بارداری باعث تغییرات زیادی در بدن زن می‌شود، و گاهی تحمل این تغییرات ماهانه، هفتگی و حتی روزانه کار دشواری است. با اینکه بسیاری از علائم اوایل بارداری در اثر تغییر سطح هورمون‌ها است، اما در اواخر بارداری با افزایش وزن نوزاد به بدن زن فشار وارد می‌آید. چیزی که برای مادران بسیار سخت است، افزایش وزن فقط در قسمت جلوی بدن می‌باشد که باعث تغییر پوسچر و مشکل تعادل مادر می‌شود. در نتیجه، بسیاری از مادران به دلایلی به گردن درد در بارداری مبتلا می‌شوند.

علل

در اینجا به همه‌ی مواردی که دوره به دوره (دوره‌های سه ماهه) در دوران بارداری می‌توان انتظار داشت می‌پردازیم:

سه‌ماهه‌ی اول

در برخی از خانم‌ها، گرفتگی شکم اولین نشانه‌ی بارداری آن‌ها می‌باشد زیرا هنگامی که یک تخمک بارور شده، در دیواره‌ی رحم لانه گزینی می‌کند، معمولاً فرد احساس گرفتگی در شکم و رحم خود می‌کند. به این گرفتگی، گرفتگی لانه گزینی میگویند و می‌تواند شبیه به درد و گرفتگی در اوایل زمان پریودی باشد. رشد سریع رحم در دو دوره‌ی اول بارداری (شش ماه اول) نیز می‌تواند منجر به گرفتگی رحم شود. به علاوه تغییرات هورمونی می‌تواند موجب افزایش گاز معده، نفخ و یبوست گردد. در اکثر بارداری‌ها، در طی ۱۶ هفته‌ی اول بارداری، گرفتگی‌های خفیفی به طور متناوب (در فواصلی) وجود خواهد داشت.

یک نگرانی که بسیاری از خانم‌ها در هنگام مشاهده‌ی گرفتگی و اسپاسم در اوایل بارداری خود دارند این است که این گرفتگی‌ها نشانه‌ای از سقط جنین است؛ اما طبق تحقیقات انجام گرفته، گرفتگی شکم معمولاً نشانه‌ای از سقط جنین نمی‌باشد. (خبر خوب دیگر این است که این اسپاسم باعث سقط جنین هم نمی‌شود). سقط جنین اغلب هنگامی رخ می‌دهد که تخمک یا جنین یک رشد غیرعادی داشته باشد (معمولاً به خاطر مشکلات و اختلالات کروموزومی رخ می‌دهد) و بدن با دفع بارداری به این مشکل پاسخ می‌دهد. گرفتگی مرتبط با سقط‌جنین در واقع هنگامی به وجود می‌آید که خون و بافتی که از رحم خارج می‌شود، آن را تحریک کرده و باعث منقبض شدن آن می‌شود.

سه ماهه‌ی دوم

سه ماهه ی دوم و اواسط بارداری ممکن است زمانی باشد که شما احتمالاً کمترین گرفتگی‌ها یا دیگر علائم ناخوشایند بارداری را تجربه می‌کنید. البته به استثنای مادرانی که چندقلو باردار هستند، زیرا رحم سریع‌تر بزرگ می‌شود و در سه ماهه‌ی دوم به اندازه‌ای رشد می‌کند که باید در سه ماهه‌ی سوم باشد. (این یکی از دلایلی ست که زنانی که چند قلو باردارند، در خطر بیشتری از زایمان زودرس قرار دارند.)

استثنای دیگر در این مورد، درد لیگمان است که حدوداً در هفته‌ی ۱۳ ام رخ می‌دهد و در این هنگام، لیگمانهایی که از رحم محافظت می‌کنند و آن را نگه می‌دارند، با رشد رو به جلوی رحم، کشیده می‌شود. این نوع درد خوش‌خیم معمولاً سریع، تیرکشنده و یک طرفه است. عفونت‌های خفیف ادراری نیز می‌توانند موجب گفتگی رحم در بارداری شوند.

یک علت جدیدتر اما نادر برای گرفتگی در سه ماهه‌ی دوم بارداری، فیبروئید رحمی است. این بافت‌های بیش از اندازه رشد کرده، در سه ماهه‌ی دوم شروع به شکستن کنند زیرا جریان خون کافی برای ادامه‌ی رشدشان وجد ندارد. با شکسته شدن این بافت‌ها، درد شدیدی احساس می‌شود و تقریباً همیشه بین هفته‌های ۱۵ تا ۱۸ ام بارداری رخ می‌دهد. هر خانمی که سابقه‌ی فیبروئید رحمی دارد، باید مراقب گرفتگی‌ها در این دوره از بارداری باشد زیرا ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد تا دردش را کنترل کنند تا بگذرد.

سه ماهه‌ی سوم

احساس گرفتگی و اسپاسم مادران باردار در سه ماهه‌ی سوم بسیار عادی است و اغلب به صورت انقباضات براکستون هیکس (Braxton Hicks- انقباضات کاذب پیش از زایمان) هستند. این انقباضات همان‌هایی هستند که هنگام شروع زایمان تجربه خواهید کرد اما تفاوت آن‌ها در این است که تا مرحله‌ی زایمان پیش نمی‌روند. البته هنگامی که اسپاسم و گرفتگی در سه ماهه‌ی سوم یا حتی در سه ماهه‌ی دوم رخ می‌دهد، بسیار مهم است که بررسی کنید که آیا ممکن است دچار زایمان زودرس و پیش از موعد شوید یا خیر. پزشک باید دهانه‌ی رحمتان را چک کند تا ببیند آیا بازتر شده است یا خیر (این یکی از نشانه‌های شروع زایمان است). اگر گرفتگی‌ها نشانه‌ی شروع زایمان نبودند، پس نوشیدن دو لیوان آب یا آب میوه و استراحت باید به کاهش گرفتگی‌های بارداری‌تان کمک کند. اگرچه در صورتی که این گرفتگی‌ها ادامه داشته باشند، به پزشکتان اطلاع دهید.

رعایت برخی موارد به کاهش گردن درد در دوران بارداری کمک می‌کند. این موارد عبارتند از:

درمان

رعایت برخی موارد به کاهش گردن درد در دوران بارداری کمک می‌کند. این موارد عبارتند از:

مصرف منیزیم

گردن درد در اثر در رفتگی و رگ به رگ شدن عضلات ایجاد می‌شود. یکی از ضروری‌ترین مواد معدنی مورد نیاز برای عضلات، منیزیم است. منیزیم به انقباض و انبساط عضلات کمک کرده و باعث عملکرد بهتر عضلات فرد می‌شود. همچنین منیزیم با افزایش قدرت سیستم اسکلتی عضلانی، گردن درد را کاهش می‌دهد. افزایش قدرت سیستم اسکلتی عضلانی باعث ثبات بیشتر گردن و مقاومت گردن در برابر حرکات شدید و فرسودگی و ساییدگی طبیعی می‌شود.

برای کسب منیزیم بهتر است میوه‌ها، سبزیجات، انواع لوبیا، محصولات سویا و دانه‌های کامل بخورید.

گرما درمانی و سرما درمانی

استفاده از کمپرس یخ به کاهش التهاب و تورم کمک کرده و کمی بی حس کننده است. همچنین فرد می‌تواند از کمپرس گرما نیز استفاده کند زیرا گرما به عمق بافت‌ها نفوذ کرده و عضلات را شل می‌کند. همچنین گرما باعث افزایش جریان خون و کاهش درد می‌شود اما دقت کنید که گرما درمانی نیز باید در حد متوسط انجام شود زیرا گرمای زیاد نیز باعث تشدید علائم می‌شود.

آب درمانی

بهتر است فرد باردار ورزش‌های آبی، مانند شنا، را زیاد انجام دهد. تحقیقات نشان داده است که انجام ورزش‌های اصلی بارداری در آب و حتی انجام شنا باعث کاهش چشمگیر گردن درد می‌شود. پزشک می‌تواند برای فرد توضیح دهد که انجام کدام حرکات ورزشی در آب برای درد گردن مفیدتر است.

پوسچر مناسب

قرار گیری در پوسچر مناسب امری ضروری است و باعث می‌شود احتمال هر نوع گردن درد در دوران بارداری کاهش یابد. با بزرگ شدن شکم فرد باردار، بدن او باید از همه طرف به اندازه کافی کشیده شود تا فضای کافی برای نوزاد کوچکی که در بدنش در حال رشد است فراهم شود. در چنین شرایطی، تعادل بدن به طور اتوماتیک بر روی ستون فقرات قرار می‌گیرد.

با افزایش وزن، زن به تدریج خمیده می‌شود تا بتواند وزن خود را متعادل کند. این خمیدگی باعث سفتی و کشش عضلات گردن شده و کم کم منجر به گردن درد می‌شود. بنابراین، زن باید در دوران بارداری پوسچر مناسبی داشته باشد. اگر شغل زن به نحوی است که باید مدام به صفحه کامپیوتر نگاه کند یا کار پشت میزی است، باید محل قرارگیری چشم‌هایش با کاری که انجام می‌دهد، متناسب باشد. اگر فرد باردار به روبرو نگاه کرده و به پایین نگاه نکند، گردنش در زاویه‌ی مناسبی قرار گرفته و به گردن درد مبتلا نمی‌شود.

بالش طبی

استفاده از بالش نامناسب می‌تواند باعث گردن درد شدید شود. از این رو استفاده از یک بالش طبی کاملا راحت، راه حل مناسبی است که درد گردن را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. از بالشی استفاده کنید که نه خیلی سفت و نه خیلی بالا است. یک بالش راحت برای خود تهیه کنید که به شما در مبارزه با گردن درد کمک کند.

فیزیوتراپی

خوشبختانه در دوران بارداری می‌توان از فیزیوتراپی استفاده کرد. فیزیوتراپی باعث افزایش تحرک بدن شده و بارداری و زایمان را آسان می‌کند. متخصص قیزیوتراپی قسمت‌های مختلف بدن را معاینه کرده و بهترین حرکات فیزیوتراپی برای زنان باردار را تعیین خواهد کرد. معمولا متخصص فیزیوتراپی بر پوسچر زن، مفاصل، عضلات، انعطاف پذیری و اعصاب او تمرکز می‌کند. درمان‌های فیزیوتراپی متفاوت هستند.  به هر شخص انجام حرکات خاصی توصیه می‌شود. در دوران بارداری، متخصص فیزیوتراپی باید درمورد ورزش‌ها و درمان‌های مورد استفاده برای زنان باردار احتیاط بیشتری داشته باشد. با این وجود، متخصص فیزیوتراپی یک برنامه استراتژیک را فقط برای فرد باردار طراحی خواهد کرد.

حرکات ورزشی

تمرینات ساده‌ای وجود دارد که حتی زنان باردار می‌توانند انجام دهند تا در دوران بارداری به گردن درد و کمر درد دچار نشوند. یک تمرین ساده گردن عبارت است از:

• مستقیم نشسته و به جلو نگاه کنید. ابتدا سر را تا جایی که می‌توانید به سمت چپ بچرخانید و حدود پانزده ثانیه سر را در این حالت نگه دارید. سپس به حالت اول بازگردید.
• سپس سر را تا جایی که می‌توانید به سمت راست چرخانده، حدود پانزده ثانیه نگه داشته و سپس به حالت اصلی بازگردید.
• حالا چانه را به سمت سینه آورده و حدود ۱۵ ثانیه در این حالت نگه دارید. سپس دوباره به حالت اول برگردید.

پرسش‌های پرتکرار

بهترین وضعیت خوابیدن برای خانم‌هایی که در دوران بارداری گردن درد دارند، چگونه است؟

دو حالت خوابیدن طاق‌باز و به پهلو کمترین فشار را به گردن وارد می‌کند. اگر به پشت می‌خوابید، بالش گرد و توپری را زیر قوس طبیعی گردن و بالش صاف‌تری را زیر سر بگذارید.

در دوران بارداری دچار گردن درد شده‌ام، از مصرف چه غذاهایی باید پرهیز کنم؟

برای کمتر شدن التهاب لازم است که مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های لبنی پرچرب مانند کره و خامه را کاهش دهید. اکثر غذاهای فرآوری‌شده سرشار از چربی‌های مضراند. این قبیل خوراکی‌های دامن‌زننده به التهاب را با منابع دیگر پروتئین مانند ماهی، آجیل و حبوبات جایگزین کنید.

چرا گردن درد دوران بارداری شب‌ها شدیدتر می‌شود؟

حرکت‌های ناگهانی مانند به سرعت نشستن یا پرت کردن دست و پا در طول خواب باعث کشیدگی عضلات گردن می‌شود. غلت زدن و از این سمت به آن سمت شدن در زمان خواب بودن یا تلاش برای به خواب رفتن باعث وارد شدن تنش و فشار به گردن می‌شود.

گردن درد در چه مرحله‌ای از بارداری شروع می‌شود؟

ممکن است گردن درد بارداری در سه‌ماهه اول شروع شود.

آیا پمادهای موضعی تسکین گردن درد در دوران بارداری مضر هستند؟

مصرف داروهای موضعی مانند منتول یا لیدوکائین در دوران بارداری ایمن است. البته داروی مناسب به وضعیت مادر بستگی دارد، پس قبل از مصرف هر دارویی حتماً با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.

گردن درد پس از زایمان باز هم ادامه دارد؟

گردن درد گاهی اوقات بعد از اتمام بارداری همچنان به قوت خود باقی می‌ماند.