عارضه شانه یخ زده که کپسولیت چسبنده نیز نامیده می‌شود، باعث ایجاد سفتی و درد، در مفصل شانه می‌گردد. علائم این عارضه ابتدا خفیف هستند و به‌تدریج شدیدتر می‌شوند. معمولاً پس از گذشت ۱ تا ۳ سال، ناراحتی‌های ناشی از این بیماری، کمی بهبود می‌یابند. بی‌حرکت نگاه‌داشتن شانه‌ها در یک مدت طولانی، خطر ابتلا به عارضه شانه یخ زده را افزایش می‌دهد. شانه یخ زده، ممکن است که بعد از شکستگی استخوان بازو و یا انجام یک عمل جراحی، برای فرد رخ دهد.

درمان شانه یخ زده، با انجام تمرینات ورزشی که دامنه حرکتی شانه را افزایش می‌دهد، امکان‌پذیر است. تزریق داروهای کورتیکواستروئید‌ی و داروهای بی‌حس‌کننده به داخل مفصل شانه نیز می‌تواند بخشی از روند درمانی باشد. گاهی به‌ندرت، از جراحی آرتروسکوپی، برای شل کردن کپسول مفصل شانه استفاده می‌شود تا مفصل بتواند آزادانه حرکت نماید؛ بعد از این جراحی، عارضه شانه یخ زده، دیگر در آن مفصل عود نخواهد کرد. البته معمولاً در بعضی از بیماران، این عارضه پس از گذشت حدود ۵ سال در شانه دیگر بیمار رخ خواهد داد.

شانه یخ زده چیست؟

شانه یخ زده، عارضه‌ای است که مختص مفصل شانه است. این بیماری منجر به کم‌شدن تدریجی دامنه حرکتی مفصل شانه (گلنوهیومرال) می‌شود. این مفصل دارای یک گوی (سر بازو) و یک‌کاسه مفصلی (گلنوئید) می‌باشد. مفصل شانه یکی از پرتحرک‌ترین مفاصل بدن است؛ و هنگامی‌که این مفصل دچار عارضه شانه یخ زده، شود، مفصل سفت شده و دامنه حرکتی آن محدود می‌گردد.

علائم شانه یخ زده

شانه یخ‌زده، دو علامت بارز دارد.

• احساس درد و ناراحتی در شانه که شب‌ها و یا هنگامی‌که شانه خود را حرکت می‌دهید، بدتر می‌شود.
• سفت‌شدن مفصل شانه که باعث می‌شود شما نتوانید شانه خود را به طور عادی حرکت دهید؛ و این امر انجام کارهای روزانه به‌خصوص رانندگی‌ کردن و لباس پوشیدن را برای شما دشوار می‌نماید.

دلایل ابتلا به شانه یخ زده

پزشکان، هنوز علت دقیق ایجاد شانه یخ زده را نمی‌دانند؛ اگرچه فکر می‌کنند که این عارضه، به دلیل التهاب مفصل شانه و کپسول اطراف آن، ایجاد می‌گردد.

شانه یخ زده اولیه (ایدیوپاتیک)

گاهی، شانه یخ زده بدون وجود هیچ علت خاصی برای یک شخص رخ می‌دهد که به آن شانه یخ زده اولیه گفته می‌شود.

شانه یخ زده ثانویه

هنگامی‌که از قبل صدمه‌ای به شانه وارد شده باشد و یا بیمار تحت‌تأثیر یک عارضه پزشکی دیگر به شانه یخ زده مبتلا شده باشد، به آن، شانه یخ زده ثانویه می‌گویند.

همچنین، عارضه شانه یخ زده، ممکن است که در اثر واردشدن آسیب به روتاتور کاف (مجموعه تاندون‌ها و عضلات شانه)، و یا اگر شانه در یک مدت طولانی، بی‌حرکت بماند نیز رخ دهد؛ مثلاً بعد از شکستگی بازو و یا پس از عمل جراحی شانه.

چه عواملی احتمال یخ‌زدگی شانه را بالا می‌برند؟

عوامل خاصی می‌تواند خطر ابتلا به شانه یخ زده را افزایش دهند؛ از جمله:

• سن و جنسیت

شانه یخ زده، در افراد بالای ۴۰ سال و در زنان، بیشتر رخ می‌دهد.

• بی‌تحرکی و یا کم‌شدن تحرک شانه

افرادی که به دلایلی نمی‌توانند که شانه خود را زیاد حرکت دهند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به شانه یخ زده هستند. محدودشدن حرکت شانه، ممکن است دلایل خاصی داشته باشد؛ ازجمله:

• صدمه رسیدن به روتاتور کاف
• شکستن استخوان بازو
• سکته‌کردن
• دوران نقاهت پس از جراحی
• بیماری‌های سیستمیک بدن

افرادی که به بیماری‌های خاصی مبتلا هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به شانه یخ زده می‌باشند. بیماری‌هایی مانند:

• دیابت
• پرکاری تیروئید (هایپر تیروئیدیسم)
• کم کاری تیروئید (هایپو تیروئیدیسم)
• بیماری قلبی و عروقی
• بیماری پارکینسون

مراحل پیشرفت عارضه شانه یخ زده

معمولاً، بیماری شانه یخ زده، چند مرحله دارد که این مراحل گاهی باهم ادغام می‌شوند.

• مرحله دردناک “یخ‌زدن شانه“. درد به‌تدریج افزایش می‌یابد و هنگامی‌که حرکت می‌کنید شدیدتر شده و شانه سفت می‌شود. این مرحله، ممکن است که ۲ تا ۹ ماه طول بکشد.
• مرحله سفت‌شدن یا “انجماد“. در این مرحله درد، کمتر می‌شود؛ اما حرکت‌دادن شانه، مشکل‌تر گردیده و زندگی و عملکرد روزمره بیمار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این مرحله تا یک سال طول می‌کشد.
• مرحله گرم‌شدن “یخ‌زدایی”. در این مرحله، سفتی مفصل به‌تدریج کاهش می‌یابد و بعضی بیماران کاملاً بهبود می‌یابند. این مرحله ممکن است تا ۳ سال ادامه پیدا کند.

بعضی از پزشکان، فکر می‌کنند که الگوی مراحل این بیماری، تجربیات بیماران مبتلا به شانه یخ زده را کاملاً توصیف نمی‌نماید. اگر شما به عارضه شانه یخ زده دچار شده‌اید، بهتر است که شروع به دریافت درمان‌های پزشکی نمایید، نه اینکه منتظر بمانید تا این عارضه باگذشت زمان خودبه‌خود برطرف شود.

چه موقع به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر بیش از یک یا دو روز است که علائم عارضه شانه یخ زده را داشته‌اید، به یک پزشک و یا متخصص طب فیزیکی، مراجعه نمایید.

تشخیص شانه یخ زده

پزشک و یا متخصص طب فیزیکی، از شما درباره علائم بیماری، سابقه پزشکی شما در باره هرگونه بیماری و یا صدمات قبلی که ممکن است باعث ایجاد شانه یخ‌زده شود، خواهد پرسید؛ و همچنین از شما می‌پرسد که این عارضه، تا چه حد زندگی روزمره شما را تحت‌تأثیر قرار داده‌ است.

پزشک و یا متخصص طب فیزیکی، میزان حساسیت و تحرک شانه شما را معاینه می‌نماید. آن‌ها آزمایش‌های فیزیکی مختلفی را روی شما انجام می‌دهند تا بفهمند که آیا شما، به شانه یخ زده دچار شده‌اید و یا یک مشکل دیگر وجود دارد. پزشک به‌آرامی بازوی شما را حرکت می‌دهد (حرکت با عامل خارجی)، و همچنین از شما می‌خواهد که خودتان شانه خود را در جهات مختلف حرکت دهید. این کار، به پزشک نشان می‌دهد که تا چه حد دامنه حرکتی شانه شما کاهش‌یافته است. اگر انجام این حرکات، باعث ایجاد درد و ناراحتی در شانه شما می‌شود، به پزشک یا متخصص طب فیزیکی، بگویید.

اگرچه عکس‌برداری اشعه ایکس از شانه، نمی‌تواند در تشخیص شانه یخ‌زده کمک کند، اما پزشک ممکن است که دستور یک عکس اشعه ایکس را بدهد تا احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر را رد کند. اگر درمان‌هایی که انجام داده‌اید مؤثر نباشند، آزمایش‌های بیشتری مانند MRI و یا CT اسکن، برای شما انجام می‌شود.

درمان شانه یخ‌زده

عارضه شانه یخ زده، خودبه‌خود بهبود می‌یابد؛ اما باید بدانید که چندین سال طول می‌کشد تا بهبودی کامل حاصل شود؛ و اینکه برای کاهش درد و افزایش محدوده حرکتی شانه، باید این عارضه را درمان نمایید. اگر خیلی زود درمان خود را شروع کنید، بهترین نتایج را خواهید گرفت.

مصرف مسکن

مصرف داروهای مسکن تجویزی توسط پزشک، مانند کدئین و یا داروهای آرام‌بخش، ممکن است درد شما را کاهش دهد؛ اما همه انواع مسکن‌ها برای تمام بیماران مناسب نیست، بنابراین حتماً درمورد مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کنید.

تزریق کورتیکواستروئید

اگر عارضه شانه یخ‌زده شما خیلی شدید بوده و با درمان‌های معمولی بهتر نشود، پزشک ممکن است که به مفصل شما، یک داروی استروئیدی تزریق نماید. این کار درد را کاهش می‌دهد و انجام تمرینات فیزیوتراپی را برای شما آسان‌تر می‌کند.

تزریق PRP

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا درمان پی آر پی، با استفاده از پلاکت‌های بدن خود بیمار انجام می‌گردد. مشخص شده است که استفاده از پی آر پی در روند درمان کپسولیت شانه، اثرات مفیدی داشته است. این درمان، باعث کم‌شدن درد و بالابردن توان عملکردی اندام‌های بالاتنه، بعلاوه افزایش محدوده حرکتی شانه در جهات مختلف می‌شود.

فیزیوتراپی شانه یخ زده

متخصص طب فیزیکی با بررسی شرایط شما، تعدادی حرکات ورزشی به شما آموزش می‌دهد که انجام این حرکات باعث بهبود گرفتگی شانه و افزایش دامنه‌ی حرکتی شانه شما می‌شود.

توجه: انجام این تمرینات بدون درنظرگرفتن توصیه‌های یک متخصص حرفه‌ای، خطرناک بوده و ممکن است آسیب‌های بیشتری به شما وارد کند.

آویزان کردن شانه

سرپا بایستید و کمر خود را خم کنید، سپس دست سالم خود را، به پشت صندلی و یا کانتر آشپزخانه تکیه دهید، سپس دستی که درد می‌کند را در کنار بدنتان آویزان کنید. بعد از آن، دستی که درد دارد را ۱۵ بار در جهت جلو به عقب و ۱۵ بار در جهت چپ به راست، بچرخانید، سپس دست خود را در جهت عقربه‌های ساعت و خلاف آن، به تعداد ۱۵ بار دیگر حرکت دهید. برای شروع این تمرین، با یک ست ۱۵ تایی شروع نمایید و هنگامی‌که دستتان قوی‌تر شد، تمرین را به ۳ ست ۱۵ تایی افزایش دهید.

کشش عضلات شانه با میله

به پشت بخوابید و یک میله یا عصا را با هر دو دست خود نگه دارید. تا آنجایی که درد شانه شما مانع نشود، دست‌های خود را صاف کنید و به سمت بالا ببرید، سپس دست‌ها را عقب بکشید و به سمت بالای سر خود امتداد دهید.

این تمرین را در ابتدا به تعداد یک ست ۱۵ تایی و ۳ بار در روز، انجام دهید؛ سپس وقتی دستتان قوی‌تر شد، ۳ ست ۱۵ تایی را ۳ بار در روز، تکرار کنید.

دور و نزدیک کردن آرنج‌ها

روی پشت دراز بکشید. هر دو دست خود را در پشت سر قرار دهید. شانه‌های خود را رها کنید. به‌آرامی آرنج‌های خود را حرکت داده و به دو طرف باز کنید. به مدت ۵ ثانیه در این حالت نگه دارید و اگر توانستید به‌تدریج این زمان را افزایش دهید. سپس، دست‌ها را به‌آرامی به حالت اول، یعنی به پشت سرتان برگردانید.

در ابتدا، با یک ست ۱۵ تایی شروع کرده و هنگامی‌که دستتان قوی‌تر شد، دفعات تمرین را به ۳ ست ۱۵ تایی افزایش دهید.

کشش عضلات شانه

دستی که درد می‌کند را در سطح سینه خود نگه دارید، آن را به سینه بچسبانید و با دست دیگرتان آن را بکشید تا در پشت شانه دردناک و انتهای بازوی خود احساس کشیدگی بیشتری بنمایید. این حالت کشش را، به مدت ۲۰ ثانیه نگه دارید، سپس ۵ بار دیگر حرکت را تکرار کنید.

کشش عضلات شانه با استفاده از حوله

برای کشش عضلات شانه:

۱.یک حوله رول شده را، مانند تصویر با هر دو دست خود محکم نگه دارید.

۲.به آرامی با دست بالایی خود، حوله را به سمت بالا بکشید. به دلیل این که دست پائینی شما به‌آرامی به سمت بالا کشیده می‌شود، شما در شانه دست پائینی خود، احساس کشش خواهید کرد.

۳.به مدت ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.

۴.جای حوله را در دستانتان عوض کنید و همین حرکت را تکرار نمایید.

شما می‌توانید همین حرکت را در سمت جلوی بدن خود نیز انجام دهید. درحالی‌که بالاتنه خود را ثابت نگه داشته‌اید و ساعد شما در زاویه قرار دارد، یک حوله را در دست بگیرید و بازوهای خود را به داخل و خارج، در جهت مرکز بدنتان حرکت دهید.

شنا

شنا، و انجام تمرینات ورزشی در آب، به کاهش درد و بهبودی تعداد زیادی از مشکلات اسکلتی عضلانی، از جمله شانه یخ‌زده کمک می‌کند.

اگر مبتلا به شانه یخ زدههستید و می‌خواهید که شنا کنید، از یک متخصص طب فیزیکی بپرسید که آیا شنا برای شما مناسب است یا خیر. او می‌تواند به شما توصیه نماید که از چه حرکاتی در هنگام شناکردن، اجتناب نمایید و چگونه حرکات مفید را به‌آرامی انجام دهید. همیشه توصیه‌های متخصص طب فیزیکی خود را جدی بگیرید و از آن‌ها پیروی نمایید.

الکترو تراپی شانه یخ زده

الکترو تراپی، پایانه‌های عصبی کنترل‌کننده درد که در نخاع هستند را بی حس می‌کند. دستگاه الکترو تراپی، از طریق الکترودها و یا پدهای الکتریکی کوچک که روی پوست شانه دردناک شما چسبانده می‌شود، امواج الکتریکی را به شانه شما منتقل می‌کند.

شاک‌ویوتراپی

شاک‌ویوتراپی، با اعمال فشار امواج صوتی بر روی کپسول مفصل شانه، درد را کاهش داده و بهبودی را تسریع می‌کند. بر اساس شدت عارضه شانه یخ زده بیمار، می‌توان شاک‌ویوتراپی در یک ناحیه وسیع از بافت سطحی و یا با تمرکز در یک ناحیه کوچک در بافت عمیق بدن را انجام داد.

تکار تراپی شانه یخ زده

تکار تراپی، به درمان با گرمای حاصل از امواج رادیویی در بافت‌های عمیق گفته می‌شود. استفاده از این امواج، گردش خون در بافت را بهبود می‌بخشد، توانایی حرکت شانه را افزایش داده و سفتی آن را کاهش می‌دهد.

لیزر پرتوان

درمان با لیزر پرتوان، با اثرات فتوشیمیایی در اکسیداسیون میتوکندری‌ها، و تولید ATP ، سطح انرژی داخل بافتی را افزایش می‌دهد. لیزر پرتوان، یک درمان کم تهاجمی در درمان شانه یخ‌زده است که می‌تواند درد را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.

ماساژدرمانی

ماساژدرمانی برای تسکین درد شانه یخ‌ زده، بسیار مفید است. این درمان، تنش و سفتی عضلات را کاهش می‌دهد و به شل‌شدن عضلات کمک می‌کند، و این امر، میزان عملکرد و حرکت اندام را افزایش می‌دهد. ماساژدرمانی، همچنین جریان خون را در شانه بهبود می‌بخشد و التهاب آن را کاهش می‌دهد.

جراحی

اگر علائم شانه یخ‌زده شما، با درمان‌ها و روش‌های محتاطانه، برطرف نشود، می‌توانید از جراحی کمک بگیرید. باید با پزشک خود در باره ادامه درمانتان با روش‌های ساده، و خطرات جراحی، صحبت کنید. هدف از این عمل جراحی، کشش و آزادسازی کپسول مفصلی سفت شده است. رایج‌ترین روش‌های جراحی عبارت‌اند از:

• آرترواسکوپی شانه.در این روش، جراح، بخش‌های سفت شده کپسول مفصل را برش می‌دهد. این کار را با ابزارهایی انجام می‌دهند که به‌اندازه یک مداد باریک هستند و از شکاف‌های کوچکی که جراح بر روی شانه ایجاد کرده است، داخل مفصل می‌شوند.

سایر روش‌های درمانی برای شانه یخ‌زده

روش‌های درمانی دیگری که ممکن است مفید واقع شوند عبارت‌اند از:

• درمان با دست: در این روش، متخصص طب فیزیکی شما، تکنیک‌های درمانی دستی را در موقعیت‌های بدنی و محدوده‌های حرکتی که برای شما دردناک است، انجام می‌دهد. این درمان، در برطرف‌کردن محدودیت‌های حرکتی شما تمرکز می‌کند.

• هیدرو دیلاتاسیون: در این روش، تزریق آب استریل شده به داخل کپسول مفصلی، به کشش بافت کمک کرده و حرکت‌کردن مفصل را آسان می‌کند. گاهی این کار همراه با تزریق استروئید انجام می‌گردد.
• منیپولیشن شانه: در این روش شما را با دارو، تحت بیهوشی عمومی قرار می‌دهند تا شما دردی را احساس نکنید، سپس پزشک مفصل شانه را در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا بافت سفت شده اطراف مفصل، شل شود.

مراقبت‌های خانگی

اگر فکر می‌کنید که به شانه یخ‌زده مبتلا شده‌اید باید به پزشک و یا متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید. بااین‌حال، می‌توانید برای تسکین خود، کارهای دیگری نیز انجام دهید.

• اگر درد دارید، می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه‌ای مانند پاراستامول و ایبوپروفن استفاده کنید؛ البته، همیشه اطلاعات مربوط به داروها را از روی جعبه مطالعه کنید و اگر سؤالی داشتید از داروساز بپرسید.
• در هنگام خواب و زمانی که نشسته‌اید، یک بالش زیر بازوی خود قرار دهید. قراردادن یک بالش کوچک در گودی کمر در هنگام نشستن، فرم بدن شما را اصلاح می‌کند و مفید است.
• باید بازو و شانه خود را تا جایی که درد، مانع نشود حرکت دهید تا بی‌تحرک نماند. در حد تعادل، هم استراحت کنید و هم فعالیت نمایید. این کار به انجام راحت‌تر کارهای روزمره شما کمک می‌کند.
• گرما دادن و یخ گذاشتن بر روی شانه، درد را کاهش می‌دهد.
• همچنین می‌توانید برای جلوگیری از تورم و درد، شانه و یا آرنج خود را ببندید. از باندهای کشی پزشکی استفاده کنید و ناحیه دردناک را کاملاً ببندید. البته مراقب باشید که ناحیه را خیلی محکم نبندید. (نباید در این ناحیه احساس بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن بکنید).

پیشگیری از ابتلا به شانه یخ‌زده

برای جلوگیری از ایجاد عارضه شانه یخ‌زده، باید شانه‌های شما تا حد امکان، تحرک داشته باشند. اگر شانه شما درد می‌کند و یا آسیب‌دیده است، هرچه زودتر به دنبال درمان‌ کردن آن باشید. اگر جراحی شانه انجام داده‌اید و یا اگر شانه شما صدمه‌ دیده است، توصیه‌های پزشک و یا متخصص طب فیزیکی خود را در مورد استفاده از شانه‌بند و یا حرکت دادن شانه‌ها جدی بگیرید و دنبال کنید.

سؤالات متداول

چقدر طول می‌کشد تا شانه یخ‌زده بهبود یابد؟

حدود ۱/۵ تا ۳ سال طول می‌کشد تا شانه یخ‌زده بهبود پیدا کند. البته گاهی اوقات بهبودی زمان بیشتری می‌برد؛ اما درد و سفتی شانه در نهایت برطرف می‌گردد.

چه چیزی درد شانه یخ‌زده را بدتر می‌کند؟

با اینکه حرکت‌دادن شانه برای بهبودی آن، لازم است، اما باید از انجام حرکات کششی شدید و حرکات تند خودداری کنید؛ زیرا این حرکات نه‌تنها درد شما را شدیدتر می‌کنند؛ بلکه باعث کشیدگی عضلات نیز می‌شوند.

آیا گرما دادن و یخ گذاشتن برای شانه منجمد مفید است؟

یخ گذاشتن، برای شانه منجمد، مفیدتر از گرما دادن است؛ پس می‌توانید از کیسه‌های یخ برای این منظور استفاده نمایید. کیسه یخ را مستقیما بر روی پوست خود قرار ندهید؛ آن را در یک حوله بپیچید و بر روی ناحیه دردناک شانه قرار دهید.

آیا استرس، می‌تواند باعث ایجاد شانه یخ‌زده شود؟

به طور مستقیم خیر، اما استرس و اضطراب دراز مدت باعث ایجاد التهاب می‌گردد؛ و التهاب باعث سفتی و انجماد شانه می‌شود.

اگر شانه منجمد داریم باید از خوردن چه غذاهایی اجتناب کنیم؟

از خوردن فست‌فود، نوشابه، غذاهای مانده، غذاهای بسته‌بندی شده، چیپس، ذرت بوداده، بستنی، محصولات آرد سفید و محرک‌هایی مانند چای، قهوه یا الکل باید اجتناب کرد.