تصور کنید پاهایتان ورم می‌کنند، درد دارند و هر روز سنگین‌تر می‌شوند. شاید فکر کنید فقط کمی خسته هستید، اما این عارضه می‌تواند نشانه‌ای از دو بیماری لنف ادم و لیپو ادم باشد که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند. درست است که هر دو بیماری باعث تورم می‌شوند، اما داستان‌های متفاوتی در بدن شما دارند. لنف ادم، مثل یک ترافیک سنگین در دستگاه تخلیه لنفاوی بدن است. این دستگاه مسئول جمع‌آوری مایعات اضافی از بافت‌ها و بازگرداندن آن‌ها به جریان خون است و اگر دچار اختلال شود، مایع لنف در اندام‌ها جمع می‌شود. اما لیپو ادم، قصه دیگری دارد. این بیماری، با تجمع غیرطبیعی چربی در بافت‌های زیر پوستی همراه است. این چربی برخلاف چربی‌های معمولی، به‌ سختی با ورزش و رژیم غذایی از بین می‌رود و بیشتر در پاها و ران‌ها تجمع می‌کند، در حالی‌ که بالا تنه معمولا نرمال است. لیپو ادم نه‌ تنها ظاهر اندام‌ها را تغییر می‌دهد، بلکه می‌تواند باعث درد، حساسیت به لمس و کبودی آسان شود. در این مقاله با این دو عارضه بیشتر آشنا می‌شویم، تفاوت‌های کلیدی آن‌ها را توضیح می‌دهیم و راهکارهایی برای مدیریت این عوارض معرفی می­‌کنیم. 

تفاوت‌های اصلی لنف ادم و لیپو ادم

لنف ادم و لیپو ادم دو بیماری متفاوت هستند که باعث تورم اندام‌ها می‌شوند، اما منشا، علائم و روش‌های درمان آن‌ها با یکدیگر فرق دارند. لنف ادم ناشی از اختلال در دستگاه لنفاوی است و باعث تجمع مایع لنف در بافت‌ها می‌شود. این بیماری معمولا در یک اندام (دست یا پا) رخ می‌دهد و می‌تواند ناشی از جراحی، پرتودرمانی، عفونت یا ناهنجاری‌های مادرزادی باشد. در مقابل، لیپو ادم اختلال در توزیع چربی است که بیشتر در زنان دیده می‌شود و به‌صورت متقارن هر دو پا را درگیر می‌کند. در لیپو ادم، چربی به‌طور غیرطبیعی زیر پوست جمع می‌شود و باعث ایجاد ظاهری نامتناسب می‌شود. برخلاف لنف ادم، لیپو ادم دردناک است و با رژیم غذایی یا ورزش بهبود نمی‌یابد. لنف باعث سفت و ضخیم‌ شدن پوست می‌شود، در حالی‌ که پوست بیماران مبتلا به لیپو ادم معمولا نرم و انعطاف‌پذیر است.

علت بیماری لنف ادم

لنف ادم ناشی از اختلال عملکرد سیستم لنفاوی است. سیستم لنفاوی وظیفه جمع‌آوری مایع لنف از بافت‌ها و بازگرداندن آن به جریان خون را بر عهده دارد. وقتی این سیستم به‌ درستی کار نکند، مایع لنف در بافت‌ها جمع شده و بافت متورم می‌شود و به دو صورت اولیه و ثانویه رخ می‌دهد. لنف ادم اولیه ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی در سیستم لنفاوی است و ممکن است در بدو تولد یا در طول زندگی ظاهر شود. لنف ادم ثانویه شایع‌تر است و ناشی از عوامل خارجی مانند: جراحی (به‌خصوص برداشتن غدد لنفاوی)، پرتودرمانی، عفونت‌های انگلی (مانند فیلاریازیس)، تروما یا تومورها است. در این موارد، سیستم لنفاوی آسیب می‌بیند و نمی‌تواند مایع لنف را تخلیه کند.

در مورد تمرینات مناسب برای لنف ادم پا بیشتر بخوانید.

علت بیماری لیپیدما

علت دقیق لیپو ادم هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی و هورمونی در بروز آن نقش دارند. این بیماری تقریبا به‌طور انحصاری در زنان رخ می‌دهد و اغلب در دوران بلوغ، بارداری یا یائسگی شروع می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت هورمون‌ها در ایجاد آن نقش دارند. لیپو ادم با تجمع غیرطبیعی چربی در زیر پوست خصوصا در پاها و بازوها مشخص می‌شود. این تجمع چربی با چاقی معمولی متفاوت است و به رژیم غذایی یا ورزش پاسخ نمی‌دهد. برخی از محققان معتقد هستند که لیپو ادم می‌تواند ناشی از التهاب مزمن در بافت چربی باشد. همچنین ممکن است ناهنجاری در عروق خونی و لنفاوی کوچک نیز در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.

علائم ادم لنفاوی

علائم ادم لنفاوی بسته به‌ شدت بیماری متفاوت است اما شایع‌ترین علامت آن تورم یک اندام (دست یا پا) است. این تورم ممکن است خفیف و موقتی یا در مواردی شدید و دائمی باشد. در مراحل اولیه، تورم معمولا نرم و قابل فشردن است، اما با گذشت زمان، پوست سفت و ضخیم می‌شود و فیبروز رخ می‌دهد. سایر علائم لنف ادم عبارت‌اند از:

• احساس سنگینی یا سفتی در اندام
• درد یا ناراحتی
• محدودیت حرکت
• عفونت‌های مکرر پوستی (سلولیت)
• تغییرات در بافت پوست مانند ضخیم‌ شدن، سفت‌ شدن و ایجاد زخم

علائم لیپیدما

لیپیدما به تجمع غیرطبیعی و متقارن چربی در نواحی پایین بدن، به‌ویژه پاها و گاهی بازوها، اطلاق می‌شود. در این بیماری، چربی از ناحیه باسن تا مچ پا تجمع می‌یابد و ممکن است نواحی بالاتر بدن مانند ران‌ها درگیر نشوند. این وضعیت معمولا با ویژگی‌هایی مانند علامت کاف (کاهش چربی در بالای ساق و افزایش آن در ناحیه پایین‌تر) همراه است. همچنین علائم لیپیدما شامل: درد، حساسیت به لمس و مشکلات حرکتی می‌توانند باشند. از جمله علائم لیپیدما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کبودی آسان
• احساس سنگینی و سفتی در پاها
• ظاهر نامتناسب اندام‌ها
• مشکلات حرکتی
• درد مفاصل

نحوه تشخیص لنف ادم

تشخیص لنف ادم بر اساس معاینه فیزیکی و شرح‌حال بیمار صورت می‌گیرد. پزشک به دنبال علائمی مانند: تورم، تغییرات پوستی و محدودیت حرکت می‌گردد. برای تایید تشخیص و رد سایر علل تورم، ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند: لنفوسینتیگرافی، MRI یا CT اسکن استفاده شود. لنفوسینتیگرافی یک روش تصویربرداری هسته‌ای است که یک ماده رادیواکتیو به سیستم لنفاوی تزریق می‌شود و سپس با استفاده از یک اسکنر، جریان لنف در بدن بررسی می‌شود. MRI و CT اسکن می‌توانند تصاویر دقیقی از بافت‌ها و اندام‌ها ارائه دهند و به شناسایی ناهنجاری‌های سیستم لنفاوی کمک کنند.

نحوه تشخیص لیپو ادم

لیپو ادم هم مانند لنف ادم با معاینه بالینی و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار تشخیص داده می‌شود. وجود نشانه‌هایی مانند: تجمع چربی متقارن در پاها و بازوها، درد و حساسیت به لمس یا کبودی‌ها، پزشک را در تشخیص این بیماری کمک می‌کنند. لیپیدما گاهی با چاقی اشتباه گرفته می‌شود بنابراین تشخیص دقیق آن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. پزشک باید سایر علل تورم در پاها مانند: لنف‌ ادم، نارسایی وریدی و یا مشکلات قلبی و کلیوی را رد کند. در حال حاضر، آزمایش خاصی برای شناسایی لیپیدما وجود ندارد ولی در برخی موارد، پزشکان از سونوگرافی برای بررسی ساختار چربی زیر پوست استفاده می‌کنند.

راه‌های درمان لنف ادم و لیپیدما

درمان لنف‌ ادم و لیپیدما بر کاهش تورم، تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران متمرکز است. برای درمان لنف‌ ادم، روش‌های غیرجراحی مختلفی وجود دارند که شامل درمان ترکیبی ضد احتقان (CDT) هستند. این روش به تخلیه لنفاوی دستی، استفاده از باندهای فشاری، تمرینات ورزشی درمانی و مراقبت‌های پوستی توجه دارد. در برخی موارد، استفاده از دستگاه‌های فشار پنوماتیک برای تسهیل تخلیه مایع لنف نیز به کار می‌رود. در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است برای حذف بافت‌های اضافی یا ایجاد مسیرهای جدید برای تخلیه مایع لنف، نیاز به جراحی باشد. درمان لیپیدما شامل روش‌های غیرجراحی است که به تغییرات سبک زندگی توجه دارند. این روش‌ها شامل: رژیم‌های غذایی کم کربوهیدرات، ورزش منظم، استفاده از لباس‌های فشاری و تخلیه لنفاوی دستی می‌شوند. در موارد پیشرفته‌تر، زمانی که شدت علائم افزایش یابند، لیپوساکشن می‌تواند برای کاهش چربی اضافی و بهبود علائمی مانند درد و تورم موثر باشد. 

بهترین دکتر لنف ادم در تهران چه کسی است؟

کلام پایانی

درست است که لنف‌ ادم و لیپیدما، از نظر ظاهری بهم شباهت دارند و با تورم اندام‌ها خود را نشان می‌دهند، اما در حقیقت دو بیماری کاملا متفاوت هستند که مکانیسم‌ها و روش‌های درمانی خاص خود را دارند. تشخیص دقیق و زودهنگام این بیماری‌ها می‌تواند به‌طور چشمگیری کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد و از پیشرفت آن جلوگیری کند. اگر با علائم این اختلالات مواجه هستید، ناامید نباشید. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی با تجربه چندین ساله در تشخیص و درمان لنف‌ ادم و لیپیدما، آماده هستند تا در کنار شما باشند. ایشان با بهره‌گیری از روش‌های درمانی نوین و مبتنی بر دانش روز، می‌توانند به شما در مدیریت موثر بیماری و ارتقا سلامت جسمانی کمک کنند.

سوالات متداول