چسبندگی عصب دست که به عنوان سندروم تونل کارپال نیز شناخته می‌شود، یکی از اختلالات شایع عصبی است که به علت فشرده شدن عصب مدین در ناحیه مچ دست ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً با نشانه‌هایی مانند: بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در دست و انگشتان همراه است و به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارد. سندروم تونل کارپال معمولا به دلیل فعالیت‌های تکراری، آسیب‌های مچ دست یا شرایط خاصی مانند بارداری و دیابت بروز می‌کند. در این مقاله به بررسی علل، نشانه‌ها، روش‌های تشخیص و درمان این عارضه خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای پیشگیری از آن ارائه خواهیم کرد. برای آشنایی با علل، علائم، راه پیشگیری تشخیص و درمان تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

چسبندگی عصب دست چیست؟

چسبندگی عصب دست یا سندرم تونل کارپال، یک بیماری است که باعث درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در دست و مچ می‌شود. تونل کارپال فضایی در استخوان‌های مچ دست است که مانند یک راه برای تاندون‌ها، رباط‌ها و اعصاب عمل می‌کند و به عصب میانی اجازه می‌دهد از آن عبور کند و به دست برسد. زمانی که فشار یا تحریک اضافی بر روی عصب میانی که از طریق تونل کارپ عبور می‌کند وارد شود، سندرم تونل کارپال به وجود می‌آید. این عصب به کنترل حرکت ساعد و حس انگشتان و دست کمک می‌کند. در صورتی که علائم چسبندگی عصب دست را تجربه می‌کنید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. درمان به موقع این بیماری به طور مؤثری علائم را کاهش می‌دهد و از آسیب دائمی به عصب دست جلوگیری می‌کند.

علائم چسبندگی عصب دست

علائم و نشانه‌های سندرم تونل کارپال معمولاً به تدریج و به‌طور مداوم بروز می‌کنند. این علائم ممکن است در طول زمان بدتر شوند و معمولاً با انجام فعالیت‌های تکراری، مانند تایپ کردن یا استفاده از ابزار، شدید می‌شوند. اگر این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است که به یک متخصص مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود. این علائم عبارتند از:

• بی‌حسی در مچ دست، دست یا انگشتان
• سوزن سوزن شدن دست معمولاً در شب
• مشکل در کنترل و نگه داشتن اشیاء
• کاهش قدرت و ضعف در دست
• ناتوانی در انجام حرکات دقیق دست

علت چسبندگی عصب دست

فشار اضافی روی عصب دست شما باعث ایجاد سندرم تونل کارپال می‌شود. تونل کارپال فضایی برای تمام قسمت‌هایی دارد که از آن عبور می‌کنند، اما اگر یک قسمت از مچ دست شما متورم شده یا آسیب دیده باشد، به سایر بافت‌های اطراف خود، از جمله عصب میانی، فشار می‌آورد. بنابراین علت اصلی سندرم تونل کارپال فشار اضافی بر روی عصب مدیان در مچ دست است. هر عاملی که منجر به تحریک یا تورم در مچ دست شود، می‌تواند سبب بروز این سندرم گردد. عوامل رایج این بیماری عبارتند از:

• انجام حرکات تکراری، مانند تایپ کردن یا استفاده از ابزار، می‌تواند باعث ایجاد فشار بر عصب میانی شود.
• التهاب مفاصل یا آرتریت به تورم و فشار در ناحیه مچ منجر می‌شود. این فشار نیز باعث چسبندگی عصب دست می‌شود.
• رگ به رگ شدن یا شکستگی مچ دست و آسیب‌های فیزیکی باعث ایجاد التهاب و فشرده شدن عصب می‌شوند. بنابراین هر کدام از این موارد با وارد کردن فشار به دست موجب سندروم تونل کارپال می‌شوند.
• کیست‌های گانگلیونی معمولاً در ناحیه مچ دست ایجاد می‌شوند، این کیست نیز مانند دیگر دلایل به عصب فشار وارد می‌کنند و در نتیجه منجر به چسبندگی عصب دست می‌شوند.

عوامل خطر چسبندگی عصب دست

برخی از عوامل خطر نیز می‌توانند احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهند. همانطور که در بالا توضیح دادیم، هر فعالیت، بیماری، التهاب و… که باعث فشار آمدن به عصب دست شود، باعث چسبندگی عصب یا سندروم تونل کارپال می‌شود. بنابراین عوامل خطر این بیماری مشکلات یا شرایطی هستند که باعث وارد شدن فشار به عصب دست می‌شوند که عبارتند از:

• انجام حرکات تکراری با دست و مچ
• استفاده از ابزارهایی مانند دریل
• بارداری
• سن بالای ۴۰ سال
• سابقه خانوادگی ابتلا به این سندرم
• برخی شرایط سلامتی مانند روماتیسم مفصلی، نقرس، کم‌کاری تیروئید، دیابت و چاقی

عوارض چسبندگی عصب دست

اگر پزشک سندرم تونل کارپال را در زمان مناسب تشخیص ندهد و درمان نکند، تحریک مچ دست شما باعث آسیب دائمی می‌شود. به طور خاص، فشار اضافی، به عصب داخلی شما آسیب می‌رساند. در این شرایط حرکت یا استفاده از دست سخت یا غیر ممکن می‌شود. به محض اینکه متوجه علائم تونل کارپال یا هر تغییری در نحوه احساس یا استفاده از دست و مچ خود شدید، به متخصص مراجعه کنید.

تشخیص چسبندگی عصب دست

پزشک ابتدا مچ، دست و انگشتان شما را معاینه می‌کند و درباره علائم شما پرسش‌هایی را مطرح می‌کند. بهتر است که زمان شروع علائم و فعالیت‌هایی که آن‌ها را بهتر یا بدتر می‌کنند، به پزشک اطلاع دهید. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد و بهترین روش درمانی را تعیین کند. متخصص، سندرم تونل کارپال را با استفاده از ترکیبی از آزمایشات فیزیکی و تصویربرداری تشخیص می‌دهد. این آزمایشات شامل موارد زیر هستند:

• تست تینل: با ضربه زدن بر روی عصب مدیان در مچ دست، پزشک می‌تواند نشانه‌هایی از بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در انگشتان را بررسی کند.
• تست فالن: در این تست، پزشک از شما می‌خواهد که دستان خود را به سمت پایین خم کنید. اگر این کار باعث بروز علائم درد یا بی‌حسی شود، نشانه‌ای از سندرم تونل کارپال است.
• اشعه ایکس مچ دست: این روش تصویر برداری به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات ساختاری یا شکستگی‌ها را در ناحیه مچ دست برای تشخیص چسبندگی عصب دست بررسی کند.
• الکترومیوگرافی (EMG): این آزمایش توانایی عصب میانی در انتقال سیگنال‌های الکتریکی را اندازه‌گیری می‌کند و به تشخیص فشار بر روی عصب کمک می‌کند.
• سونوگرافی: با استفاده از این روش، پزشک تصاویر دقیقی از عصب میانی و ناحیه اطراف آن به دست می‌آورد تا از وجود تورم یا آسیب اطمینان حاصل کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): ام آر آی به پزشک اجازه می‌دهد تا تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم و عصب‌ها در ناحیه مچ دست بگیرد و هرگونه آسیب یا اختلالات دیگر در دست را شناسایی کند.

روش‌های درمان‌ سندرم تونل کارپال

پزشکان ابتدا سندرم تونل کارپال را با درمان‌های غیر جراحی یا محافظه‌کارانه درمان می‌کنند. اگر این درمان‌ها نتوانند علائم شما را تسکین دهند، ممکن است به جراحی تونل کارپال نیاز داشته باشید. رایج‌ترین درمان‌های غیر جراحی سندرم تونل کارپال شامل اصلاح برنامه روزانه، حمایت و تقویت مچ دست و مصرف دارو می‌شود دیگر روش‌های درمانی عبارتند از:

• بستن آتل (مخصوصاً در شب): بستن آتل به نگه داشتن مچ دست در حالت خنثی کمک می‌کند و فشار را از روی عصب میانی کاهش می‌دهد. این کار به تسکین علائم در طول شب که علائم معمولاً بیشتر و شدیدتر می‌شوند، کمک می‌کند.
• تغییر وضعیت بدن یا محیط کاری: یک کاردرمانگر راه‌هایی برای تغییر نحوه انجام کارهای روزمره به منظور حرکات ایمن‌تر و راحت‌تر پیشنهاد می‌دهد. این تغییرات شامل اصلاح نحوه نشستن یا ایستادن، تنظیم محل قرارگیری صفحه‌کلید و سایر تغییرات در وضعیت بدن می‌شود.
• مصرف داروها: پزشک برای کاهش التهاب و تسکین درد، NSAIDها یا استامینوفن را پیشنهاد می‌کند. توصیه می‌شود این داروها را بیش از ۱۰ روز متوالی بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید.
• کورتیکواستروئیدها: این داروهای ضدالتهابی تجویزی می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند. پزشک ممکن است برای تسکین علائم به شما تزریق کورتیکواستروئید در ناحیه آسیب‌دیده پیشنهاد دهد.

فیزیوتراپی چسبندگی عصب دست

فیزیوتراپی یکی از روش‌های مؤثر در درمان چسبندگی عصب دست در شرایطی مانند سندرم تونل کارپال و نوروپاتی‌های محیطی است. روش فیزیوتراپی دست با هدف بهبود دامنه حرکتی، تقویت عضلات و کاهش درد انجام می‌شود. فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند: کشش، تمرینات تقویتی و ماساژ، سعی می‌کندفشارهای موجود در ناحیه عصب را کاهش دهد و جریان خون را بهتر کند. همچنین، استفاده از تکنیک‌های الکتروتراپی، مانند تحریک الکتریکی عصبی نیز به تسکین درد و افزایش عملکرد عصب کمک کند. متخصص فیزیوتراپی برنامه‌ای شخصی طراحی می‌کند که شامل تمرینات خانگی برای تقویت و بهبود انعطاف‌پذیری باشد. با پیشرفت در درمان، بیمار توانایی خود در انجام فعالیت‌های روزمره را باز می‌یابد.

جراحی چسبندگی عصب دست

اگر درمان‌های محافظه‌کارانه موثر واقع نشدند، پزشک جراحی تونل کارپال را پیشنهاد می‌کند. در این عمل، جراح یک برش در رباطی که مچ دست را به کف دست متصل می‌کند (رباط عرضی کارپال) ایجاد می‌کند تا فضای بیشتری در داخل مچ دست فراهم کند. این عمل باعث کاهش تنش در تونل کارپال و فراهم کردن فضای بیشتر برای تاندون‌ها و اعصاب می‌شود. جراحی آزادسازی تونل کارپال معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود، به این معنی که نیازی به بستری در بیمارستان نیست.

دوره نقاهت سندروم تونل کارپال

به محض شروع درمان سندرم تونل کارپال، باید علائم شما کاهش یابد و شما احساس بهتری داشته باشید. معمولا چند هفته یا حتی بیشتر طول می‌کشد تا درمان‌های غیر جراحی فشار روی عصب میانی شما را کاهش دهند، اما علائم شما به تدریج بهبود پیدا می‌کنند. در مورد جراحی تونل کارپال، اکثر بیماران بهبود قابل توجهی را به محض درمان مچ دست تجربه می‌کنند. درمان کامل معمولاً یک تا دو ماه طول می‌کشد و پس از آن بسیاری از بیماران به طور چشمگیری کاهش در علائم و افزایش عملکرد دست را تجربه می‌کنند.

پیشگیری از چسبندگی عصب در دست

با وجود شرایط کاری و زندگی روزمره پیشگیری از سندرم تونل کارپال یک کار بسیار سخت است، مخصوصا اگر فعالیتی که نمی‌توانید از آن اجتناب کنید (مانند شغل یا ورزش حرفه‌ای)، عامل ایجاد این بیماری باشد. با این حال، می‌توانید با رعایت چند نکته ساده خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید. این اقدامات عبارتند از:

• انجام حرکات کششی قبل و بعد از فعالیت بدنی شدید می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش فشار در ناحیه مچ کمک کند.
• استفاده از دستکش‌ها یا دیگر وسایل حمایتی می‌تواند از آسیب دیدن مچ و دست‌ها جلوگیری کند.
• استراحت منظم می‌تواند از فشار مکرر بر روی مچ و دستان شما جلوگیری کند و به کاهش خستگی کمک کند.
• اطمینان از اینکه دست‌ها و مچ شما در زمان کار با کیبورد کامپیوتر در وضعیت مناسبی قرار دارند، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال کمک کند. از تکنیک‌های صحیح برای نگه داشتن ابزار و نگارش استفاده کنید تا فشار غیر ضروری به مچ دست وارد نشود.

کلام پایانی

هر چیزی که بر توانایی شما در احساس و استفاده از دست‌ها و انگشتان تأثیر بگذارد، می‌تواند ترسناک و آزاردهنده باشد. سندرم تونل کارپال نیز از این قاعده مستثنی نیست. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که تحریک باعث فشار اضافی بر عصب مدیان در مچ دست شما می‌شود. علائمی مانند: درد، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی‌های گاه به گاه، را نباید نادیده بگیرید. این بیماری اگر به سرعت درمان نشود، منجر به آسیب دائمی به عصب می‌شود. خوشبختانه، این بیماری قابل درمان است. پزشک شما می‌تواند به شما در یافتن روش‌هایی برای تسکین علائم و جلوگیری از آسیب بیشتر در مچ دست کمک کند.

سوالات متداول