مزایای طب سوزنی ممکن است شامل مدیریت درد، تسکین استرس و رفاه جسمی و عاطفی باشد. این طب، نوعی عمل طب سنتی چینی، مبتنی بر این ایده است که انسداد یا اختلال در جریان انرژی حیاتی بدن، می‌تواند باعث مشکلات سلامتی شود. تحقیقات در مورد فواید طب سوزنی(آکوپانچر) متفاوت است. این مقاله، نحوه عملکرد طب سوزنی، فواید و عوارض جانبی احتمالی آن را توضیح می‌دهد. همچنین توضیح می‌دهد که طب سوزنی برای چه شرایطی ممکن است استفاده شود. برای آشنایی با این مفاهیم تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

طب سوزنی چیست؟

طب سوزنی(Acupuncture)، یکی از قدیمی‌ترین انواع پزشکی در جهان است. قرار دادن سوزن‌های ظریف، استریل، یکبار مصرف و رشته‌ای در بدن برای تنظیم بدن و تحریک پاسخ شفابخش است. هنگامی که تزریق می‌شود، بدن مواد شیمیایی طبیعی مانند دوپامین و اندورفین را آزاد می‌کند تا به بیماران کمک کند تا آرام شوند (پاسخ عصبی پاراسمپاتیک).

متخصصان این طب، سوزن‌های نازکی را در نقاط خاصی در سراسر بدن فرو می‌کنند. اعتقاد بر این است که این کار به تعادل انرژی بدن کمک می‌کند و باعث کاهش یا رفع علائم می‌شود. اعتقاد بر این است که حداقل ۳۰۰۰ سال پیش به وجود آمده است. اولین توصیف شناخته شده از روش آن  به ۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد. تقریباً ۲۰۰۰ نقطه در طب سوزنی وجود دارد که به مدارهای خاصی متصل هستند. این مدارها مسیرهای انرژی هستند که در بدن جریان دارند.

نحوه انجام طب سوزنی

باید از سوزن‌های یکبار مصرف از قبل استریل شده استفاده شود. بسته به محل درمان، فرد یا می‌نشیند یا دراز می‌کشد. اگر به درستی انجام شود، طب سوزنی بدون درد است، زیرا سوزن‌ها بسیار ظریف هستند (حدود ۰.۲ میلی متر عرض). هنگامی که سوزن‌ها وارد می‌شوند، ممکن است احساس سوزن سوزن شدن خفیف در اطراف محل، گرما یا سنگینی  ایجاد کند، اما ممکن است هیچ دردی نداشته باشد.

مریدین‌های طب سوزنی

مریدین‌ها در طب سوزنی، به مسیرهای فرضی انرژی حیاتی (چی) در بدن اشاره دارند که طبق باورهای طب سنتی چینی، از طریق آن‌ها انرژی در بدن جریان می‌یابد. این مفهوم از دیدگاه غربی به طور مستقیم قابل مشاهده یا اندازه‌گیری نیست، اما در طب سوزنی، این مریدین‌ها نقش حیاتی دارند. بدن انسان شامل دوازده مریدین اصلی است که هر یک مرتبط با یک عضو خاص یا گروهی از اعضا می‌باشد و وظیفه‌دارند تعادل بدن را از طریق جریان مناسب چی حفظ کنند. طب سوزنی، با تحریک نقاط خاصی روی این مریدین‌ها، در تلاش است تا عملکرد اعضای مرتبط را تقویت و اختلالات فیزیولوژیک یا درد را کاهش دهد، و به این ترتیب، سلامت کلی بدن را بهبود بخشد.

فواید طب سوزنی

تحقیقات در مورد اثربخشی ترکیبی بوده است، برخی از مطالعات اثربخشی را نشان می‌دهند و برخی دیگر نشان می‌دهند که طب سوزنی بهتر از درمان‌های دیگر یا داروها نیست. تحقیقات در مورد شرایط مختلفی که با طب سوزنی قابل درمان هستند، برای چندین دهه ادامه داشته است و برخی از کاربردها نسبت به سایرین به خوبی مطالعه شده اند.

برخی از تحقیقات از طب سوزنی برای درمان علائم مرتبط با سیستم عصبی خودمختار، مانند: انواع مختلف درد، شرایط سلامت روان، مشکلات گوارشی و اختلالات خواب پشتیبانی می‌کنند. فواید طب سوزنی برای سلامتی می‌تواند بسته به فرد متفاوت باشد. به خاطر داشته باشید که ممکن است چندین جلسه طب سوزنی طول بکشد تا متوجه فواید آن شوید.

عوارض جانبی

مانند هر درمان دیگری، آکوپانکچر ممکن است در برخی افراد اثرات جانبی ایجاد کند که عبارت‌اند از:

• درد و خونریزی ناشی از وارد کردن سوزن
• حالت تهوع
• عفونت‌ها
• بثورات پوستی
• واکنش آلرژیک
• کبودی اطراف ناحیه‌ای که سوزن‌ها قرار گرفته
• سرگیجه

کاربردهای طب سوزنی

طب سوزنی برای بسیاری از شرایط و بیماری‌ها مفید است، برخی از این موارد عبارت‌اند از:

• درد طولانی مدت
• آرتریت، که شرایطی را توصیف می‌کند که شامل التهاب مفصل است
• سلامت روان
• میگرن، سردردهای شدیدی هستند که اغلب علائم دیگری را نیز شامل می‌شوند
• بی‌خوابی، وضعیتی که شامل مشکلات مربوط به خواب است
• ناباروری
• سلامت پوست
• سلامت تنفسی
• حالت تهوع

در ادامه به تفصیل هرکدام را توضیح خواهیم داد.

درد

طب سوزنی اغلب با سایر روش‌های درمانی برای درمان انواع درد ترکیب می‌شود. گاهی اوقات از طب سوزنی به عنوان تنها درمان درد استفاده می‌شود. این طب، ممکن است به تسکین درد برای افراد مبتلا به کمردرد مزمن کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که ترکیب طب سوزنی با درمان‌های معمولی ممکن است در کاهش کمردرد موثر تر از درمان‌های معمولی به تنهایی باشد.

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که این طب، حتی ممکن است برای کنترل کمردرد موثرتر از درمان معمولی تا شش ماه پس از درمان باشد. همچنین برای اثربخشی آن در کاهش انواع دیگر دردهای مزمن مانند: درد شانه، دردهای اسکلتی عضلانی غیر اختصاصی، گردن درد و غیره مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات نشان داده‌اند که این نوع طب می‌تواند به تسکین درد در این شرایط کمک کند و مزایای آن را نمی‌توان به طور کامل به عنوان یک اثر درمانی توضیح داد.

آرتروز

طب سوزنی، اغلب به عنوان یک رویکرد جایگزین یا تکمیلی در درمان آرتروز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیوه مبتنی بر دانش طب سنتی چینی، شامل وارد کردن سوزن‌های بسیار نازک به نقاط خاصی از بدن است تا تسکین درد ایجاد کند و جریان انرژی یا «چی» را تنظیم نماید. پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که طب سوزنی ممکن است به کاهش درد و بهبود عملکرد در بیماران مبتلا به آرتروز کمک کند. این روش می‌تواند با ایجاد اثر آرام‌بخش، افزایش گردش خون و تقویت سیستم ایمنی به کاهش التهاب و تسکین نشانه‌های آرتروز منجر شود. به همین دلیل، آکوپانکچر به عنوان یک گزینه درمانی غیر دارویی و کم خطر، مورد توجه بسیاری از کسانی قرار گرفته است که به دنبال راه‌های مدیریت درد ناشی از آرتروز هستند.

سلامت روان

آکوپانکچر، برای درمان تعدادی از شرایط سلامت روان از جمله افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و اضطراب استفاده شده است.

• افسردگی: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، این روش شدت علائم افسردگی را کاهش می‌دهد. با این حال، اثرات آن خفیف تا متوسط به نظر می‌رسد. اثربخشی قطعی آن برای درمان افسردگی نامشخص است و مطالعات دقیق‌تری برای حمایت از استفاده از آن برای این منظور مورد نیاز است. آکوپانکچر نباید به عنوان تنها درمان افسردگی استفاده شود.
• اختلال استرس پس از سانحه: همچنین برای اثربخشی آکوپانکچر در درمان سایر شرایط سلامت روان مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مورد مطالعه قرار گرفته است.
• اختلال اضطراب فراگیر: بررسی مطالعات و متاآنالیز نشان داده است که طب سوزنی فوایدی برای افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر دارد. این مطالعه نشان می‌دهد که افرادی که آکوپانچر دریافت می‌کنند نسبت به گروه‌های دیگر، کاهش علائم بیشتری را تجربه می‌کنند.
• اعتیاد: آکوپانکچر، گاهی اوقات برای درمان شرایط مصرف مواد مانند مصرف الکل یا مواد مخدر استفاده می‌شود. با این حال، شواهد برای حمایت از اثربخشی آن برای این امر مختلف است. مطالعات در این مورد نتایج متناقضی داشته اند، بنابراین نتیجه گیری در مورد اینکه چگونه این روش می‌تواند برای اعتیاد موثر باشد دشوار است.

سردرد

طب سوزنی برای درمان سردرد از جمله سردردهای میگرنی و سردردهای تنشی به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است.

• میگرن: تحقیقات روی میگرن که در یک دوره شش ماهه انجام شده، نشان می‌دهد که طب سوزنی می‌تواند در ۴۱ درصد از افراد شرکت‌کننده در مقایسه با کسانی که هیچ آکوپانکچر انجام نداده اند، علائم میگرن را به نصف کاهش داده است. همچنین ذکر شده است که به اندازه داروهای پیشگیری کننده میگرن مفید است.
• سردردهای تنشی: طبق تحقیقات، داشتن حداقل شش جلسه آکوپانکچر نیز ممکن است برای کسانی که دچار سردرد یا فشار مکرر سر هستند، که به عنوان سردرد تنشی نیز شناخته می‌شود، مفید باشد. این مطالعه، همچنین خاطرنشان کرد که این روش به همراه داروهای ضد درد در مقایسه با مواردی که فقط دارو دریافت می‌کنند، منجر به کاهش دفعات سردرد می‌شود.

اختلالات خواب

گاهی اوقات از طب سوزنی برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برای این کار موثر است. یک بررسی از مطالعات نشان داده است که طب سوزنی پس از بیش از سه هفته درمان علائم را بهتر از درمان‌های دارویی تسکین می‌دهد.

باروری

گاهی اوقات از آکوپانکچر برای درمان ناباروری استفاده می‌شود. بسیاری از تحقیقات در مورد این استفاده بر روی زنانی که تحت تکنیک‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی هستند متمرکز شده است. بررسی از مطالعات نشان می‌دهد که ترکیب آکوپانکچر با سایر درمان‌های باروری ممکن است به بهبود شانس بارداری کمک کند.

طب سوزنی برای درمان ناباروری مردان نیز استفاده شده است. با این حال، مروری بر مطالعات نشان داد که بیشتر شواهد علمی برای حمایت از این استفاده از مطالعات ضعیف طراحی شده یا مطالعات با حجم نمونه کوچک حاصل شده است.

سلامت پوست

آکوپانکچر زیبایی که به عنوان طب سوزنی صورت نیز شناخته می‌شود، برای بهبود ظاهر پوست سر، صورت و گردن استفاده می‌شود. این استفاده به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است، اما مروری بر مطالعات در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که آزمایش‌های موجود به خوبی طراحی شده‌اند و مزایای مثبتی را به همراه دارد.

سلامت تنفسی

آکوپانکچر، گاهی اوقات به عنوان یک درمان کمکی یا مکمل برای افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن تنفسی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، یک بررسی از مطالعات نشان داده که افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) هنگامی که از طب سوزنی به عنوان درمان کمکی استفاده کرده اند، بهبود قابل توجهی در علائم داشته اند.

افراد مبتلا به سرطان‌های پیشرفته نیز ممکن است از آکوپانکچر بهره‌مند شوند. بررسی دیگری از مطالعات نشان داده که این روش می‌تواند به کاهش تنگی نفس و بهبود کیفیت زندگی برای افرادی که در نتیجه سرطان‌های پیشرفته یا COPD دچار تنگی نفس شدید می‌شوند، کمک کند.

حالت تهوع

افرادی که تحت درمان سرطان یا بهبودی پس از عمل جراحی قرار می‌گیرند، اغلب دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شوند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که آکوپانچر می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند. به عنوان مثال، بررسی مطالعات به این نتیجه رسیده است که استفاده از این روش در کنار درمان‌های استاندارد می‌تواند به کنترل استفراغ در مقایسه با درمان‌های استاندارد به تنهایی کمک کند.

در یک مطالعه، آکوپانکچر را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای تهوع و استفراغ بعد از عمل در کودکان تحت عمل جراحی لوزه بررسی کرده است. این بررسی نشان می‌دهد که بروز حالت تهوع و استفراغ زمانی که از این روش در دوران نقاهت اولیه استفاده می‌شد به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.

انتظارات

قبل از انجام طب سوزنی، متخصص در مورد سابقه سلامتی بیمار می‌پرسد و ممکن است او را به صورت فیزیکی معاینه کند. در طول جلسه، سوزن‌های نازکی در نواحی خاصی قرار می‌گیرند تا درد یا وضعیت ناراحت کننده فرد، برطرف شود. متخصص، ممکن است به آرامی سوزن‌ها را برای اثر بیشتر بچرخاند. سوزن‌ها اغلب به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه باقی می‌مانند و کل جلسه بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد.

تکنیک‌های طب سوزنی

ممکن است متخصص در طول جلسه از تکنیک‌های دیگری استفاده کند که عبارتند از:

• Moxibustion: این شامل استفاده از چوب‌های گرم شده، ساخته شده از گیاهان خشک شده، در نزدیکی سوزن‌ها برای گرم کردن و تحریک نقاط طب سوزنی است.
• طب سوزنی الکتریکی: یک وسیله الکتریکی به چندین سوزن متصل می‌شود و جریان الکتریکی ضعیفی را ایجاد می‌کند که سوزن‌ها را در طول درمان تحریک می‌کند.
• حجامت: فنجان‌های شیشه‌ای یا سیلیکونی روی پوست اعمال می‌شود تا اثر مکش وجود داشته باشد که هدف آن تحریک جریان خون و متعادل کردن انرژی است.

آیا دردناک است؟

هنگام وارد کردن سوزن طب سوزنی ممکن است احساس سوزش، نیشگون گرفتن یا کمی درد داشته باشید. برخی از متخصصان، سوزن را پس از قرار دادن آن در بدن حرکت می‌دهند که می‌تواند باعث فشار اضافی شود. هنگامی که سوزن به درستی قرار گرفت، ممکن است احساس سوزن سوزن شدن یا سنگینی کنید که به آن د چی می‌گویند.

اگر در هر نقطه از جلسه احساس ناراحتی می‌کنید یا درد زیادی دارید به پزشک اطلاع دهید. درد شدید ممکن است به این معنی باشد که سوزن به درستی وارد نشده است.

نتایج

برخی افراد بر این باورند که طب سوزنی با ترشح اندورفین که مواد شیمیایی تسکین دهنده درد تولید شده توسط بدن انسان است، به تسکین درد کمک می‌کند. ممکن است به همین دلیل باشد که برخی از افراد تسکین فوری علائم را گزارش می‌دهند. اما این نوع تسکین درد ممکن است کوتاه مدت باشد.

مدت زمانی که طب سوزنی طول می‌کشد تا اثر کند نیز به بیماری تحت درمان بستگی دارد. برای برخی افراد، ممکن است چند جلسه طول بکشد تا بهبود قابل توجهی مشاهده شود. اثرات ممکن است برای مدتی پس از پایان درمان باقی بمانند، اما مشخص نیست که تا چه مدت می‌تواند پس از قطع جلسات موثر باشد.

خطرات

طب سوزنی به طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود تا زمانی که توسط یک متخصص مجاز و با استفاده از سوزن‌های تمیز و استریل انجام شود. با این وجود، بهتر است قبل از انجام آن با پزشک صحبت کنید، زیرا ممکن است این درمان برای افرادی با شرایط سلامت خاص مناسب نباشد.

یکی از خطرات طب سوزنی، وارد کردن تصادفی یک سوزن در فضای بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه است که می‌تواند منجر به پنوموتوراکس یا فروپاشی ریه شود. با این حال، این وضعیت بسیار نادر است.

همچنین ممکن است آسیب عروق خونی و عصبی، عوارض ناشی از شکستن سوزن در طول درمان، آسیب‌های اندام و همچنین آسیب‌های مغزی و نخاعی را به همراه داشته باشد. در حالی که عوارض طب سوزنی نادر است، می‌تواند منجر به مرگ شود.

بعد از طب سوزنی چه حسی خواهید داشت

پس از یک جلسه طب سوزنی، به طور معمول احساس آرامش و شادابی خواهید کرد، اما پاسخ بدنی هر فرد به این طب متفاوت است. به عنوان مثال، برخی افراد احساس انرژی می‌کنند، در حالی که برخی دیگر احساس خواب آلودگی می‌کنند. گاهی اوقات، علائم قبل از بهبود کمی بدتر می‌شوند.

تعداد جلسات طب سوزنی

تعداد جلسات درمانی که هر فرد نیاز دارد، بستگی به شرایط او دارد. در بیشتر موارد، افراد طی چند جلسه کاهش علائم را تجربه می‌کنند. ایده طب سوزنی بازگرداندن تعادل طبیعی انرژی در بدن است. هنگامی که تعادل برقرار شد، بدن می‌تواند از خود مراقبت کند و نیازی به درمان بیشتر نیست.

چه کسانی نباید طب سوزنی کنند؟

• طب سوزنی برای افرادی که ضربان ساز دارند توصیه نمی‌شود.
• اگر در معرض خطر عفونت هستید یا مشکلات پوستی مزمن دارید، نباید طب سوزنی انجام دهید.
• افراد مبتلا به اختلالات خونریزی یا کسانی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند نیز باید از طب سوزنی اجتناب کنند.
• همچنین باید از انجام طب سوزنی در مناطقی که غدد لنفاوی برداشته شده است خودداری کرد، زیرا این طب می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد.
• افرادی که باردار هستند یا دارای ایمپلنت‌های زیبایی مانند پروتز سینه هستند، باید قبل از انجام طب سوزنی به متخصص سوال بپرسند.
• افراد باید در مورد هر گونه دارو یا مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنند اطلاع دهند.

کلام پایانی

محققان دقیقاً مطمئن نیستند که طب سوزنی چگونه کار می‌کند، با این حال، نظریه‌ها نشان می‌دهد که ممکن است به ترشح اندورفین کمک کند و همچنین بر سیستم عصبی خودمختار تأثیر بگذارد. این روش ممکن است برای نگرانی‌های مختلفی از جمله برخی از اختلالات سلامت روان، درد، شرایط التهابی، استرس و ظاهر پوست مفید باشد. با این حال، به خاطر داشته باشید که آن می‌تواند منجر به عوارض جانبی خفیف یا جدی در برخی افراد شود. هر جلسه می‌تواند از ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد و معمولاً حدود ۲۰ دقیقه با سوزن‌ها انجام می‌شود. برخی از افراد ممکن است در حین وارد کردن سوزن‌ها احساس درد یا فشار داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در حین قرار دادن سوزن‌ها احساسات متفاوتی را احساس کنند.