یکی از مشکلاتی که روی بافت‌های نرم ایجاد می‌شود، لنف ادم است. لنف ادم، بیشتر از آب تشکیل شده ولی حاوی پروتئین، مواد شیمیایی و گلبول‌های سفید نیز است. لنف ادم معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که مایع از رگ‌های خونی کوچک به بافت‌های نرم نفوذ می‌کند. یکی از شایع‌ترین انواع ادم لنفاوی که در بدن انسان ایجاد می‌شود و مشکلات فراوانی را برای بیمار ایجاد می‌کند، لنف ادم گردن است. در این مقاله به علت، علائم، راه‌های تشخیص و درمان این نوع ادم لنفاوی می‌پردازیم. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

لنف ادم گردن چیست؟

لنف ادم گردن نوعی تورم یا توده در ناحیه گردن است که بر اثر عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود و یکی از عوارض درمان سرطان سر و گردن است. این نوع ادم لنفاوی، در نتیجه آسیب به سیستم لنفاوی ایجاد می‌شود. هنگامی که جریان مایع لنفاوی مختل می‌شود، منجر به جمع شدن مایع لنفاوی می‌شود و باعث تورم در ناحیه آسیب دیده می‌شود. مایع لنفاوی گردن، توسط عروق لنفاوی جمع آوری شده و از طریق غدد لنفاوی منتقل می‌شود و در نهایت به جریان خون باز می‌گردد. 

آمارها نشان می‌دهد که معمولاً تا ۷۵ درصد بیماران پس از درمان سرطان سر و گردن با علائم و نشانه‌های لنف ادم مواجه می‌شوند.

کدام توده در گردن خطرناک است؟

خطرناک‌ترین توده‌هایی که در گردن ایجاد می‌شوند، بر اثر بزرگ شدن غدد لنفاوی هستند. لنف ادم در گردن یکی از همین توده‌ها است که بر اثر عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود. در واقع اکثر توده‌های گردن بر اثر بزرگ شدن غدد لنفاوی ایجاد می‌شوند و کمتر پیش می‌آید که توده‌های مادرزادی یا توده‌هایی که بر اثر غده بزاقی و تیروئید به وجود می‌آیند، در این قسمت از بدن مشاهده شوند. البته، توده‌های لنفاوی نسبت به توده‌های سرطانی و دیگر غددی که در گردن ایجاد می‌شوند با وجود رایج‌تر بودن خطر کمتری دارند. 

علت لنف ادم گردن

لنف ادم‌گردن، به دلایل گوناگونی رخ دهد. در ادامه مهم‌ترین دلایل ایجاد لنف ادم در سر و گردن را به اختصار توضیح می‌دهیم

• لنف ادم ثانویه، معمولاً در نتیجه آسیب به سیستم لنفاوی موضعی در طول بیوپسی یا درمان سرطان ایجاد می‌شود. در واقع این نوع لنف ادم بر اثر برداشتن غدد لنفاوی در بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن رخ می‌دهد.
• یکی دیگر از دلایل لنف ادم در گردن، پرتو درمانی و آسیبی است که به غدد لنفاوی باقیمانده و عروق لنفاوی می‌زند. 
• انسداد جریان طبیعی لنفاوی در سر و گردن موجب تجمع مایع لنف و در نتیجه تورم مزمن و پیشرونده می‌شود. این مشکل نواحی مختلف سر و گردن و صورت را تحت تاثیر قرار دهد.

توجه داشته باشید که تشخیص به موقع لنف ادم سر و گردن بسیار مهم است و برای جلوگیری از پیشرفت بیماری ضروری است. تورم مدیریت نشده باعث آسیب و فشار بیش از حد به غدد لنفاوی طبیعی باقی مانده می‌شود و مجموعه‌ای از مشکلات را برای سیستم ایمنی بدن به همراه دارد.

علائم لنف ادم گردن

علامت اولیه لنف ادم سر و گردن تورمی است که معمولاً ۲ تا ۶ ماه پس از درمان سرطان ایجاد می‌شود. در مراحل اولیه این بیماری، مشاهده تورم دشوار است. این بیماری به صورت داخلی در حنجره و حلق یا به صورت خارجی در گردن و صورت یا ترکیبی از هر دو، بسته به اینکه کدام کانال‌های لنفاوی مسدود شده است، ایجاد می‌شود. علائم این بیماری در مراحل خفیف تا متوسط ​​عبارتند از: 

• تورم قابل مشاهده در زیر چانه، گردن یا در صورت (چشم‌ها و لب‌ها) 
• احساس سفتی یا محدودیت حرکت در این نواحی از جمله فک یا شانه‌ها

علائم لنف ادم متوسط ​​تا شدید گردن نیز عبارتند از: 

• تورم مشخص در صورت و گردن
• اختلال بینایی یا شنوایی
• مشکل در تنفس، بلع، غذا خوردن یا صحبت کردن
• احتقان بینی
• گوش درد مزمن
• تشخیص لنف ادم‌گردن

همچنین درمورد عوارض لنف ادم نیز بخوانید!

تشخیص لنف ادم گردن

روش‌های مختلفی برای تشخیص لنف ادم در گردن وجود دارد. معمولا اولین راه تشخیص این بیماری معاینه فیزیکی، بررسی علائم بیمار و بررسی سابقه بیمار است. روش‌های تشخیص این بیماری عبارتند از:

• معاینه فیزیکی: پزشکان در مرحله اول، بیماری را بر اساس اطلاعاتی که از طریق معاینات فیزیکی، علائم بیمار و تاریخچه بیماری‌های او به دست می‌آورند، تشخیص می‌دهند.
• لنفوسینتی گرافی: لنفوسینتی گرافی یک روش تصویربرداری است که مشکلات جریان مایع لنفاوی را به خوبی نشان می‌دهد. در واقع پزشک با کمک این روش موانع جریان مایع لنفاوی در بدن را پیدا می‌کند.

روش‌های درمان لنف ادم گردن

برای درمان لنف ادم‌گردن از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام از این روش‌ها در حالت خاصی کاربرد دارند. پزشک بر اساس شرایط هر بیمار تشخیص می‌دهد که چه نوع درمانی برای بیمار مناسب‌تر است. انواع روش‌های درمان این بیماری عبارتند از: 

• دارو و مکمل
• درمان ترکیبی CDT 
• جراحی

دارو و مکمل

یکی دیگر از روش‌های مهم در کنترل و درمان لنف ادم‌گردن استفاده از دارو یا مکمل غذایی است. با توجه به اینکه ادم لنفاوی ناشی از یک اختلال مکانیکی در عملکرد طبیعی غدد لنفاوی است، احتمالاً داروی مشخصی برای درمان آن پیدا نکنید. با این حال مکمل‌های دارویی گوناگونی هستند که می‌توانند به کاهش علائم لنف ادم کمک کنند. از جمله داروهایی که برای مقابله با این بیماری پیشنهاد می‌شوند می‌توانیم به سلنیوم، پلتال و اوبنیمکس اشاره کنیم. 

درمان ترکیبی CDT 

پزشکان، در بسیاری از موارد بر اساس تشخیص خود درمان ترکیبی Complete Decongestive Therapy یا CDT را به عنوان درمان اصلی انتخاب می‌کنند. این روش درمانی شامل ماساژ درمانی تخصصی، بانداژ کردن و مراقبت‌های پوستی است. در این روش باید بیمار نیز آموزش‌های مربوط به ماساژ و مقابله با پیشرفت بیماری را یاد بگیرد. معمولاً CDT بیشتر برای موارد اولیه و خفیف لنف ادم کاربرد دارد. 

جراحی

یکی دیگر از روش‌های درمان لنف ادم در گردن جراحی است. معمولا در شرایطی که روش درمانی CDT کاربرد نداشته باشد و نتواند تاثیر بگذارد، پزشک انجام جراحی را پیشنهاد می‌کند. البته این نکته را باید اضافه کنیم که هیچ روش جراحی قطعی برای کنترل نارسایی لنفاوی وجود ندارد و اهدف از جراحی تسکین ورم یا بهبود عملکرد غدد لنفاوی است. 

کلام آخر

لنف ادم سر و گردن بر اثر اختلالاتی که در انتقال مایع موجود در غدد لنفاوی رخ می‌دهند، ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً در افرادی که درمان سرطان سر و گردن را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند، بیشتر مشاهده می‌شود. با توجه به اینکه اختلال در انتقال مایع لنفاوی مشکلات زیادی برای بدن ایجاد می‌کند، تشخیص و درمان به موقع این بیماری بسیار مهم است.