بارداری زمان تغییرات مهمی در بدن یک زن است. این تغیرات شامل افزایش وزن و تغیر شکل در سینه و بزرگ شدن ناحیه شکم می‌شوند. بارداری بر وضعیت بدن زنان تأثیر می‌گذارد که می‌تواند باعث درد در کمر یا لگن شود. تاثیرات دیگری، مانند احساسات و تجربیات ناشی از تغییرات هورمونی نیز وجود دارد. در این مقاله به تمام نکات مهم در مورد فیزیوتراپی بارداری می‌پردازیم، تا آخر مقاله همراه ما باشید. 

فیزیوتراپی چیست؟ 

فیزیوتراپی شاخه‌ای از علم پزشکی است که هدف آن بهبود و اصلاح تحرک با استفاده از روش‌های فیزیکی است. معمولا پزشکان از فیزیوتراپی برای تقویت حرکت و کاهش درد استفاده می‌کنند. فیزیوتراپیست‌ها گزینه‌های درمانی را برای کمک به بازگرداندن عملکرد مناسب بدن ارزیابی و توصیه می‌کنند. در شرایط عادی، متخصصان فیزیوتراپی و توانبخشی افراد را با توجه به علائم و نشانه‌های آن‌ها ارزیابی می‌کنند و روش درمانی مورد نیاز را تعیین می‌کنند.

فیزیوتراپی بارداری چیست؟ 

فیزیوتراپی قبل از زایمان یکی از روش‌های تجویزی توسط متخصص است که، زنان باردار برای حفظ سلامت خود و زایمان راحت‌تر و بهبود سلامت پس از زایمان انجام می‌دهند. بارداری یکی از خاص ترین و هیجان انگیزترین دوران زندگی یک زن است. با این حال، برخی از مشکلات ممکن است به دلیل تغییرات در بدن و افزایش نیازهای فیزیکی ایجاد شود. در این دوران، کار با فیزیوتراپیست در این دوران از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوع فیزیوتراپی نیازمند شناسایی تغییرات در دوران بارداری برای انتخاب تمرین‌های مناسب برای بانوان است. تجربه درد در ناحیه کمر و لگن در دوران بارداری طبیعی است. همچنین ممکن است با رشد کودک و تغییر اندام مادر در قسمت بالایی کمر، درد احساس شود. در نتیجه نگران این علائم نباشید. توصیه می‌کنیم در این مواقع با پزشک خود در مورد انجام فیزیوتراپی بارداری مشورت کنید.

تمرین‌های مفید فیزیوتراپی بارداری

تمرین‌های فیزیوتراپی بارداری برای مدیریت درد کمر و لگن، آماده شدن برای زایمان و دیگر مشکلات و عوارض بارداری و زایمان مفید هستند. این تمرین‌ها عبارت‌اند از:

• تمرینات کف لگن 
• تمرینات تنفسی 
• تمرینات کمر
• تمرینات شکم 

تمرینات کف لگن 

تمرین کف لگن، به‌عنوان تمرینات کگل شناخته می‌شود. عضله کف لگن نقش مهمی در کنترل مثانه، لذت جنسی و حمایت از اندام‌های لگن دارد. بنابراین سلامت و تقویت کف لگن برای داشتن بارداری راحت و بهبودی پس از زایمان حیاتی است. فیزیوتراپ موثرترین روش برای انجام تمرینات مفید را به شما آموزش می‌دهد. 

تمرینات تنفسی 

تنفس عمیق، یک تمرین خوب برای افراد در هر مرحله از زندگی است. تمرینات تنفسی به رسیدن کامل اکسیژن به تمام قسمت‌های بدن شما کمک می‌کند. اکسیژن‌رسانی صحیح و مناسب به اندام‌ها آرامش ذهنی و عاطفی را در زنان تقویت می‌کند. 

تمرینات کمر

تغییرات وزن و وضعیت بدن زن که با بارداری به وجود می‌آیند، می‌توانند باعث ایجاد درد به‌خصوص در ناحیه کمر شوند. تقویت عضلات حمایت کننده از ستون فقرات و لگن به کاهش این علائم کمک می‌کند. به دلیل افزایش وزن و سایز شکم در دوران بارداری، مرکز ثقل بدن تغییر می‌کند که باعث بروز درد در کمر و زانو درد در بارداری می‌شود. 

تمرینات شکم 

قوی نگه‌داشتن ماهیچه‌های شکم، یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای جلوگیری از دیاستاز رکتی انجام دهید، زیرا ورزش مداوم در این ناحیه در دوران بارداری به عضلات کمک می‌کند تا آنطور که باید کشیده شوند تا کودک در حال رشد شما را در خود جای دهند.

در دوران بارداری برای لگن و کف لگن چه اتفاقی می‌افتد؟ 

در این دوران، رباط‌ها و مفاصل شل می‌شوند و به لگن اجازه می‌دهند تا برای زایمان آماده شوند. شل شدن رباط‌ها، محدوده حرکت لگن را گسترش می‌دهد و شعاع حرکتی بیشتری نسبت به معمول ایجاد می‌کند که اغلب علت درد در ناحیه کمر یا لگن است. هنگامی که ما ایستاده‌ایم یا در حال حرکت هستیم، کف لگن همیشه در برابر جاذبه قرار دارد. با وزن اضافی حمل نوزاد، جاذبه زمین فشار اضافی به لگن وارد می‌کند. به همین دلیل است که تقویت کف لگن برای همه زنان ضروری است. به طور کلی بدن، در دوران بارداری تغییرات زیادی می‌کند و بانوان باید خود را برای زایمان آماده کنند.

کاربرد فیزیوتراپی کف لگن در دوران بارداری 

در دوران بارداری، فیزیوتراپی کف لگن، می‌تواند به رفع نواحی درد یا فشار لگن کمک کند، مشکلات مربوط به بی‌اختیاری مدفوع یا ادرار را برطرف کند یا تمرین‌ها و تکنیک‌هایی را به شما آموزش دهد تا بدن و کف لگن را برای زایمان آماده کند. موضوعاتی که ممکن است در درمان شما مورد توجه قرار گیرند عبارت‌اند از: 

• درد لگن و کمر درد
• درد رباط گرد 
• تمریناتی برای استراحت برای زایمان 
• تمریناتی برای بازگرداندن عملکرد عضلات کف لگن و هسته لگن برای کمک به بهبودی زودهنگام پس از زایمان 
• تمرین‌های تنفسی
• کنترل بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
• جلوگیری از افتادگی اندام لگن 

مزایای فیزیوتراپی بارداری

فیزیوتراپی با استفاده از روش‌های مختلف به زنان باردار کمک می‌کند تا زایمان راحت‌تری داشته باشند.  و مزایای بلند مدت و کوتاه مدت زیادی دارد. برخی از مزایای آن عبارت‌اند از: 

• تسکین کمردرد
• تقویت عضلات کف لگن
• آماده شدن برای زایمان
• کمک به تغییر وضعیت بدن در دوران بارداری
• رهایی از سندرم تونل کارپال 

تسکین کمردرد

در مراحل اولیه بارداری، بدن شما خود را برای سازگاری با رشد فرزندتان آماده می‌کند. هم‌زمان با رشد کودک، سایز و وزن شما افزایش می‌یابد. به دلیل این افزایش وزن، مرکز ثقل بدن شما جا به جا می‌شود و به سمت جلو حرکت می‌کند که منجر به فشار اضافی بر روی کمر و در نهایت کمر درد بارداری می‌شود. فیزیوتراپی و ورزش در دوران بارداری می‌تواند به کاهش کمردرد ناشی از تغییر مرکز ثقل بدن کمک کند. 

تقویت عضلات کف لگن

در دوران بارداری، افزایش فشار خون را تجربه خواهید کرد. فشار خون بالا باعث فعال‌تر شدن کلیه‌های شما می‌شود که در نهایت منجر به تخلیه مایعات اضافی می‌شود. این وضعیت، در نهایت منجر به افزایش ادرار می‌شود. اما، گاهی اوقات افزایش ادرار و ضعیف شدن عضلات کف لگن می‌توانند باعث بی‌اختیاری ادرار شوند. بی‌اختیاری ادرار، یک عارضه جانبی بسیار شایع در دوران بارداری است. فیزیوتراپی می‌تواند با تقویت عضلات توسط تمرینات کف لگن به کاهش بی‌اختیاری کمک کند. ورزش‌های مختلفی برای تقویت عضلات کف لگن در دوران بارداری، مانند تمرینات کگل وجود دارد. 

آماده شدن برای زایمان

در دوران بارداری بدن شما به سطح بالایی از قدرت و انعطاف‌پذیری نیاز دارد. با توجه به اینکه فرد نیاز به قدرت عضلانی و ماهیچه‌های انعطاف‌پذیر دارد، از زنان باردار خواسته می‌شود که به طور مداوم از نظر بدنی فعال باشند. فیزیوتراپی جایگزین خوبی برای فعالیت‌های بدنی یکنواخت است. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نحوه درست زایمان طبیعی را آموزش دهد. شما همچنین می‌توانید طیف وسیعی از تمرینات کف لگن را برای کمک به آمادگی برای زایمان انجام دهید. 

کمک به تغییر وضعیت بدن در دوران بارداری

همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، مرکز ثقل بدن در طول بارداری جا به‌ جا می‌شود. افزایش فشار بر روی کمر می‌تواند باعث شود رحم شما کمی به سمت جلو حرکت کند. ضعیف شدن عضلات کمر می‌تواند باعث شود که شانه‌ها، گردن و وسط کمر نیز به جلو خم شوند و گردن درد و … ایجاد شوند. تغیر موقعیت این عضلات، می‌تواند وضعیت شما را تغییر دهد. فیزیوتراپی یک روش پزشکی موثر است که به اصلاح وضعیت بدن در دوران بارداری کمک می‌کند. 

رهایی از سندرم تونل کارپال با فیزیوتراپی بارداری

سندرم تونل کارپال یکی از عوارض جانبی شایع بارداری است. این وضعیت باعث بی‌حسی و احساس سوزن سوزن شدن در دست و بازو می‌شود. افزایش فشار خون، در دوران بارداری می‌تواند منجر به فشردگی عصب، به‌ویژه در ناحیه مچ دست شود. این فشردگی عصب می‌تواند باعث بی‌حسی، درد و سوزن سوزن شدن دست و بازو شود. فیزیوتراپی با تمرکز بر مدیریت درد و جریان خون به سندرم تونل کارپال می‌پردازد. 

فیزیوتراپی بارداری در ماه‌های مختلف

به‌صورت کلی دوران بارداری به سه بخش مختلف تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی شامل سه دوره سه ماهه است که شامل سه ماهه اول، دوم و سوم می‌شود. فیزیوتراپی در هر کدام از این سه بخش عبارتند از: 

• سه ماهه اول
• سه ماهه دوم
• سه ماهه سوم

فیزیوتراپی بارداری در سه ماهه اول

فیزیوتراپیست با آموزش شما و همسرتان در مورد تغییرات مادر و جنین و آنچه که باید انتظار داشته باشید، جلسات فیزیوتراپی را شروع خواهد کرد.  سه ماهه اول بارداری، زمانی است که شما تازه به بارداری و تغییرات مختلفی که به همراه دارد عادت می‌کنید. فعالیت بدنی، رژیم غذایی و فیزیوتراپی، به شما کمک می‌کند تا این تغییرات برای شما راحت‌تر شود.  فیزیوتراپی در سه ماه اول بر وضعیت بدنی، چالش‌های خانه و محل کار و مشکلات اسکلتی عضلانی که از قبل وجود دارند تمرکز دارد. فیزیوتراپیست به شما در اصلاح وضعیت بدن در محل کار و خانه کمک می‌کند. او تکنیک‌هایی را برای بلند کردن و حرکت کردن ایمن و درمان هر گونه مشکل اسکلتی عضلانی که از آن رنج می‌بردید به شما ارائه می‌دهد. 

فیزیوتراپی بارداری در سه ماهه دوم 

فیزیوتراپی در سه ماهه دوم بر روی تکنیک‌های کششی برای بهبود انعطاف‌پذیری اندام تحتانی و لگن تمرکز دارد. تمرینات تحرکی و تقویتی برای ستون فقرات و شکم به شما آموزش داده می‌شود. هدف از انجام این تمرین در دوران بارداری افزایش تناسب اندام و تمرکز بر مدیریت درد است  در سه ماهه دوم، شما به‌خوبی وارد دوران بارداری شده‌اید و با تغییراتی که در هورمون‌ها و بدن‌تان ایجاد شده، آشنا شده‌اید. فیزیوتراپی در سه ماهه دوم بارداری به شما کمک می‌کند تا با این تغییرات هماهنگ شوید. فیزیوتراپیست، پس از اتمام ارزیابی مشکلات و با هماهنگی با پزشک زنان تمرینات را شروع می‌کند.

فیزیوتراپی بارداری در سه ماهه سوم

در سه ماه آخر بارداری، فیزیوتراپ شما بر تقویت قدرت و انعطاف‌پذیری تمرکز خواهد کرد. او به شما روش‌هایی برای مقابله با مشکلات زایمان مانند: تکنیک‌های آرام‌سازی، تمرین‌های تنفسی، موقعیت‌یابی برای تسهیل زایمان و تکنیک‌هایی برای استفاده در طول زایمان طبیعی ارائه می‌دهد.

مشاوره فیزیوتراپی قبل از زایمان

مشاوره فیزیوتراپی قبل از زایمان یا  MOT بارداری نیز نامیده شود. این مشاوره، یک ارزیابی ویژه برای سلامت زنان است که برای کمک به مادران باردار برای مقابله با تغییرات بارداری و آمادگی برای زایمان طراحی شده است. با انجام این مشاوره شما به دانشی که در دوران بارداری و پس از زایمان نیاز دارید دست پیدا می‌کنید. همچنین برای خانم‌هایی که تصمیم به انجام سزارین دارند نیز بسیار مناسب است.  در طول MOT بارداری، متخصص فیزیوتراپی زنان به شما یک ارزیابی کامل می‌دهد تا برنامه‌ای مؤثر را برای شما ارائه دهد. این برنامه به شما در بازیابی عملکرد، بهبود قدرت و کاهش درد کمک می‌کند. این توصیه‌ها برای هفته‌های اولیه پس از زایمان نیز ادامه دارند. مواردی که می‌توانید از فیزیوتراپ قبل از زایمان خود در مشاوره انتظار داشته باشید عبارت‌اند از: 

• ارزیابی جامع داخلی و خارجی واژن از عضلات کف لگن، از جمله راهنمایی در مورد نحوه صحیح انقباض و شل کردن آن‌ها
• ارزیابی و درمان هر گونه درد لگن، دنبالچه یا کمر
• مشاوره در مورد زایمان و کمک به آماده‌سازی کف لگن و لگن برای زایمان
• ماساژ پرینه
• توصیه‌هایی در مورد نحوه ورزش ایمن در دوران بارداری 
• فرصتی مناسب برای بحث در مورد هر گونه نگرانی که ممکن است داشته باشید

چرا ممکن است در دوران بارداری به فیزیوتراپی نیاز داشته باشیم؟ 

فیزیوتراپی بارداری یا قبل از تولد به کاهش درد در مفاصل اصلی که معمولاً در دوران بارداری تحت فشار هستند کمک می‌کند. درد لگن یکی از شایع‌ترین بیماری‌های اسکلتی عضلانی مرتبط با بارداری است. همچنین تغییرات هورمونی نیز تاثیر زیادی در ایجاد درد لگن دارند. در نتیجه فیزیوتراپی در دوران بارداری می‌تواند به کاهش موارد زیر کمک ‌کند: 

• تروما هنگام تولد
• بی‌اختیاری ادرار در دوران بارداری و بعد از تولد
• کمردرد
• اختلال عملکرد کف لگن، از جمله بی‌اختیاری، اختلال عملکرد جنسی و پرولاپس بند ناف

عوارض انجام فیزیوتراپی بارداری 

انجام فیزیوتراپی بارداری عوارض خاصی را به همراه ندارد. گاهی اوقات، پس از ماساژ و حرکات متمرکز، درد خفیف عضلانی به طور موقت ایجاد می‌شود. اما توصیه می‌کنیم برای فیزیوتراپی در این دوران به بهترین مرکز و بهترین پزشک متخصص مراجعه کنید تا آن‌ها بتوانند شما را در مورد انتظارات و راه‌های مدیریت هر گونه درد راهنمایی ‌کنند.

کلام پایانی

در این مقاله تمام مسائل مربوط به فیزیوتراپی بارداری را مورد بررسی قرار دادیم. انواع تمرینات فیزیوتراپی مناسب برای دوران بارداری را معرفی کردیم. همچنین مزایای فیزیوتراپی و کاربردهای آن  را به طور کامل توضیح دادیم. برای استفاده از خدمات فیزیوتراپی دوران بارداری دکتر سمانه قهرمان پوری می‌توانید با شماره‌های موجود در سایت تماس بگیرید تا همکاران ما شما را راهنمایی کنند.

سوالات متداول