بی اختیاری ادرار، امروزه به  یکی از مشکلات رایج میان زنان و مردان تبدیل شده است. از دست دادن کنترل و ضعیف شدن شرایط مثانه منجر به این بیماری می‌شود. البته این مشکل علائم و علت‌های بسیاری دارد و ممکن است علائم آن در هر شخص متفاوت باشد. انواع مختلفی از بی‌اختیاری ادرار وجود دارد که روش درمانی مناسب با علائم و انواع آن به افراد توصیه می‌شود. در این مقاله به بررسی و معرفی بی‌اختیاری ادرار، علائم و علت‌‌های بروز آن و در نهایت تشخیص و درمان آن می‌پردازیم. همچنین بیوفیدبک لگن را به عنوان یکی از روش‌های درمانی برای کنترل و بهبود شرایط مثانه معرفی می‌کنیم. 

بی‌اختیاری ادرار چیست؟

بی‌اختیاری ادرار (Urinary Incontinence) به ناتوانی در کنترل ادرار و دفع غیر ارادی آن گفته می‌شود. این مشکل بسیار شایع است و می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد، اگر چه با افزایش سن، شیوع آن بیشتر می‌شود. بی‌اختیاری ادرار می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. از جمله این تاثیرات منفی می‌توانیم به محدودیت در فعالیت‌های اجتماعی و احساس شرمندگی در اجتماع اشاره کنیم. خوشبختانه، روش‌های درمانی مختلفی برای این مشکل وجود دارد که می‌تواند به بهبود یا کنترل آن کمک کند. در ادامه به بررسی علائم و علت‌های بی‌اختیاری ادرار می‌پردازیم و روش‌های درمانی مناسب را معرفی می‌کنیم. 

علائم بی‌اختیاری ادرار

علائم بی‌اختیاری ادرار در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد. عده‌ای از افراد ممکن است تمام علائم را داشته باشند و برخی دیگر نیز برخی از علائم را تنها تجربه کنند. در این بخش به بررسی برخی از علائم بی‌اختیاری ادرار می‌پردازیم: 

• احساس نیاز شدید به دفع ادرار
• تکرر ادرار 
• شب ادراری 
• خیس شدن غیر ارادی لباس زیر
• نشت غیر ارادی ادرار

علت بی‌اختیاری ادرار در زنان و مردان 

بی‌اختیاری ادرار در افراد ممکن است به دلایل مختلفی بروز پیدا کند. در برخی موارد ممکن است علت‌های این بیماری در زنان با مردان متفاوت باشد. از جمله دلایلی که در زنان ممکن است منجر به بی‌اختیاری ادرار شود، بارداری و زایمان است. زایمان می‌تواند به عضلات کف لگن آسیب برساند و باعث بروز بی‌اختیاری ادرار شود. از جمله علائم دیگر در زنان می‌توان به یائسگی به دلیل کاهش استروژن و ضعف بافت‌های نگهدارنده مثانه اشاره کرد. همچنین آناتومی خاص بدن بانوان خطر ابتلا به بی‌اختیاری استرسی (ناشی از فشار) را افزایش می‌دهد.

در مردان، مشکلات پروستات (مانند بزرگ شدن پروستات) شایع‌ترین علت بی‌اختیاری، به ویژه نوع سرریزی آن است. علاوه بر این، عواملی مشترک بین هر دو جنس وجود دارند که شامل افزایش سن (ضعف عضلات و تغییر در عملکرد مثانه)، آسیب به اعصاب کنترل‌کننده مثانه (ناشی از بیماری‌هایی مانند دیابت، سکته مغزی، ام‌اس یا آسیب‌های نخاعی)، عفونت‌های ادراری، مصرف برخی داروها، اضافه وزن، یبوست مزمن و جراحی‌های لگن می‌شوند. در نهایت، ضعف عضلات کف لگن که می‌تواند ناشی از کم‌تحرکی یا چاقی باشد، نیز در هر دو جنس در بروز بی‌اختیاری ادرار نقش دارد.

انواع بی‌اختیاری ادرار

بی‌اختیاری ادرار انواع مختلفی می‌تواند داشته باشد که علائم بروز آن در هر شخص متفاوت بروز کند. در این بخش به بررسی انواع بی‌اختیاری ادرار و علائم هر کدام می‌پردازیم: 

• بی‌اختیاری استرسی: این نوع از بی‌اختیاری، شایع‌ترین نوع بی اختیاری ادرار در زنان است و زمانی اتفاق می‌افتد که فشار روی مثانه بیشتر از توانایی اسفنکتر (دریچه) ادراری برای بسته نگه داشتن مجرای ادرار باشد. این فشار می‌تواند ناشی از فعالیت‌هایی مانند سرفه، عطسه، خنده، ورزش، بلند کردن اجسام سنگین یا تغییر ناگهانی وضعیت بدن باشد. ضعف عضلات لگن، افتادگی و ضعیف شدن عضلات رحم می‌تواند از دلایل بی‌اختیاری استرسی باشد.
• بی‌اختیاری فوریتی: بی‌اختیاری فوریتی با احساس ناگهانی و شدید نیاز به دفع ادرار همراه است که فرد فرصت کافی برای رسیدن به توالت را پیدا نمی‌کند و دچار نشت ادرار می‌شود. این حالت معمولاً به دلیل انقباضات غیر ارادی عضله‌ی دترسور (عضله‌ی دیواره مثانه) ایجاد می‌شود. گاهی اوقات علت این انقباضات مشخص نیست اما مثانه بیش فعال می‌تواند عامل این انقباضات به شمار رود. 
• بی‌اختیاری عملکردی: در این نوع از بی‌اختیاری، فرد به دلیل مشکلات جسمی یا ذهنی نمی‌تواند به موقع به توالت برسد. در واقع، سیستم ادراری به خودی خود مشکلی ندارد، بلکه عواملی خارج از سیستم ادراری باعث بی‌اختیاری می‌شوند. عواملی مانند مشکلات حرکتی، اختلالات شناختی، مشکلات بینایی و موانع محیطی می‌توانند باعث بروز این نوع از بی‌اختیاری شوند. 

درمان بی‌اختیاری ادرار با بیوفیدبک لگن

بی‌اختیاری ادرار در بزرگسالان نیز مانند کودکان، روش‌های درمانی خاص خود را دارد. روش‌های درمانی بی‌اختیاری ادرار بسیار متنوع هستند و بسته به نوع بی‌اختیاری، شدت آن و وضعیت کلی سلامت فرد، توسط پزشک متخصص تعیین می‌شوند. دارو درمانی، تغییر سبک زندگی، انجام برخی تمرینات مانند تمرینات کگل و از این قبیل موارد جز روش‌های درمانی بی‌اختیاری ادرار به شمار می‌روند. یکی از روش‌های درمانی بی‌اختیاری ادرار استفاده از روش بیوفیدبک لگن است. این روش معمولا برای درمان و کنترل بی‎‌اختیاری ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به بررسی روش بیوفیدبک لگن جهت درمان بی‌اختیاری ادرار می‌پردازیم 

بیوفیدبک لگن چیست؟

بیوفیدبک روشی است که به فرد کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری از عضلات کف لگن خود پیدا کند و نحوه کنترل آن‌ها را بیاموزد. در این روش از حس‌گرهای الکترونیکی برای نمایش فعالیت عضلات کف لگن روی یک صفحه نمایش استفاده می‌شود. این بازخورد به فرد کمک می‌کند تا تمرینات کگل را به درستی انجام دهد و کنترل بهتری بر عضلات خود داشته باشد. بیوفیدبک می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند تمرینات کگل استفاده شود. در واقع بیو فیدبک به افراد دارای بیماری‌ بی‌اختیاری ادرار کمک می‌کند تا بتوانند تمرینات عضلات کف لگن را به صورت صحیح انجام دهند. تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن و کنترل بی‌اختیاری ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

بیوفیدبک لگن برای چه کسانی مناسب است؟ 

در بخش قبلی متن به این مسئله اشاره کردیم که بیوفیدبک در واقع یک روش برای تمرین مغز است. این روش درمانی برای افراد دارای بیماری بی‌اختیاری ادرار مناسب است. علت مناسب بودن این روش از آن جهت است که بیوفیدبک به تقویت عضلات نگه‌دارنده مثانه کمک کرده و کنترل ادرار را بهبود می‌بخشد. در واقع این روش به افراد کمک می‌کند تا نسبت به حرکت عضلات خود آگاهی بیش‌تری پیدا کند. در نتیجه، بیوفیدبک لگن برای افرادی که با مشکلات مربوط به این عضلات مواجه هستند، بسیار مفید است. به صورت ویژه بیوفیدبک لگن برای افراد با مشکل بی‌اختیاری ادراری عملکری بسیار توصیه می‌شود. 

مزایای بیوفید بک لگن برای بی‌اختیاری ادرار 

روش بیوفید بک یک روش موثر و غیر تهاجمی برای درمان و کنترل بی‌اختیاری ادرار است. این روش در واقع با تمرین مغز، به بهبود عضلات کف لگن کمک می‌کند و برای تمرینات این ناحیه بسیار مفید عمل می‌کند. این روش با کنترل فعالیت و حرکات عضلات، مزایای بسیاری به همراه دارد. در این بخش به بررسی مزایای بیوفیدبک لگن برای بی‌اختیاری ادرار می‌پردازیم: 

افزایش آگاهی از عضلات کف لگن

بسیاری از افراد از وجود و عملکرد عضلات کف لگن خود آگاهی کافی ندارند. بیوفیدبک با استفاده از حس‌گرهای الکترونیکی، فعالیت این عضلات را به صورت تصویری یا صوتی به فرد نشان می‌دهد. این بازخورد بصری یا شنیداری به فرد کمک می‌کند تا دقیقاً بداند کدام عضلات را باید منقبض کند و چگونه آن‌ها را به درستی منقبض و رها کند. در واقع انجام بیوفیدبک آگاهی از عضلات کف لگن را افزایش می‌دهد و خود این آگاهی در واقع، پایه و اساس انجام صحیح تمرینات کگل و بهبود کنترل ادرار است.

کاهش انقباضات غیرارادی مثانه

در بی‌اختیاری فوریتی، مثانه به صورت غیر ارادی منقبض می‌شود و باعث احساس فوریت و نشت ادرار می‌شود. بیوفیدبک به افراد آموزش می‌دهد که چگونه این انقباضات غیرارادی را کنترل کنند و از وقوع آن‌ها جلوگیری کنند. از این رو تا حد بسیاری علائم بی‌اختیاری فوریتی کاهش پیدا می‌کند. 

بهبود هماهنگی عضلات

بیوفیدبک به بهبود هماهنگی بین عضلات کف لگن، عضلات مثانه و عضلات اسفنکتر ادراری کمک می‌کند. این هماهنگی برای کنترل صحیح ادرار و جلوگیری از نشت آن ضروری است. بهبود هماهنگی عضلات به کنترل بهتر ادرار و کاهش علائم بی‌اختیاری فوریتی نیز کمک می‌کند. در این نوع بی‌اختیاری، انقباضات ناگهانی مثانه باعث احساس فوریت و نشت ادرار می‌شود. 

افزایش ظرفیت مثانه 

با استفاده از بیوفیدبک و تمرینات مثانه، می‌توان ظرفیت مثانه را افزایش داد. این بدان معناست که فرد می‌تواند مدت زمان بیشتری ادرار خود را نگه دارد و دفعات ادرار کم‌تری در طول روز و شب داشته باشد. افزایش ظرفیت مثانه به بهبود کیفیت زندگی و کاهش مشکلات ناشی از تکرر ادرار کمک می‌کند.

در مورد فیزیوتراپی لگن بیش‌تر بخوانید

کلام پایانی

در این مقاله با بیماری بی‌اختیاری ادرار آشنا شدیم. دانستیم که این بیماری به دلیل ضعف و عدم کنترل مثانه اتفاق می‌افتد. البته دلایل بسیاری برای این بیماری وجود دارد که به بسیاری از آن‌ها اشاره کردیم. همچنین علائم بروز این بیماری را در آقایان و بانوان بررسی کردیم و علائم متفاوت را در این افراد بیان کردیم. بی‌اختیاری ادرار از جمله بیماری‌هایی به شمار می‌رود که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد. از این رو امروزه روش‌های درمانی بسیاری برای کنترل و بهبود این بیماری وجود دارد. بیوفیدبک لگن یکی از روش‌های درمانی بی‌اختیاری ادرار است که برای تمرین مغز به کار می‌رود. مزایای این روش را بیان کردیم و دانستیم که این روش درمانی باعث افزایش ظرفیت مثانه و بهبود هماهنگی عضلات می‌شود. دکتر سمانه قهرمان‌پوری متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با ارائه بهترین روش‌های درمانی در مسیر کنترل و بهبود این بیماری همراه شما هستند. دکتر قهرمان‌پوری پس از بررسی علائم شما و میزان شدت این بیماری، روش‌های درمانی مناسب شما را معرفی می‌کنند. ایشان با سال‌ها تجربه در زمینه درمان، در مسیر بهبودی شما همراهتان هستند.