فیزیوتراپی و توانبخشی از زمان‌های قدیم جزو متداول‌ترین روش‌های درمانی بوده‌اند. این درمان‌ها به عنوان یکی از روش‌های اساسی درمان اختلالات عملکردی که به دلیل بیماری‌ها و آسیب‌های مختلف در افراد ایجاد می‌شود، استفاده می‌شود.  ما در این مقاله به بررسی دقیق فیزیوتراپی، انوا آن و اهداف آن پرداخته‌ایم.

فیزیوتراپی چیست؟

فیزیوتراپی که به عنوان فیزیوتراپی و توانبخشی نیز تعریف می‌شود، به شاخه‌ای از علم گفته می‌شود که به بیماری‌ها یا آسیب‌هایی می‌پردازد که توانایی فرد را برای حرکت و انجام فعالیت‌های عملکردی در زندگی روزمره محدود می‌کند. متخصصانی که فیزیوتراپی انجام می‌دهند، فیزیوتراپیست نامیده می‌شوند. فیزیوتراپی به طور معمول از روش‌های فیزیکی در روند درمان استفاده می‌کند.

در طول فرآیند فیزیوتراپی، سابقه پزشکی فرد، نتایج معاینه فیزیکی و در صورت لزوم، مطالعات تصویربرداری و آزمایش‌های آزمایشگاهی مانند اشعه ایکس، سی‌تی اسکن یا یافته‌های تصویربرداری MR در نظر گرفته می‌شود تا به تشخیص دقیق و ایجاد برنامه مدیریتی متناسب با شرایط فرد در برخی موارد ممکن است از تست‌هایی مانند EMG و تست سرعت هدایت عصبی نیز استفاده شود.

فیزیوتراپیست‌ها برنامه‌های متناسب و مبتنی بر سبک زندگی سالم را برای فرد ایجاد می‌کنند تا سبک زندگی سالم‌تر و فعال‌تر داشته باشند. این برنامه‌ها می‌توانند خدماتی را برای توسعه، حفظ و بازیابی حداکثر توانایی‌های حرکتی و عملکردی افراد ارائه دهند. در طول فرآیند فیزیوتراپی، می‌توان با افراد همکاری کرد تا اقدامات لازم برای جلوگیری از از دست دادن تحرک قبل از وقوع آن انجام شود.

فیزیوتراپی برای چه کسانی اعمال می‌شود؟

اساساً می‌توان بیمارانی را که فیزیوتراپی می‌کنند بر اساس مشکلات جسمانی که تجربه می‌کنند به دو دسته تقسیم کرد:

فیزیوتراپی برای بیماران شکایت از درد

در بیمارانی که از درد شکایت دارند، علت این شکایت معمولاً به سبک زندگی مربوط می‌شود. مشکلات مربوط به فعالیت‌های روزمره زندگی مانند استفاده مداوم از کامپیوتر، اختلالات وضعیت بدن، ضربه‌ها و آسیب‌های ورزشی باعث این نوع درد می‌شود.

فیزیوتراپی برای بیماران با مشکلات حرکتی

مشکلات حرکتی در بیماران ممکن است در نتیجه اختلالات جدی مانند ضربه به سر، فلج مغزی و فلج نخاع رخ دهد. علاوه بر این، بیمارانی که بیماری‌های قلبی، عروقی و مشکلات ارتوپدی دارند، می‌توانند پس از مشاوره به فیزیوتراپیست مراجعه کنند زیرا در معرض برخی مشکلات حرکتی قرار دارند.

اهداف فیزیوتراپی چیست؟

هدف فیزیوتراپی این است که اطمینان حاصل شود که افراد می‌توانند عوامل حیاتی را به روشی سالم انجام دهند. فیزیوتراپی شامل عناصر عاطفی و روابط اجتماعی و همچنین تمرین فیزیکی است. قبل از درمان، تعدادی آزمایش و معاینه آزمایشگاهی انجام می‌شود. اهداف فیزیوتراپی را می‌توان به شرح زیر برشمرد:

• کاهش انواع درد
• شل کردن عضلات منقبض
• اثرات مثبت بر گردش خون و لنف
• رفع التهاب
• بازیابی یا بهبود عملکردهایی مانند افزایش حرکت، تقویت عضلات و اطمینان از تعادل و هماهنگی
• افزایش کیفیت و آسایش زندگی
• کاهش نیاز دارویی

همچنین می‌توان آن را به عنوان پیشگیری و اصلاح اختلالات وضعیت بدن در نظر گرفت.

فیزیوتراپی در سالمندان

فیزیوتراپی یک روش مؤثر و حیاتی برای بهبود عملکرد فیزیکی و افزایش کیفیت زندگی سالمندان است. با پیری، عملکرد عضلات، انعطاف‌پذیری، تعادل و قدرت جسمی کاهش می‌یابد، که می‌تواند منجر به کاهش استقلال و افزایش خطرات از جمله افتادگی و صدمات مربوط به سالمندی شود. فیزیوتراپی از طریق تمرینات منظم، توانمندی‌های جسمی را تقویت کرده و از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند. فیزیوتراپی در سالمندان شامل تمرینات استقامتی، تعادل، قدرت و انعطاف‌پذیری است که بهبود عملکرد را در زندگی روزمره فرد ارائه می‌دهد.

علاوه بر این، فیزیوتراپی می‌تواند در کاهش درد و افزایش راحتی حرکتی در سالمندان مؤثر باشد. تکنیک‌های مختلف فیزیوتراپی، از جمله ماساژ، درمان حرارتی، تمرینات اصلاحی، می‌توانند به کاهش درد عضلانی و مفصلی کمک کرده و بهبود در حرکت و انعطاف‌پذیری را ارائه دهند. این اقدامات می‌توانند سالمندان را در حفظ استقلال و افزایش کیفیت زندگی خود یاری کنند.

فیزیوتراپی در کودکان

فیزیوتراپی در کودکان نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد حرکتی، توسعه عضلات و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها دارد. در این دوره از زندگی، کودکان ممکن است با مشکلات حرکتی یا توانبخشی مواجه شوند که نیازمند مراقبت و توجه ویژه‌ای هستند. فیزیوتراپی برای این کودکان، ابزاری قدرتمند برای بهبود توانایی‌های حرکتی، تقویت عضلات و بهبود توانایی‌های عملکردی است. این امر به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی اساسی مانند راه رفتن، پرش و حرکات ریتمیک را بهبود بخشند.
علاوه بر این، فیزیوتراپی در کودکان می‌تواند در افزایش توجه و تمرکز، بهبود قابلیت‌های شناختی و حتی افزایش اعتماد به نفس آن‌ها نیز مؤثر باشد. تمرینات و فعالیت‌های ارائه شده توسط فیزیوتراپیست، به کودکان کمک می‌کند تا از طریق تجربه موفقیت در تمرینات حرکتی، اعتماد به نفس خود را افزایش دهند و با مشکلاتشان بهتر کنار بیایند. به طور کلی، فیزیوتراپی به کودکان کمک می‌کند تا به حداکثر امکانات حرکتی خود برسند و زندگی فعال و سالمی را تجربه کنند.

انواع فیزیوتراپی چیست؟

امروزه روش‌های فیزیوتراپی و توانبخشی زیادی تعریف شده است. اینکه کدام یک از این روش‌ها با توجه به نیازهای فردی هر بیمار جواب می‌دهد، توسط پزشک فیزیوتراپی و توانبخشی تعیین می‌شود و توسط فیزیوتراپیست‌ها اعمال می‌شود. انواع فیزیوتراپی عبارت‌اند از:

ورزش

ورزش رایج‌ترین روش فیزیوتراپی است که با هدف تقویت سیستم عضلانی و اسکلتی انجام می‌شود. در بیماران مبتلا به سکته مغزی، افزایش تحرک اندام‌های غیرفعال و از دست دادن کامل حرکت وجود دارد. روش ورزش برای جلوگیری از ایجاد انقباض عضلانی، اصلاح محدودیت دامنه مفاصل پس از شکستگی و اعمال گچ و تقویت بافت‌ها در موارد ضعف بافت عضلانی که در بیماری‌های مختلف عصبی یا عضلانی ایجاد می‌شود، استفاده می‌شود. همچنین از روش‌های ورزشی برای تقویت عضلات برای تسکین درد ناشی از اختلالات وضعیت بدن استفاده می‌شود.

ترموتراپی

ترموتراپی که به معنای درمان با گرما است، یکی از روش‌های پرکاربرد در تمرینات فیزیوتراپی است. کاربردهای حرارتی سطحی یا عمقی، به ویژه در مناطق دردناک، بر اساس اصل گرم کردن بافت‌ها با استفاده از آب داغ، بسته‌های حرارتی، تشعشعات موج کوتاه، جریان‌های الکتریکی با فرکانس بالا، امواج فراصوت یا مایکروویو، اشعه مادون قرمز یا حمام پارافین است. گرما علاوه بر خاصیت تسکین دهنده درد در بافت‌ها، اثراتی مانند تسکین ادم، افزایش جریان خون و سرعت هدایت عصبی و همچنین افزایش تولید کلاژن و افزایش سرعت رشد تاندون دارد.

درمان دستی

درمان دستی در واقع ویژگی‌های بسیار مشابهی با ماساژ دارد که از زمان بقراط به کار گرفته شده است. این یک روش درمانی است که مستقیماً با دست و بدون هیچ ابزار، منبع گرما یا تشعشع اعمال می‌شود. درمان دستی برای کاهش درد، افزایش سرعت گردش خون و جلوگیری از اسپاسم عضلانی استفاده می‌شود.

الکتروتراپی

الکتروتراپی برای از بین بردن درد با استفاده از جریان الکتریکی با ولتاژ پایین یا بالا برنامه ریزی شده است. علاوه بر این، تحریک و تسریع التیام اعصاب با جریان الکتریکی در بافت‌های دارای آسیب عصبی نیز از جمله زمینه‌های استفاده از الکتروتراپی است. ادم را کاهش می‌دهد و گردش خون را در مناطقی که جریان الکتریکی اعمال می‌شود افزایش می‌دهد.

فتوتراپی

فتوتراپی یک روش درمانی است که با استفاده از لیزر و اشعه UV در مناطق آسیب دیده انجام می‌شود. در واقع، اگرچه بیشترین کاربرد آن در درمان زردی است که در دوران نوزادی رخ می‌دهد، اما می‌توان از آن به عنوان یک روش فیزیوتراپی با هدف قرار دادن افزایش دما در بافت‌های عمقی استفاده کرد.

آب درمانی

تمام روش‌های فیزیوتراپی که با آب انجام می‌شود در این گروه قرار می‌گیرند. قدرت شفابخش آب از زمان‌های قدیم شناخته شده است درمان با آب گرم در اسپا از جمله روش‌های آب درمانی است. کاربردهای گرداب که به عنوان حمام‌های گردابی تعریف می‌شوند، حمام‌هایی هستند که در آن اندام‌های انتهایی در آب با گردش سریع غوطه ور می‌شوند. در این شرایط اثر حرارتی آب و اثر تحریک کننده فشار هیدرواستاتیک استفاده می‌شود. تصور می‌شود که شرایط مذکور رشد بافت اسکار را در بافت‌ها کاهش می‌دهند، باعث اتساع عروق می‌شوند، با فشار دادن روی گیرنده‌های پوستی درد را کاهش می‌دهند و بهبودی را افزایش می‌دهند.

کرایوتراپی

کرایوتراپی که در سال‌های اخیر بسیار رایج شده است، نوعی فیزیوتراپی است که در ناحیه دردناک با کمپرس آب سرد، کیسه یخ، اسپری، نیتروژن مایع و کمپرس سرد اعمال می‌شود. با این روش که به انجماد نیز معروف است، متابولیسم سلولی با خنک کردن بافت‌های عمیق، افزایش گردش خون و بهبود بافت همبند کاهش می‌یابد.

همچنین درمورد فیزیوتراپی ارتوپدی نیز بخوانید!

مزایای فیزیوتراپی چیست؟

مزایای فیزیوتراپی بسته به درمان اعمال شده و دوره بیماری فعلی ممکن است متفاوت باشد. اما به طور کلی فواید فیزیوتراپی را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد.

• افزایش تحرک و عملکرد، کاهش درد موجود و کاهش نیاز به مصرف مسکن
• رفع یا به تعویق انداختن نیاز به جراحی
• اطمینان از بازگشت به زندگی عادی پس از جراحی
• کوتاه شدن زمان درمان پس از صدمات
• تسهیل سازگاری با زندگی روزمره در درمان فلج ناشی از سکته مغزی، آسیب مغزی یا آسیب نخاعی
• کاهش آتروفی عضلانی مرتبط با افزایش سن (تضعیف عضلات) و سفتی مفاصل
• تسریع بازگشت به ورزش در آسیب‌های مرتبط با ورزش
• کاهش احساس بی حسی، گزگز، درد و ضعف ناشی از اختلالات گردش خون و حرکت

مدت زمان درمان در فیزیوتراپی چقدر است؟

فیزیوتراپی نیاز به یک برنامه درمانی فردی دارد. به همین دلیل، مدت زمان درمان و تعداد جلسات ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. زمان درمان روزانه بین ۳۰ دقیقه تا ۶۰ دقیقه متغیر است. این دوره بسته به برنامه درمانی ممکن است کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. تعداد جلسات برای بیماران می‌تواند بین ۱۰ تا ۳۰ جلسه برنامه ریزی شود.