تنگی کانال نخاعی یکی از شایع‌ترین اختلالات ستون فقرات است که می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و محدودیت حرکت در کمر یا گردن شود. این بیماری معمولا در نتیجه افزایش سن، تحلیل رفتن دیسک‌ها یا آرتروز به‌وجود می‌آید و در مواردی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در میان روش‌های مختلف درمانی، فیزیوتراپی ورزشی به عنوان یکی از موثرترین و ایمن‌ترین راهکارهای غیرجراحی برای کاهش درد و بهبود عملکرد حرکتی بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی شناخته می‌شود. دکتر سمانه قهرمان پوری به شما کمک می‌کند تا با استفاده از تمرینات هدفمند فیزیوتراپی، تکنیک‌های تقویتی و حرکات اصلاحی دامنه حرکتی خود را افزایش دهید، عضلات نگهدارنده ستون فقرات را تقویت کنید تا علائم آزاردهنده بیماری به مرور کاهش یابد. 

تنگی کانال نخاعی چیست؟

 تنگی کانال نخاعی زمانی اتفاق می‌افتد که فضای داخل ستون فقرات باریک شده باشد. این شرایط می‌تواند به نخاع و اعصابی که از ستون فقرات عبور می‌کنند فشار وارد کند. تنگی کانال معمولا در قسمت پایین کمر و گردن رخ می‌دهد. برخی از افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی هیچ نشانه و علامتی از این بیماری ندارند اما برخی دیگر درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی و ضعف عضلانی را تجربه می‌کنند. این علائم با گذشت زمان بدتر و شدیدتر می‌شوند و باید درمان مناسبی برای آن‌ها پیدا کرد.

بیشتر بخوانید: ورزش برای درد سیاتیک

روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی

روش‌های مختلفی برای درمان تنگی کانال نخاعی وجود دارد. به همین دلیل برای پیدا کردن بهترین روش درمانی باید به پزشکی متخصص و باتجربه مراجعه کنید تا بتواند درمانی را که مناسب نوع درد و شرایط بیمار است انتخاب کند. تنگی کانال نخاعی در بیشتر موارد با فیزیوتراپی درمان می‌شود برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی عبارتند از:

• اصلاح سبک زندگی و کاهش فشار: کاهش وزن برای کم کردن فشار روی ستون فقرات، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین، استفاده از کمربندهای طبی در صورت تجویز پزشک و انجام حرکات اصلاحی به‌صورت منظم می‌تواند به درمان تنگی کانال نخاعی کمک کند.
• درمان دارودرمانی: در مراحل اولیه یا زمانی که درد زیاد است پزشک برای کاهش التهاب و کنترل درد داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، داروهای شل کننده عضلات و تزریق کورتون در اطراف نخاع را تجویز می‌کند. 
• فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی تخصصی: یکی از موثرترین و کم‌خطرترین روش‌ها برای درمان تنگی کانال نخاعی، فیزیوتراپی ورزشی است. این روش با تمرکز بر تقویت عضلات نگهدارنده ستون فقرات، بهبود انعطاف‌پذیری، اصلاح وضعیت بدن و کاهش فشار روی اعصاب، به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.
• جراحی: اگر علائم شدید باشند یا درمان‌های غیرجراحی پاسخ ندهند، درمان جراحی پیشنهاد می‌شود. هدف جراحی آزادسازی فضای نخاع و برداشتن فشار از روی عصب‌ها است. 

نقش فیزیوتراپیست در درمان تنگی کانال نخاعی

فیزیوتراپیست نقش بسیار مهمی در درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاعی ایفا می‌کند. فیزیوتراپیست با تکیه بر دانش آناتومی، حرکت‌شناسی و تکنیک‌های درمانی، به بیمار کمک می‌کند تا با کمترین درد، بیشترین تاثیر را از درمان به دست آورد. در شرایطی که تنگی کانال نخاعی باعث فشار بر نخاع یا اعصاب می‌شود، مداخله به‌موقع و تخصصی فیزیوتراپیست می‌تواند روند پیشرفت بیماری را متوقف کرده و حتی آن را تا حد زیادی معکوس کند. در این شرایط فیزیوتراپیست با بررسی دقیق علائم بیمار و تشخیص محل تنگی (کمر یا گردن) نوع تنگی کانال را شناسایی می‌کند. هر بیمار وضعیت بدنی و میزان تنگی متفاوتی دارد و او با توجه به این تفاوت‌ها، یک برنامه تمرینی منحصر به فرد طراحی می‌کند. فیزیوتراپیست در طول درمان، وضعیت بیمار را به‌طور مرتب ارزیابی می‌کند و در صورت نیاز، برنامه درمانی را به‌روزرسانی می‌کند تا نتیجه بهتری حاصل شود.

بیشتر بخوانید: درمان سیاتیک و دیسک کمر با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی ورزشی چیست؟

فیزیوتراپی ورزشی، یکی از شاخه‌های تخصصی فیزیوتراپی است که تمرکز آن بر پیشگیری، ارزیابی، درمان و توانبخشی آسیب‌های ورزشی و عضلانی و اسکلتی است. این نوع فیزیوتراپی نه تنها برای ورزشکاران حرفه‌ای، بلکه برای افرادی که در زندگی روزمره فعالیت بدنی متوسط تا بالایی دارند نیز کاربرد دارد. در فیزیوتراپی ورزشی، هدف اصلی بازگرداندن عملکرد طبیعی بدن، افزایش قدرت عضلانی، بهبود انعطاف‌پذیری، و آموزش صحیح حرکت است. همچنین این نوع درمان به جلوگیری از آسیب‌های مجدد کمک می‌کند.

تمرینات فیزیوتراپی ورزشی برای درمان تنگی کانال نخاعی

تمرینات فیزیوتراپی برای درمان تنگی کانال نخاعی می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در بهبودی آن داشته باشد. اما به یاد داشته باشید قبل از شروع هر تمرینی حتی تمرین‌های ساده با پزشک مشورت کنید تا مشکل شدیدتری برایتان ایجاد نشود. تمریتات فیزیوتراپی ورزشی شامل کششی، تقویتی و تعادل است که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد:

تمرینات کششی برای درمان تنگی کانال نخاعی

تمرینات کششی می‌تواند تاثیر مستقیم بر روند درمان و بهبودی تنگی کانال نخاعی داشته باشد. برای انجام این تمرینات باید دقت بسیار زیادی داشته باشید و با نهایت مهارت و تمرکز آن‌ها را انجام دهید. برخی از مهم‌ترین تمرینات کششی برای درمان تنگی کانال نخاعی که می‌توان به آن اشاره کرد شامل:

کشش عضلات همسترینگ

برای انجام این حرکت به پشت دراز بکشید سپس به آرامی یک زانو را به سمت سینه خود بکشید. پای خود را پشت زانو نگه دارید و به آرامی پا را صاف کنید. بهتر است این حرکت را ۳ بار در روز انجام دهید و در هنگام بالا آوردن پای خود آن را ۲۰ ثانیه نگه دارید. این تمرین به حفظ سلامت ستون فقرات بسیار کمک می‌کند. 

تمرین پل زدن

برای انجام حرکت پل به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید تا پاهایتان روی زمین صاف باشد. سپس باسن خود را به آرامی، تا جایی که می‌توانید از سطح زمین بلند کنید تا کشش بیشتری وارد شود. ۵ ثانیه نگه دارید و بعد به آرامی به حالت قبل خود برگردید این تمرین را ۳ بار در روز تکرار کنید. 

تمرینات تقویتی برای درمان تنگی کانال نخاعی

تقویت ستون فقرات می‌تواند در بهبودی و روند درمان آن تاثیر بسیار زیادی داشته باشد. این تمریتان باید با نهایت دقت و تمرکز انجام شود تا تاثیر مثبتی بر سلامتی داشته باشد. این تمرینات تقویتی را می‌توانید به آرامی در منزل انجام دهید که عبارتند از:

حرکت کبرا

حرکت کبرا در یوگا با نام بوجونگاسانا شناخته می‌شود. این حرکت برای افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی بسیار مفید است. برای انجام آن روی شکم دراز بکشید و به آرامی قفسه سینه خود را بالا بیاورید تا باعث ایجاد کشش خفیف شود. این حرکت باعث تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری می‌شود و درر نهایت سلامت کلی کمر و گردن را به همراه دارد. 

تمرین عصب سیاتیک

برای انجام تمرین عصب سیاتیک روی صندلی بنشید سپس پشت کمر خود را کمی گرد کنید و سر خود را پایین ببرید تا کمی فشار روی استخوان دنبالچه احساس کنید. به آرامی شروع به صاف کردن پای خود کنید تا به نقطه درد در عصب برسید و بعد زانو را در همین حالت نگه دارید و به بالا نگاه کنید. سعی کنید بیشتر از این مقدار فشار وارد نکنید. 

تمرین گربه و شتر

تمرین گربه و شتر باعث افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات می‌شود. برای انجام آن روی دست و زانو قرار بگیرید و بعد ستون فقرات را ابتدا به بالا سپس به سمت پایین حرکت دهید. حرکت باید آرام و هماهنگ با دم و باز دم باشد. تمرین گربه و شتر را ۱۰ تا ۱۵ بار در روز تکرار کنید. 

تمرینات تعادلی و اصلاح وضعیت بدن 

برخی از افرادی که دچار تنگی کانال نخاعی هستند به دلیل درد در حفظ تعادل خود مشکل دارند. خوشبختانه با انجام تمرینات ساده ورزشی و فیزیوتراپی می‌توان به حفظ تعادل و اصلاح وضعیت بدن کمک کرد. تمرینات تعادلی و اصلاح عبارتند از:

تمرین چرخش لگن

اگر در حفظ تعادل خود مشکل دارید تمرین کشش و چرخش لگن را ۳ بار در روز انجام دهید. برای انجام این تمرین به پشت دراز بکشید و بعد پاهای خود را از زانو خم کنید و کمر خود را کاملا روی زمین بچسبانید. سپس به آرامی لگن خود را به سمت راست و چپ بچرخانید. در حین تمرین نباید به جز لگن بالاتنه حرکت کند و شکم و کمر باید کاملا ثابت باشد. این تمرین می‌تواند هم عصلات را تقویت کند و ه به حفظ تعادل کمک کند. 

تمرین برای تقویت عصب سیاتیک 

روی یک صندلی بنشینید و می‌توانید یک توپ نیز زیر پایتان قرار دهید. پشت خود را کمی گرد کنید و سر خود را به پایین خم کنید تا فشاری بر روی دنبالچه وارد شود. توپ را به آرامی از خود دور کنید و پا خود را صاف کنید و به آرامی در حین انجام این حرکت سر خود را بالا بیاورید. سپس به هنگام پایین آوردن سر توپ را به عقب بکشید. 

مزایای بلند مدت فیزیوتراپی ورزشی برای بیماران تنگی کانال نخاعی

ورزش نقش مهمی در حفظ سلامت تنگی کانال نخاعی دارد. حرکات هدفمند می‌توانند به آرامی انعطاف‌ پذیری را افزایش دهند و باعث تقویت عضلات ستون فقرات شوند. فیزیوتراپی ورزشی نه تنها به کاهش درد و بهبود علائم تنگی کانال نخاعی در کوتاه‌مدت کمک می‌کند، بلکه تاثیرات مثبت و پایدار بسیاری در بلندمدت بر سلامت و کیفیت زندگی بیماران دارد. این مزایا باعث می‌شوند تا بیماران بتوانند با قدرت، تحرک و اعتماد به نفس بیشتری به زندگی روزمره خود بازگردند. مزایای فیزیوتراپی ورزشی برای بیماران تنگی کانال نخاعی عبارتند از:

• کاهش مداوم درد و التهاب: انجام منظم تمرینات فیزیوتراپی ورزشی موجب تقویت عضلات حمایت‌کننده ستون فقرات و بهبود گردش خون در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود که در نتیجه درد و التهاب کاهش یافته و به مرور زمان کنترل می‌شود.
• پیشگیری از پیشرفت بیماری: با تقویت عضلات و بهبود ثبات ستون فقرات، فشار روی نخاع و ریشه‌های عصبی کاهش می‌یابد و روند تنگی کانال نخاعی کند یا متوقف می‌شود، که از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری می‌کند.
• افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی: تمرینات منظم باعث بهبود انعطاف‌پذیری عضلات و مفاصل اطراف ستون فقرات می‌شود که به حفظ یا بازگرداندن دامنه طبیعی حرکتی کمک کرده و عملکرد روزانه بیمار را تسهیل می‌کند.
• تقویت عضلات و بهبود تعادل: فیزیوتراپی ورزشی باعث تقویت عضلات مرکزی بدن و عضلات نگهدارنده ستون فقرات می‌شود که نقش کلیدی در حفظ تعادل، جلوگیری از زمین‌خوردگی و بهبود عملکرد حرکتی دارد.
• کاهش نیاز به دارو و جراحی: با بهبود علائم و افزایش عملکرد ستون فقرات، بسیاری از بیماران می‌توانند از مصرف طولانی‌مدت داروهای مسکن یا انجام جراحی پرهیز کنند، که این موضوع هم سلامت کلی بدن را حفظ می‌کند و هم هزینه‌های درمان را کاهش می‌دهد.
• افزایش کیفیت زندگی و استقلال فردی: با کاهش درد، بهبود حرکت و افزایش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره، بیماران احساس بهتری نسبت به خود پیدا کرده و می‌توانند زندگی فعال‌تر و مستقل‌تری داشته باشند.
• آموزش سبک زندگی سالم و پیشگیری از بازگشت علائم: فیزیوتراپیست‌ها در کنار تمرینات ورزشی، به بیماران آموزش می‌دهند چگونه وضعیت بدن خود را اصلاح کنند، حرکات درست انجام دهند و از عادات نادرست پرهیز کنند تا از بازگشت علائم جلوگیری شود.

کلام پایانی

تنگی کانال نخاعی از جمله اختلالات شایع ستون فقرات است که اگر به‌موقع و اصولی درمان نشود، می‌تواند فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد. خوشبختانه با بهره‌گیری از فیزیوتراپی ورزشی تخصصی، بسیاری از بیماران می‌توانند بدون نیاز به جراحی، بهبودی قابل توجهی را در عملکرد حرکتی خود تجربه کنند. تمرینات فیزیوتراپی ورزشی نه‌تنها باعث کاهش درد و التهاب می‌شوند، بلکه در بلندمدت به تثبیت ستون فقرات، پیشگیری از پیشرفت بیماری و افزایش استقلال حرکتی بیمار کمک می‌کنند. اما موفقیت این روش درمانی، وابسته به تجربه، دانش و تخصص فیزیوتراپیست است. اگر به دنبال درمان اصولی، علمی و بدون جراحی برای تنگی کانال نخاعی هستید، دکتر سمانه قهرمان‌پوری، فیزیوتراپیست با تجربه در زمینه درمان غیرتهاجمی بیماری‌های ستون فقرات می‌تواند همراه مطمئنی در مسیر بهبودی شما باشد. ایشان با ارائه برنامه‌های تمرینی و شخصی‌سازی‌شده به بسیاری از بیماران کمک کرده است تا به زندگی فعال و بدون درد خود بازگردند. برای دریافت مشاوره تخصصی و تعیین وقت ویزیت با مطب ما در تماس باشید.

سوالات متداول