بارداری دوره‌ای پر از تغییرات است که برای هر زن به نوعی شگفت‌انگیز و گاهی چالش‌برانگیز است. این تغییرات می‌توانند در کنار لحظات زیبا و پر از انتظار، دردهایی ناخوشایند ایجاد کنند. یکی از این چالش‌ها، سیاتیک در بارداری است. سیاتیک باعث ایجاد درد در ناحیه کمر، باسن و پاها می‌شود و معمولاً در سه ماهه دوم و سوم بارداری ظاهر می‌شود. این درد می‌تواند بر کیفیت زندگی روزمره مادران تأثیر بگذارد. اما آیا می‌دانید که این دردها قابل کنترل و درمان هستند؟ با شناخت روش‌های مناسب پیشگیری و درمان، می‌توان آن‌ها را به یک مشکل قابل مدیریت تبدیل کرد. در این مقاله، پنج روش مؤثر برای درمان سیاتیک در بارداری را بررسی خواهیم کرد. اگر دچار سیاتیک یا هر مشکل دیگری در دوران بارداری هستید، دکتر سمانه قهرمانپوری، متخصص زنان و زایمان، با تجربه‌ای درخشان آماده است تا شما را در مسیر درمان و بهبود سلامتتان همراهی کند. 

سیاتیک در بارداری چگونه به وجود می‌آید؟

سیاتیک در بارداری، که با درد در ناحیه کمر، پاها و باسن همراه است، به دلیل فشاری است که بر عصب سیاتیک وارد می‌شود. این عصب از کمر تا پای شما امتداد دارد و تحت فشار قرار گرفتن آن باعث بروز این درد می‌شود. در بارداری، با رشد رحم، این فشار بیشتر می‌شود و ممکن است موجب دردهای غیرقابل تحملی شود. همچنین، تغییرات هورمونی در دوران بارداری نیز نقش مهمی در ایجاد سیاتیک دارند. هورمون‌هایی مانند ریلاکسین که برای کمک به شل شدن مفاصل و آماده‌سازی بدن برای زایمان ترشح می‌شوند، می‌توانند به کاهش استحکام مفاصل و افزایش احتمال فشار به عصب سیاتیک منجر شوند. اما خبر خوب این است که این دردها موقتی هستند و با مراقبت و روش‌های ساده، می‌توان از شدت آن‌ها کاست. در ادامه به معرفی روش‌های درمانی خواهیم پرداخت. 

روش‌های درمانی سیاتیک در بارداری

سیاتیک در بارداری اگرچه با درد همراه است و ممکن است یک تجربه ناخوشایند برای زن باردار به شمار رود، اما لازم است بدانید که درد سیاتیک در بارداری موقتی است و با انجام برخی روش‌های درمانی، می‌توان این دردها را کاهش داد و یک زایمان راحت را تجربه کرد. این روش‌ها نه تنها درد را کاهش می‌دهند، بلکه به شما امکان می‌دهند تا بدن خود را برای زایمان آماده کنید و از این دوران به بهترین شکل ممکن لذت ببرید. بنابراین، اگر شما هم از درد سیاتیک رنج می‌برید، این روش‌ها را امتحان کنید و آرامش را به بدن و ذهن خود بازگردانید.

ورزش و حرکات کششی

برخی از افراد تصور می‌کنند که انجام ورزش و حرکات تمرینی، درد سیاتیک را افزایش می‌دهد و می‌تواند در زن باردار احساس ناخوشایندی ایجاد کند. اما بهتر است بدانید که انجام اصولی حرکات کششی می‌تواند تا حد قابل توجهی درد سیاتیک را در زن باردار کاهش داده و همچنین به زایمان او کمک کند. ورزش‌های سبک و منظم مانند پیاده‌روی، شنا و یوگا نیز می‌توانند به تقویت عضلات و کاهش فشار روی عصب سیاتیک کمک کنند. برخی از تمرینات کششی و تقویتی که در درمان سیاتیک در بارداری مؤثر هستند عبارتند از:

 حرکت کشش ژست کودک 

کشش ژست کودک (بالاسانا) یک حرکت یوگا است که می‌تواند در تسکین درد سیاتیک در دوران بارداری مؤثر باشد. این حرکت با کشش ملایم عضلات کمر، باسن و ران‌ها، فشار روی عصب سیاتیک را کاهش می‌دهد و به بهبود انعطاف‌پذیری بدن کمک می‌کند. علاوه بر این، باعث آرامش بیشتر در بدن مادر باردار می‌شود. برای انجام این حرکت، روی زانوها بنشینید و پاشنه‌ها را به سمت نشیمنگاه خود ببرید. زانوها را به اندازه عرض لگن از هم باز کنید. سپس نفس عمیق بکشید و به آرامی تنه خود را به جلو خم کنید تا پیشانی شما روی زمین قرار بگیرد. دست‌ها را دراز کنید و به جلو بیاورید به‌طوری‌که کف دست‌ها رو به زمین باشد. همچنین می‌توانید دست‌ها را در کنار بدن قرار داده و کف دست‌ها را رو به بالا نگه دارید.

 حرکت کشش پیریفورمیس نشسته

کشش پیریفورمیس نشسته یک حرکت ساده و مؤثر است که می‌تواند به تسکین درد سیاتیک در بارداری کمک کند. عضله پیریفورمیس، که در عمق باسن قرار دارد، گاهی اوقات می‌تواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد و باعث درد سیاتیک شود. کشش این عضله می‌تواند فشار را از روی عصب برداشته و درد را در زن باردار کاهش دهد. برای انجام دادن این حرکت لازم است روی یک صندلی بنشینید و پاهای خود را صاف روی زمین قرار دهید، سپس مچ پای راست خود را روی زانوی پای چپ قرار دهید و به آرامی به جلو خم شوید و سعی کنید قفسه سینه خود را به ساق پای چپ نزدیک کنید. در این حالت به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه بمانید و نفس عمیق بکشید. این کشش به طور خاص عضله پیریفورمیس را هدف قرار می‌دهد.

 حرکت کشش میز

یکی دیگر از تمرینات موثر در کاهش درد سیاتیک در بارداری، انجام  حرکت کشش میز است. برای انجام این حرکت لازم است در مقابل یک میز یا سطح محکم و پایدار بایستید، سپس پاها را کمی بیش‌تر از عرض شانه باز کنید و زانوها را کمی خم کنید. در این حالت، کششی در پایین کمر و باسن خود احساس خواهید کرد. در این حالت به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه بمانید و نفس عمیق بکشید. 

 در مورد  انواع تمرینات ورزشی برای درد سیاتیک بیش‌تر بخوانید.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی یکی از روش‌های قدیمی و مؤثر برای کاهش درد سیاتیک در بارداری است. با استفاده از ماساژ‌های ملایم در نواحی کمر، باسن و پا، می‌توانید تنش‌های عضلانی را کاهش داده و آرامش بیشتری پیدا کنید. ماساژ درمانی نه تنها به تسکین درد کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش گردش خون و کاهش التهاب می‌شود. البته بهتر است برای انجام ماساژ از یک متخصص ماساژ درمانی و یا یک شخص با تجربه کمک بگیرید. 

استراحت و اصلاح وضعیت بدن 

یکی از عواملی که می‌تواند فشار بر عصب سیاتیک را افزایش دهد، وضعیت نادرست نشستن و خوابیدن در دوران بارداری است. زن باردار باید از نشستن و ایستادن طولانی مدت خودداری کند. همچنین لازم است به صورت مرتب و روزانه استراحت کرده و از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کند. اصلاح وضعیت بدن به‌ویژه هنگام نشستن، در پیشگیری از سیاتیک و کاهش درد ناشی از آن موثر است. به‌عنوان مثال، هنگام نشستن از صندلی‌ای با پشتی مناسب استفاده کنید و با قرار دادن یک بالش کوچک پشت کمر، از فشار اضافی بر عصب سیاتیک جلوگیری کنید.

گرما و سرمادرمانی

یکی از روش‌های رایجی که بسیاری از افراد و از جمله زنان باردار برای کاهش درد سیاتیک از آن استفاده می‌کنند، گرما و سرمادرمانی است. استفاده از کمپرس گرم یا سرد یکی از راهکارهای ساده ولی مؤثر برای تسکین درد سیاتیک است. کمپرس گرم به شل شدن عضلات کمک می‌کند و کمپرس سرد می‌تواند التهاب و تورم را کاهش دهد. البته توصیه می‌کنیم که این روش‌ها را به صورت متناوب امتحان کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. در استفاده از کمپرس‌های سرد و گرم دقت داشته باشید که از لباس مناسب استفاده کنید. هنگام استفاده از کمپرس‌های سرد و گرم، حتماً از یک لایه محافظ مانند پارچه یا حوله استفاده کنید. هرگز کمپرس را مستقیماً روی پوست قرار ندهید تا از سوختگی یا آسیب پوستی جلوگیری شود.

طب سوزنی 

طب سوزنی به صورت کلی یکی از روش‌های کاهش درد به شمار می‌رود. برای کاهش درد سیاتیک در دوران بارداری نیز طب سوزنی می‌تواند موثر واقع شود. در طب سوزنی، سوزن‌های نازکی بر ناحیه کمر و نقاطی که دچار درد هستند، وارد می‌شود. با وارد کردن سوزن‌ها در نقاط خاصی از بدن، انتهای اعصاب تحریک شده و باعث آزاد شدن مواد شیمیایی طبیعی ضد درد مانند اندروفین‌ها می‌شود. این مواد درد را تسکین بخشیده و التهاب در ناحیه سیاتیک را کاهش می‌دهند.

فیزیوتراپی

یکی دیگر از درمان‌های موثر برای کاهش درد سیاتیک در بارداری، انجام تمرینات فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی می‌تواند به عنوان یک روش غیر دارویی، ایمن و مؤثر برای کاهش درد سیاتیک در بارداری عمل کند. فیزیوتراپی شامل مجموعه‌ای از تمرینات و تکنیک‌های خاص است. این تمرینات و تکنیک‌ها، فشار بر روی عصب سیاتیک را کاهش داده، عضلات را شل می‌کند و باعث بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات کمر می‌شود. 

در مورد تفاوت دیسک کمر و سیاتیک کمر بیش‌تر بخوانید.

نحوه خوابیدن صحیح برای کاهش درد سیاتیک در بارداری 

یک زن باردار چگونه باید بخوابد تا از درد سیاتیک جلوگیری کند؟ این پرسشی است که بسیاری از مادران باردار، به‌ویژه هنگام تجربه درد کمر، به دنبال پاسخ آن هستند. معمولا با رشد رحم، فشار به عصب سیاتیک افزایش می‌یابد و ممکن است باعث دردهای شدید در ناحیه کمر و پاها شود. خوابیدن صحیح می‌تواند به کاهش فشار بر روی عصب سیاتیک کمک کند و از بدتر شدن درد جلوگیری نماید. همچنین، خواب خوب و راحت تأثیر زیادی بر سلامتی عمومی زن باردار دارد و یک زایمان راحت را به دنبال خواهد داشت. نحوه خوابیدن صحیح برای کاهش درد سیاتیک معمولا به شیوه زیر است: 

• خوابیدن به پهلو (سمت چپ): یکی از بهترین روش‌ها برای خوابیدن در دوران بارداری، خوابیدن به پهلو است. این روش به کاهش فشار از روی ستون فقرات و عصب سیاتیک کمک می‌کند. خوابیدن به سمت چپ می‌تواند از فشار بیشتر بر رگ‌های خونی جلوگیری کند و گردش خون بهتری در بدن ایجاد نماید. این وضعیت خواب برای جنین نیز مفید است، زیرا باعث بهبود جریان خون و تأمین بهتر اکسیژن و مواد مغذی برای او می‌شود.

• استفاده از بالش‌های کمکی: برای راحتی بیشتر و جلوگیری از فشار اضافی به کمر و عصب سیاتیک، می‌توانید از بالش‌های مخصوص بارداری استفاده کنید. قرار دادن یک بالش بین زانوها، پشت یا زیر شکم می‌تواند به حفظ وضعیت صحیح بدن کمک کند و فشار را از روی کمر و لگن کاهش دهد. بالش‌های مخصوص بارداری، از شکم شما حمایت می‌کنند و به حفظ وضعیت بدنی راحت‌تر و کاهش فشار روی کمر و سیاتیک کمک می‌کنند.

• خوابیدن در وضعیت جنینی (Fetal Position): یکی دیگر از اصول صحیح خوابیدن در دوران بارداری برای کاهش درد سیاتیک، خوابیدن در وضعیت جنینی است. این نوع خوابیدن می‌تواند به کاهش درد سیاتیک کمک قابل توجهی کند. در این حالت، زانوها را به سمت سینه جمع کنید و در حالی که به پهلو خوابیده‌اید، شکم خود را به راحتی درون زانوها قرار دهید. این حالت به کاهش فشار بر روی کمر و لگن کمک می‌کند و می‌تواند در تسکین درد سیاتیک نیز موثر واقع شود. 

• خوابیدن با یک بالش زیر کمر: قرار دادن یک بالش کوچک و نرم در زیر کمر می‌تواند فشار را از روی ستون فقرات و عضلات کمر کم کند. این روش به خصوص زمانی که در حالت خوابیده به پهلو هستید، مفید است. بالش زیر کمر به حفظ انحنای طبیعی کمر کمک کرده و از فشردگی عصب سیاتیک جلوگیری می‌کند.

• اجتناب از خوابیدن به پشت: از خوابیدن به پشت به ویژه در ماه‌های آخر بارداری بپرهیزید. این وضعیت می‌تواند باعث فشار بیشتر به رگ‌های خونی و عصب سیاتیک شود و به دردهای شدیدتری منجر گردد. در این وضعیت، وزن رحم بر روی عصب سیاتیک فشار می‌آورد و باعث تشدید درد در کمر و پاها می‌شود. به همین دلیل خوابیدن به پهلو گزینه بهتری است.

کلام پایانی 

درد سیاتیک در بارداری که به عنوان یکی از چالش‌های این دوره به شمار می‌رود، با انجام روش‌های درمانی و حرکات تمرینی و تقویتی کاهش خواهد یافت. ما در این مقاله به بررسی روش‌های درمانی سیاتیک در بارداری پرداختیم. ماساژدرمانی، فیزیوتراپی، حرکات کششی، گرما و سرما درمانی از جمله این روش‌های درمانی به شمار می‌روند که یک زن باردار با انجام هر یک از آن‌ها به بهبود درد در ناحیه سیاتیک کمک خواهد کرد و می‌تواند زایمان راحت‌تری را تجربه کند. همچینین یکی از مسائل مهم در کاهش درد در این دوران نحوه صحیح خوابیدن است. ما به اصول صحیح خوابیدن در بارداری اشاره کردیم و چندین روش صحیح را معرفی نمودیم. دوران بارداری می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش و شگفت‌انگیز باشد، به شرطی که با چالش‌های آن به درستی برخورد شود و در صورت بروز درد، از روش‌های درمانی مناسب استفاده گردد. دکتر سمانه قهرمان‌پوری متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی، با سال‌ها تجربه و تخصص در امر درمان بیماری‌های مربوط به ناحیه کمر و سیاتیک، بهترین روش درمانی را به یک خانم باردار مبتلا به سیاتیک معرفی خواهند کرد و در مسیر درمان همراه بیمار خواهند بود.