا اشیاء را بالای سر ببریم، آن‌ها را به اطراف بچرخانیم و حتی پشت سر خود لمس کنیم. این مفصل پیچیده از مجموعه‌ای از استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها تشکیل شده است که به صورت هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند تا به شانه ثبات و انعطاف‌پذیری لازم را بدهند. مفصل شانه در بسیاری از فعالیت‌های ما نقش بسیاری دارد.

افرادی که بیش‌ترین استفاده را از دست خود دارند، در واقع در حال استفاده از مفصل شانه هستند. همچنین شانه نقش مهمی در انجام فعالیت‌های ورزشی و حرفه‌ای دارد. بسیاری از ورزش‌ها مانند شنا، تنیس، والیبال و وزنه‌برداری نیازمند عملکرد صحیح شانه هستند. همچنین، افرادی که در مشاغلی مانند نقاشی، نجاری یا تعمیرات مشغول به کار هستند، از مفصل شانه بسیار استفاده می‌کنند. از این رو حفظ سلامت و توجه به این مفصل اهمیت بسیاری دارد. در ادامه برخی از علت‌های بروز درد در مفصل شانه را بررسی می‌کنیم و روش‌های درمانی را نیز معرفی خواهیم کرد.

علت بروز درد در مفصل شانه

امروزه به دلایل مختلف، افراد دچار درد در مفصل شانه می‌شوند. برخی از افراد ممکن است به دلیل عدم تحرک مفصل شانه دچار درد در ناحیه شانه شوند. و برخی نیز به دلیل استفاده بیش از حد از دستان و مفصل شانه دچار درد در این قسمت شوند. به صورت کلی درد شانه یکی از شایع‌ترین دردهای مفصلی به شمار می‌رود. این درد می‌تواند فعالیت‌های روزمره را مختل کند و بر کیفیت زندگی تاثیربگذارد. در ادامه به بررسی علت‌های ایجاد درد در مفصل شانه می‌پردازیم:

بورسیت

بورس کیسه‌های پر از مایع هستند که به عنوان بالشتک بین استخوان‌ها، تاندون‌ها و عضلات عمل می‌کنند. التهاب بورس می‌تواند باعث درد شود. درد در قسمت خارجی شانه، حساسیت به لمس و محدودیت حرکتی از جمله علائم بروز این التهاب است که به درد شانه منجر می‌شود.

پارگی روتاتور کاف

روتاتور کاف گروهی از عضلات و تاندون‌ها است که به تثبیت مفصل شانه کمک می‌کنند. پارگی این عضلات می‌تواند باعث درد شدید و ضعف در شانه شود. آسیب‌های حاد مانند افتادن، استفاده مکرر از شانه و افزایش سن باعث پارگی این تاندون شده و درد شدید در ناحیه شانه ایجاد می‌کند.

بی‌ثباتی مفصل شانه

بی‌ثباتی شانه زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان بازو به راحتی از حفره کاسه‌ای شکل شانه خارج شود. آسیب‌های حاد، شل بودن رباط‌های شانه، و دلایلی مشابه این موارد باعث عدم ثبات مفصل شانه می‌شود. احساس لغزش یا دررفتگی شانه، ترس از حرکت دادن شانه از جمله نشانه‌های بی‌ثباتی مفصل شانه است.

آرتروز شانه

آرتروز باعث تخریب غضروف مفصل شانه و در نتیجه درد، سفتی و محدودیت حرکتی می‌شود. افزایش سن و استفاده بیش از حد از مفصل شانه می‌تواند سبب بروز آرتروز شود. درد هنگام حرکت دادن شانه، سفتی صبحگاهی، کاهش دامنه حرکتی از جمله علائم آرتروز شانه به شمار می‌روند.

شانه منجمد

شانه منجمد یک بیماری است که باعث سفتی و درد شدید در شانه می‌شود. علت دقیق ایجاد این مشکل در مفصل شانه مشخص نیست، اما ممکن است به دلیل التهاب و تشکیل بافت اسکار در مفصل باشد. درد شدید، سفتی، محدودیت شدید حرکتی از جمله علائم شانه منجمد هستند.

در مورد تیپینگ درمانی بیش‌تر بخوانید

فیزیوتراپی چگونه به درمان درد شانه کمک می‌کند؟

فیزیوتراپی یکی از روش‌های موثر در درمان درد شانه است. هدف اصلی فیزیوتراپی، کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی شانه و تقویت عضلات اطراف آن است. فیزیوتراپیست با ارزیابی دقیق وضعیت شما، برنامه درمانی متناسبی را برایتان طراحی می‌کند. در واقع با انجام فیزیوتراپی، از طریق بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری، عملکرد کلی شانه بهبود یافته و فرد می‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را به راحتی انجام دهد.

حرکات فیزیوتراپی برای درمان درد شانه

در بخش قبل به این مسئله اشاره کردیم که انجام حرکات فیزیوتراپی در بهبود عملکرد شانه بسیار موثر است. در فیزیوتراپی، پزشک پس از بررسی علائم درد شانه در شما، بهترین حرکات و مناسب‌ترین روش‌ها را به شما معرفی می‌کند. با انجام این حرکات می‌توانید تا حد قابل توجهی درد در مفصل شانه را کاهش داده و عملکرد آن را بهبود ببخشید. برخی از حرکات فیزیوتراپی برای درمان شانه شامل موارد زیر هستند:

تمرینات کششی

هدف از این تمرینات، افزایش انعطاف‌پذیری عضلات سفت شده اطراف شانه مانند عضلات سینه، دلتوئید قدامی و روتاتور کاف است. با کشش این عضلات، تنش روی مفصل شانه کاهش یافته و دامنه حرکتی بهبود می‌یابد. این امر به کاهش درد و افزایش راحتی در انجام فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند. نحوه انجام حرکات کششی بدین گونه است که برای مثال در کنار یک چارچوب در بایستید، یک دست را به سمت جلو بکشید و آن را روی چارچوب قرار دهید، بدن خود را به سمت جلو بچرخانید تا کشش را در شانه احساس کنید، این حالت را به مدت ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس دست دیگر را عوض کنید.

تمرینات تقویتی

این تمرینات به تقویت عضلات ضعیف اطراف شانه مانند روتاتور کاف، دلتوئید و عضلات کتف می‌پردازند. عضلات قوی‌تر، پایداری بیشتری به مفصل شانه می‌دهند و از آسیب‌های بعدی جلوگیری می‌کنند. همچنین، عضلات قوی‌تر می‌توانند درد را کاهش داده و عملکرد شانه را بهبود بخشند. یکی از تمرینات تقویتی شانه، پرس شانه با دمبل است. برای این کار بایستید یا بنشینید و یک دمبل در هر دست بگیرید. بهتر است برای انجام این حرکت دست‌ها رو به جلو باشد. دمبل‌ها را به آرامی تا بالای سر بالا ببرید. چند ثانیه مکث کنید و سپس به آرامی به حالت شروع بازگردید.

تمرینات پروپریوپسیشن

این تمرینات به بهبود حس عمقی (آگاهی از موقعیت بدن در فضا) و هماهنگی عضلات اطراف شانه کمک می‌کنند. با تقویت حس عمقی، مغز بهتر می‌تواند حرکات شانه را کنترل کند و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند. تمرینات پروپریوپسیشن انواع مختلفی دارد. یکی از انواع این نوع تمرین‌ها، تمرینات روی سطوح ناپایدار است. روی یک بالشتک تعادلی روی یک پا بایستید و یا روی یک خط مستقیم راه بروید. این تمرینات را با استفاده از کش و توپ نیز می‌توانید انجام دهید.

تمرینات ایزومتریک

این تمرینات بدون ایجاد حرکت در مفصل انجام می‌شوند و به تقویت عضلات ضعیف بدون ایجاد فشار اضافی روی مفصل کمک می‌کنند. این تمرینات به ویژه برای افرادی که درد شدیدی دارند مفید است. از جمله نمونه‌های تمرینات ایزومتریک می‌توان به فشار دادن به دیوار اشاره کرد. به این صورت که رو به روی یک دیوار بایستید و دست خود را در ارتفاع شانه روی دیوار قرار دهید. به دیوار فشار وارد کنید، به نحوی که می‌خواهید آن را هل دهید، این حالت را به مدت ۵-۱۰ ثانیه نگه دارید. این تمرین را برای هر دو طرف انجام دهید.

موبیلیزاسیون مفصل

 در این حرکت، فیزیوتراپیست با استفاده از دست‌های خود، مفصل شانه را به آرامی در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا محدودیت‌های حرکتی را برطرف کند و سفتی مفصل را کاهش دهد. این کار به بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک می‌کند. در این روش، فیزیوتراپیست روی عصب‌های اطراف مفصل کار می‌کند تا درد و اسپاسم عضلانی را کاهش دهد.

ماساژ بافت نرم

ماساژ بافت نرم به کاهش تنش عضلانی، افزایش گردش خون و کاهش درد کمک می‌کند. این روش همچنین به کاهش نقاط ماشه‌ای (نقاط حساس در عضلات) کمک می‌کند که می‌توانند باعث درد ارجاعی شوند. در این تکنیک، ماساژور با استفاده از فشار عمیق به لایه‌های عمیق عضله نفوذ کرده و گره‌های عضلانی را آزاد می‌کند.

تکنیک‌های تحریک نقطه ماشه‌ای

این تکنیک‌ها شامل فشار مستقیم بر روی نقاط ماشه‌ای است. با فشار بر روی این نقاط، اسپاسم عضلانی کاهش یافته و درد تسکین می‌یابد. نقاط ماشه‌ای معمولاً به صورت نوارهای سفت یا گره‌های کوچکی در عضلات احساس می‌شوند. با لمس آرام شانه، نقاط حساس را می‌توانید پیدا کنید. از انگشت شست یا یک توپ تنیس برای اعمال فشار مستقیم و ثابت به نقطه ماشه‌ای استفاده کنید. فشار باید به اندازه‌ای باشد که احساس درد ملایمی داشته باشید.

گرما درمانی

گرما باعث افزایش جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده شده و این افزایش گردش خون به کاهش سفتی عضلانی و تسریع روند بهبود کمک می‌کند. همچنین گرما به شل شدن عضلات و کاهش اسپاسم عضلانی کمک می‌کند. در فیزیوتراپی از گرما درمانی برای کاهش دردهای عضلانی، افزایش دامنه حرکتی و تسریع بهبود در مراحل اولیه آسیب استفاده می‌شود.

یخ درمانی

یکی دیگر از روش‌های فیزیوتراپی استفاده از یخ درمانی است. یخ باعث بی‌حس شدن موقت ناحیه آسیب‌دیده شده و به کاهش التهاب و تورم کمک می‌کند. همچنین، یخ می‌تواند به کاهش درد و اسپاسم عضلانی کمک کند. البته در نظر داشته باشید که یخ درمانی بلافاصله پس از آسیب یا در هنگام تشدید درد برای کاهش التهاب و تورم استفاده می‌شود.

کلام پایانی

در این مقاله در ارتباط با مفصل شانه و اهمیت و کاربرد آن صحبت کردیم. دانستیم که مفصل شانه به دلیل نقش بسیاری که در انجام فعالیت‌های روزمره دارد، حفظ و سلامت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو لازم است که در صورت بروز علائم درد در این ناحیه، حتما به سراغ تشخیص و درمان برویم. با مزایای فیزیوتراپی برای درمان درد شانه آشنا شدیم و بررسی کردیم که روش‌ها و حرکات فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد شانه بسیار کاربردی و مفید هستند. دکتر سمانه قهرمان‌پوری متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با سال‌ها تجربه و مهارت در امر درمان‌های مفصلی، در مسیر تشخیص و درمان همراه شما هستند. ایشان با انجام روش‌های فیزیوتراپی، تا حد قابل توجهی از میزان درد در مفصل شانه می‌کاهند.