برخی از افراد بعد از جراحی ستون فقرات هنوز هم با درد، محدودیت حرکتی یا ترس از آسیب مجدد مواجه هستند. خبر خوب این است که با یک برنامه توانبخشی علمی و شخصی‌سازی‌شده، می‌توان به زندگی عادی برگشت. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، فیزیوتراپیست و متخصص توانبخشی پس از جراحی‌های ستون فقرات، به شما کمک می‌کنند که چگونه با تکنیک‌های نوین و تجربه‌محور، می‌توان روند بهبودی را تسریع کرد، درد را کاهش داد و از بازگشت مجدد آسیب جلوگیری کرد. اگر به‌دنبال راهی مطمئن برای بازگشت به تحرک، کار، ورزش و کیفیت زندگی بهتر هستید بهتر است همین امروز با کارشناسان دکتر سمانه قهرمان پوری تماس بگیرید تا شما را در این زمینه راهنمایی کنند.

چرا توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات اهمیت دارد؟

جراحی ستون فقرات معمولا به هدف اصلاح مشکل ساختاری (مثل دیسک، تنگی کانال یا لغزندگی مهره‌ها) انجام می‌شود. اما بعد از جراحی، عضلات، رباط‌ها و اعصاب نیاز به بازآموزی و بازیابی عملکرد دارند. بدون توانبخشی، درمان ناقص می‌ماند. بسیاری از بیماران بعد از جراحی هنوز درد دارند. توانبخشی  با استفاده از روش‌هایی مانند درمان دستی، تمرین درمانی، و فیزیوتراپی تخصصی به کاهش این درد و التهاب کمک می‌کند. همچنین اگر بعد از جراحی مراقبت اصولی انجام نشود، بیمار دچار خشکی مفاصل، ضعف عضلانی، عود مجدد علائم یا حتی آسیب‌های جدید می‌شود. به همین دلیل توانبخشی باعث می‌شود فرد سریع‌تر به زندگی و فعالیت‌های عادی خود برگردد.

زیرا بسیاری از مشکلات ستون فقرات ناشی از ضعف عضلات مرکزی (core) است. برنامه توانبخشی تخصصی، این عضلات را تقویت کرده و از بازگشت درد جلوگیری می‌کند. هدف نهایی توانبخشی فقط کاهش درد نیست، بلکه بازگرداندن استقلال، اعتماد‌به‌نفس و کیفیت زندگی به بیمار است. انجام توانبخشی تحت نظر متخصصی باتجربه مثل دکتر سمانه قهرمان‌پوری به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که متناسب با شرایط هر فرد، ایمن و موثر باشد.

همچنین بخوانید: توانبخشی بیماران ام اس

هدف از توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات چیست؟

هدف از توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات تکمیل‌کننده درمان جراحی محسوب می‌شود و نقشی کلیدی در بازگشت کامل بیمار به زندگی طبیعی ایفا می‌کند. در ادامه، به‌صورت دقیق و علمی اهداف اصلی توانبخشی پس از جراحی ستون فقرات را می‌توانید بخوانید.  اهداف اصلی توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات:

•  تسریع روند بهبودی: پس از جراحی، بدن نیاز به بازسازی و بازیابی عملکرد دارد. توانبخشی با تحریک گردش خون، کاهش التهاب و فعال‌سازی عضلات، به ترمیم سریع‌تر بافت‌ها کمک می‌کند.
• کاهش درد و خشکی عضلات: یکی از مهم‌ترین اهداف، کاهش دردهای پس از عمل است. این کار با تکنیک‌های درمان دستی، فیزیوتراپی، تمرینات کششی و تحریکی انجام می‌شود تا عضلات خشک یا سفت شده، دوباره نرم و فعال شوند.
• بازگرداندن دامنه حرکتی طبیعی: جراحی منجر به محدودیت حرکت در ناحیه گردن، کمر یا اندام‌ها شود. توانبخشی کمک می‌کند تا حرکات مفاصل و ستون فقرات به حالت طبیعی بازگردند.
• تقویت عضلات نگهدارنده ستون فقرات: ضعف عضلات اطراف ستون فقرات یکی از دلایل اصلی بازگشت درد پس از عمل است. توانبخشی با تمرینات اختصاصی، این عضلات را تقویت کرده و از ستون فقرات پشتیبانی می‌کند.
• بهبود تعادل، هماهنگی و وضعیت بدن (پوسچر): عمل جراحی نحوه ایستادن یا راه رفتن بیمار را تغییر دهد. در توانبخشی، الگوهای حرکتی اصلاح می‌شوند تا بدن در وضعیت صحیح قرار بگیرد و فشار کمتری بر مهره‌ها وارد شود.
• جلوگیری از چسبندگی بافت‌ها و عوارض بعد از جراحی: بدون حرکت و تمرین مناسب، بافت‌ها دچار چسبندگی یا خشکی شوند. توانبخشی مانع از این عوارض شده و انعطاف‌پذیری بدن را حفظ می‌کند.
• بازگشت بیمار به زندگی روزمره و فعالیت‌های اجتماعی: توانبخشی، برنامه درمانی را به‌گونه‌ای طراحی می‌کند که متناسب با نیازها و سبک زندگی فرد باشد.

روش‌های مورد استفاده در توانبخشی ستون فقرات

توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات می‌تواند تاثیر بسیار مفیدی بر سبک زندگی فرد داشته باشد. برای انجام توانبخشی از روش‌ها و ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود. دکتر سمانه قهرمان پوری یکی از پزشکان متخصصی است که انواع بیماری‌ها را بدون جراحی و تنها با روش‌های غیرتهاجمی درمان می‌کند. انواع روش‌های مورد استفاده برای توانبخشی ستون فقرات عبارتنداز:

فیزیوتراپی 

فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا سریع‌تر به وضعیت طبیعی بازگردد، درد را کاهش دهد، از عوارض و آسیب‌های ثانویه جلوگیری کند و مهم‌تر از همه، از عود مجدد مشکل پیشگیری نماید. فیزیوتراپی باید توسط متخصص و با تمرینات تنفسی و ملایم انجام شود. فیزیوتراپیست در کنار تمرین‌هایی که با بیمار انجام می‌دهد طرز صحیح نشستن و ایستادن را نیز به او آموزش می‌دهد. هدف از این روش بازیابی تدریجی قدرت و انعطاف‌پذیری بیمار است. در مراحل اولیه که بیمار نمی‌تواند فعالیت زیادی داشته باشد، از روش‌های غیرتحریکی برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود. مانند استفاده از دستگاه TENS (تحریک الکتریکی برای کاهش درد)، اولتراسوند تراپی (گرمادهی عمقی برای تسریع ترمیم)، ماساژ درمانی و سرما یا گرما درمانی برای کاهش درد و توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات می‌تواند مفید باشد.

درمان دستی (Manual Therapy)

درمان دستی (Manual Therapy) مجموعه‌ای از تکنیک‌های تخصصی است که توسط فیزیوتراپیست آموزش‌دیده و با استفاده از دستان وی انجام می‌شود. کاهش درد و اسپاسم عضلانی، افزایش دامنه حرکتی مفاصل، بهبود تحرک مهره‌ها، آزادسازی بافت‌های نرم و چسبندگی‌ها و تسهیل بازآموزی عصبی عضلانی از مزایای درمان دستی برای توانبخشی ستون فقرات است. تکنیک‌های رایج درمان دستی در ستون فقرات عبارتنداز:

• Mobilization (موبیلیزیشن): حرکات آهسته و کنترل‌شده برای افزایش حرکت مفصل
• Manipulation (مانیپولیشن): اعمال فشار سریع و دقیق به مفاصل برای آزادسازی آنها
• Myofascial Release: تکنیکی برای آزادسازی بافت‌های نرم و عضلانی سفت‌شده
• Muscle Energy Techniques (MET): استفاده از انقباض‌های عضلانی کنترل‌شده برای اصلاح اختلالات مفصلی
• Soft Tissue Mobilization: ماساژ تخصصی برای کاهش تنش عضلات اطراف ستون فقرات

آب‌درمانی (Hydrotherapy)

استفاده از تمرینات در آب گرم برای کاهش فشار بر مفاصل و تسهیل حرکت می‌تواند به بهبود بهتر جراحی کمک کند. مخصوصا برای بیماران با درد شدید یا چاقی این روش می‌تواند موثر باشد. آب درمانی باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود زیرا باید بدانید دقیقا چه زمان باید این تمرین را انجام دهید و چه نوع تمریناتی را بهتر است در آب انجام دهید تا نتیجه بهتری را دریافت کنید. 

طب سوزنی بعد از جراحی ستون فقرات

طب سوزنی شامل قرار دادن سوزن‌های بسیار نازک در نقاط خاصی از بدن است که به نام نقاط طب سوزنی شناخته می‌شوند. این نقاط مرتبط با مسیرهای انرژی هستند و تحریک آنها می‌تواند باعث تعادل در سیستم عصبی و بهبود عملکرد بدن شود. طب سوزنی باعث آزادسازی اندورفین‌ها و سایر مواد طبیعی ضد درد در بدن می‌شود که می‌تواند به کاهش درد پس از عمل کمک کند و با تحریک سیستم عصبی، عضلات اطراف ستون فقرات آرام شده و اسپاسم کاهش می‌یابد. طب سوزنی باید توسط فردی آموزش‌دیده و با تجربه انجام شود. همچنین طب سوزنی به‌عنوان یک درمان مکمل، در کنار فیزیوتراپی و درمان دستی بیشترین تاثیر را دارد. 

تمرینات تنفسی عمیق بعد از جراحی ستون فقرات

تمرینات تنفسی عمیق بعد از جراحی ستون فقرات بسیار مهم هستند زیرا به بهبود عملکرد ریه‌ها، جلوگیری از تجمع ترشحات و کاهش خطر عفونت‌های تنفسی کمک می‌کنند. برخی از مهم‌ترین تمرینات تنفسی بعد از جراحی ستون فقرات عبارتنداز:

• تنفس دیافراگمی (شکم): در حالت نشسته قرار بگیرید، یک دست را روی شکم و دست دیگر را روی قفسه سینه بگذارید و به آرامی از بینی نفس عمیق بکشید و شکم خود را بالا بیاورید. نفس را برای ۲-۳ ثانیه نگه دارید و به آرامی از دهان نفس را خارج کنید و شکم را به داخل بکشید.این کار را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
• تنفس عمیق و بازدم کامل: در حالت نشسته یا درازکش، به آرامی نفس عمیق بکشید. بعد از پر شدن ریه‌ها، به آرامی نفس را بیرون دهید جوری که خالی شدن ریه‌ها را احساس کنید. این تمرین به تخلیه ترشحات ریوی و تقویت ستون فقرات کمک می‌کند.

تمرین برای بهبود حالت بدن

الکتروتراپی تخصصی

الکتروتراپی به معنای استفاده از جریان‌های الکتریکی کم‌ولتاژ و کنترل‌شده برای تحریک بافت‌های نرم و عضلانی است. این روش شامل انواع مختلفی از جریان‌ها مانند تحریک الکتریکی عصب و عضله (NMES)، جریان‌های ضد درد (TENS) و جریان‌های فرکانس بالا می‌شود. جریان‌های الکتریکی باعث تحریک ترشح اندورفین و بهبود گردش خون موضعی می‌شوند که منجر به کاهش درد و التهاب پس از عمل جراحی می‌شود. پس از جراحی، به دلیل بی‌حرکتی یا ضعف عضلات، خطر تحلیل عضلانی وجود دارد. الکتروتراپی با تحریک مستقیم عضلات، به حفظ و تقویت آنها کمک می‌کند. تحریک الکتریکی می‌تواند جریان خون را در ناحیه آسیب دیده افزایش داده و فرایند ترمیم بافت‌ها را تسریع کند. شروع الکتروتراپی معمولا پس از تثبیت اولیه زخم و با تایید پزشک معالج انجام می‌شود و رعایت نکات بهداشتی و استفاده از الکترودهای استاندارد برای جلوگیری از عفونت و آسیب‌های پوستی ضروری است.

همچنین بخوانید: نقش ماساژ درمانی در توانبخشی و فیزیوتراپی

نکات مهم در دوران توانبخشی

چه افرادی به توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات نیاز دارند؟

تمام بیمارانی که جراحی ستون فقرات انجام داده‌اند از دیسککتومی ساده تا فیوژن‌های پیچیده، به توانبخشی نیاز دارد تا عضلات و مفاصل بازسازی و عملکرد طبیعی‌شان بازگردد. همچین کسانی که بعد از جراحی درد یا محدودیت حرکتی دارند و بیماران با ضعف عضلانی یا عدم تعادل بهتر است بعد از جراحی ستون فقرات برای انجام توانبخشی به یک متخصص باتجربه مراجعه کنند. توانبخشی برنامه‌ریزی شده باعث بازگشت سریع‌تر و ایمن‌تر به زندگی فعال می‌شود. افرادی که دارای سابقه مشکلات مزمن ستون فقرات یا سبک زندگی پرخطر هستند، نیاز بیشتری به توانبخشی دارند تا از بازگشت علائم جلوگیری کنند.

همچنین بخوانید: چه کسانی به برنامه توانبخشی نیاز دارند؟

مدت زمان توانبخشی چقدر است؟

مدت زمان توانبخشی بعد از جراحی ستون فقرات به عوامل متعددی بستگی دارد. جراحی‌های ساده‌تر مثل دیسککتومی نیاز به توانبخشی کوتاه‌تری دارند. اما جراحی‌های پیچیده‌تر مثل فیوژن ستون فقرات یا عمل‌های گسترده‌تر معمولا زمان بیشتری برای توانبخشی (۴ تا ۶ ماه یا بیشتر) نیاز دارند. افراد جوان‌تر نسبت به افراد مسن به تعداد جلسات کمتری برای توانبخشی نیاز دارند. اما معمولا مدت زمان توانبخشی بین ۲ تا ۶ ماه است و این زمان می‌تواند در افراد متفاوت باشد. همکاری کامل با فیزیوتراپیست، انجام تمرینات خانگی، رعایت نکات مراقبتی، و سبک زندگی سالم، می‌تواند زمان توانبخشی را به شدت کوتاه‌تر کند.

کلام پایانی

توانبخشی پس از جراحی ستون فقرات، بخش جدایی‌ناپذیر از فرآیند درمان و بازیابی عملکرد طبیعی بدن است. بازسازی تدریجی عضلات، بهبود دامنه حرکتی، کنترل درد و پیشگیری از آسیب‌های ثانویه، همگی به اجرای یک برنامه توانبخشی دقیق، مرحله‌بندی‌شده و فردمحور بستگی دارند. در این مسیر، نقش پزشک متخصص بسیار مهم است؛ چرا که انتخاب صحیح تکنیک‌های درمانی و تنظیم برنامه متناسب با نوع جراحی، شرایط جسمی و اهداف فردی بیمار، تاثیر مستقیمی بر موفقیت درمان خواهد داشت. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، با تکیه بر دانش تخصصی و تجربه بالینی در زمینه توانبخشی ستون فقرات، با طراحی برنامه‌های علمی، هدفمند و شخصی‌سازی‌شده، به بیماران کمک می‌کنند تا مسیر بهبودی خود را با سرعت بیشتری طی کنند. برای دریافت نوبت با شماره‌ ۰۹۰۵۴۱۴۳۰۴۳ تماس بگیرید.

سوالات متداول