فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه یکی از روش‌های موثر و علمی برای بهبود عملکرد ریه‌ها و افزایش کیفیت زندگی بیماران با مشکلات تنفسی است. این درمان تخصصی به کمک تمرینات هدفمند و تکنیک‌های پیشرفته، به تخلیه ترشحات ریوی، تسهیل تنفس و جلوگیری از عوارض ناشی از بیماری‌های ریوی کمک می‌کند. چه شما دچار بیماری‌های مزمن مانند آسم و COPD باشید، چه به تازگی از جراحی قفسه سینه یا عفونت‌های تنفسی رنج برده باشید، فیزیوتراپی تنفسی می‌تواند نقش حیاتی در روند بهبودی شما داشته باشد. برای دریافت بهترین خدمات فیزیوتراپی تنفسی در محیطی حرفه‌ای و با استفاده از جدیدترین تجهیزات، دکتر سمانه قهرمان پوری با سال‌ها تجربه و تخصص در حوزه فیزیوتراپی تنفسی انواع خدمات تخصصی فیزیوتراپی را با جدیدترین روش‌ها برای شما انجام می‌دهند. در مرکز تخصصی ایشان، با برنامه‌ریزی درمانی دقیق و مراقبت‌های فردی، سلامت تنفسی شما به بهترین شکل ممکن بهبود می‌یابد.

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه 

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه شاخه‌ای تخصصی از فیزیوتراپی است که با هدف بهبود عملکرد سیستم تنفسی انجام می‌شود. این نوع فیزیوتراپی به کمک تمرینات، تکنیک‌ها و روش‌های مختلف، به بیمار کمک می‌کند تا تنفس بهتری داشته باشند، ترشحات ریوی را تخلیه کند و از عوارض ناشی از مشکلات ریوی جلوگیری کند. زمانی که ریه‌ها یا قفسه سینه به دلایل مختلفی مانند بیماری‌های مزمن ریوی (مانند آسم، COPD)، عفونت‌های تنفسی، جراحی‌های قفسه سینه، یا حتی بستری طولانی‌مدت دچار مشکل می‌شوند، تنفس طبیعی مختل شده و تجمع ترشحات در ریه‌ها می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود. فیزیوتراپی تنفسی با استفاده از روش‌هایی مانند تمرینات تنفسی، تخلیه ترشحات و استفاده از دستگاه‌های کمکی، به بازسازی و بهبود عملکرد تنفسی کمک می‌کند.

چرا فیزیوتراپی تنفسی اهمیت دارد؟

فیزیوتراپی تنفسی یکی از روش‌های حیاتی در درمان و مدیریت بیماری‌های تنفسی و مشکلات مربوط به قفسه سینه است. بیماری‌ها و مشکلات تنفسی مانند آسم، برونشیت مزمن، COPD و عفونت‌های ریوی باعث می‌شوند ریه‌ها نتوانند به درستی اکسیژن را جذب و دی‌اکسید کربن را دفع کنند. فیزیوتراپی تنفسی با تمرینات تخصصی به بازگرداندن عملکرد بهینه ریه‌ها کمک می‌کند و تنفس را آسان‌تر می‌سازد. برخی از مهم‌ترین فواید فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه عبارتند از:

• تخلیه ترشحات ریوی: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بیماران ریوی تجمع مخاط و ترشحات در ریه‌هاست که می‌تواند منجر به عفونت، التهاب و بدتر شدن وضعیت تنفسی شود. فیزیوتراپی قفسه سینه با تکنیک‌هایی مانند پوسچرال درناژ، پرکاشن و ویبراسیون باعث تخلیه مؤثر این ترشحات می‌شود و خطر بروز عفونت‌های جدی را کاهش می‌دهد.
• پیشگیری از عوارض جدی و بهبود روند بهبودی: پس از جراحی‌های قفسه سینه یا شکم، یا در دوران بستری طولانی‌مدت، ریه‌ها و عضلات تنفسی ممکن است ضعیف شوند و بیمار دچار مشکلات تنفسی شود. فیزیوتراپی تنفسی به حفظ سلامت ریه‌ها و تقویت عضلات تنفسی کمک کرده و از مشکلات جدی مانند پنومونی جلوگیری می‌کند.
• افزایش توان جسمی و بهبود کیفیت زندگی: با بهبود عملکرد تنفسی و کاهش تنگی نفس، بیماران قادر خواهند بود فعالیت‌های روزانه خود را بهتر انجام دهند و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند. این موضوع به خصوص در بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن ریوی اهمیت زیادی دارد.
• کاهش نیاز به دارو و بستری شدن در بیمارستان: استفاده منظم و صحیح از فیزیوتراپی تنفسی می‌تواند شدت بیماری‌های ریوی را کاهش دهد و نیاز به استفاده از داروهای شدیدتر یا بستری شدن‌های مکرر را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی گردن

نحوه انجام فیزیوتراپی قفسه سینه

نحوه انجام فیزیوتراپی قفسیه سینه بسته به وضعیت بیمار و نوع مشکل تنفسی متفاوت است. در اولین جلسه، فیزیوتراپیست با بررسی وضعیت تنفسی بیمار، سابقه پزشکی و معاینه دقیق قفسه سینه، برنامه درمانی اختصاصی و متناسب با نیازهای بیمار را طراحی می‌کند. پزشک تمرینات تنفسی را که باید توسط بیمار انجام شود به او آزموزش می‌دهد. سپس ترشحات ریوی را از بدن بیمار تخلیه می‌کند. برای انجام فیزیوتراپی نیاز به استفاده از ابزارها و تجهیزات کمکی مانند اسپیرومتر انگیزشی برای تقویت تنفس عمیق و افزایش ظرفیت ریه، دستگاه Flutter و Acapella دستگاه‌هایی است که به تولید لرزش کمک می‌کند تا ترشحات راحت‌تر تخلیه شوند و CPAP یا BiPAP که در برخی بیماران با مشکلات شدید تنفسی به حفظ باز بودن راه‌های هوایی کمک می‌کند. برای استمرار درمان، فیزیوتراپیست نحوه انجام تمرینات تنفسی و تخلیه ترشحات را به بیمار یا همراهانش آموزش می‌دهد تا در خانه نیز انجام شوند. بسته به پیشرفت بیمار، جلسات فیزیوتراپی تکرار می‌شود و برنامه درمانی به‌روزرسانی می‌شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.

نکات مهم قبل از انجام فیزیوتراپی قفسه سینه

برای کسب بهترین نتیجه و جلوگیری از عوارض احتمالی در هنگام انجام فیزیوتراپی قفسه سینه نیاز است تا نکات مهمی را قبل از انجام آن رعایت کنید. این نکات و آمادگی‌ها می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در نتایج فیزیوتراپی داشته باشد. برخی از مهم‌ترین نکات قبل از شروع درمان شامل:

• قبل از شروع فیزیوتراپی، حتما با پزشک معالج و فیزیوتراپیست مشورت کنید. فیزیوتراپی تنفسی باید بر اساس شرایط دقیق بیمار و تشخیص پزشک انجام شود تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
• اگر سابقه بیماری‌های خاص مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی، مشکلات ستون فقرات، شکستگی دنده، ترومبوز و یا هر مشکل پزشکی دیگری دارید، حتما به فیزیوتراپیست اطلاع دهید تا روش درمانی متناسب با وضعیت شما انتخاب شود.
• بعضی از تکنیک‌های فیزیوتراپی قفسه سینه نیازمند تغییر وضعیت بدن و حالت‌های مختلف خوابیدن یا نشستن هستند. در صورتی که به دلیل جراحت یا درد نمی‌توانید وضعیت خاصی را تحمل کنید، این موضوع را به فیزیوتراپیست اطلاع دهید.
• تمرینات تنفسی و تکنیک‌های تخلیه ترشحات نباید بدون آموزش و راهنمایی درست انجام شوند؛ انجام نادرست باعث آسیب یا بدتر شدن وضعیت تنفسی شود.
• در صورت مصرف داروی خاص، قطع یا شروع آن، این اطلاعات را به فیزیوتراپیست بدهید؛ برخی داروها بر روند درمان تاثیر می‌گذارند.
• اگر تب، درد شدید قفسه سینه، خون‌ریزی، یا تنگی نفس ناگهانی دارید، وضعیت بیماری خود را بررسی کنید. در این شرایط فیزیوتراپی مناسب نیست یا نیازمند تغییراتی در روش درمان است.
• برای انجام فیزیوتراپی قفسه سینه، لباس راحت و آزاد بپوشید تا حرکت و تغییر وضعیت به آسانی انجام شود.
• برای برخی بیماران مانند سالمندان یا کودکان، همراهی یک فرد آگاه در جلسات فیزیوتراپی می‌تواند کمک‌کننده و ضروری باشد.

بیشتر بخوانید: نقش ماساژ درمانی و توانبخشی در فیزیوتراپی

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه برای چه افرادی مناسب است؟

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه یکی از درمان‌های تخصصی است که برای بهبود عملکرد دستگاه تنفسی و افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مشکلات ریوی و تنفسی کاربرد دارد. این روش درمانی برای گروه‌های مختلفی از بیماران مناسب و حتی ضروری است که شامل موارد زیر هستند:

• آسم.
• برونشیت مزمن و آمفیزم (COPD).
• فیبروز ریوی.
• بیماران پس از جراحی قفسه سینه و شکم.
• افراد دچار عفونت‌های تنفسی حاد و مزمن.
• ذات‌الریه، برونشیت.
• عفونت‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا و کرونا.
• افراد با نارسایی تنفسی یا ضعف عضلات تنفسی.
• بیماران بستری در ICU و افراد با تهویه مکانیکی.
• کودکان و سالمندان با مشکلات تنفسی.

تکنیک‌ها روش‌های فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه شامل مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و روش‌های تخصصی است که به بهبود عملکرد ریه‌ها، افزایش ظرفیت تنفسی و تخلیه ترشحات ریوی کمک می‌کند. بسته به نوع مشکل و شرایط بیمار، فیزیوتراپیست از روش‌های متنوعی استفاده می‌کنند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:

تمرینات تنفسی

تنفس دیافراگمی، این تمرین به بیمار کمک می‌کند تا از دیافراگم خود برای تنفس عمیق‌تر و موثرتر استفاده کند و ظرفیت ریه‌ها افزایش یابد. یکی دیگر از تمرین‌ها تنفس لب غنچه‌ای است که با بازدم آرام از طریق لب‌های جمع شده، فشار مثبت در راه‌های هوایی حفظ می‌شود و تنگی نفس کاهش می‌یابدو تنفس ریتمیک و کنترل شده که این تمرین باعث بهبود هماهنگی تنفسی و افزایش کارایی تنفس می‌شود.

تخلیه ترشحات ریوی

در فیزیوتراپی قفسه سینه و فیزیوتراپی تنفسی پزشک با استفاده از تکنیک‌ها روش‌های مختلف کمک می‌کند تا عفونت و ترشحات ریوی از بدن بیمار خارج و دفع شود. این تکنیک‌ها و تمرینات شامل:

• پوسچرال درناژ (Drainage postural): تغییر وضعیت بدن به گونه‌ای که ترشحات ریوی با کمک جاذبه به سمت مجاری هوایی حرکت کنند.
• پرکاشن (Percussion): ضربات ملایم و کنترل شده با دست یا دستگاه روی قفسه سینه به شل شدن مخاط کمک می‌کند.
• ویبراسیون (Vibration): لرزش‌های دستی یا دستگاهی برای جداکردن ترشحات از دیواره ریه‌ها.
• سرفه کنترل شده: آموزش نحوه سرفه صحیح برای خارج کردن ترشحات.

استفاده از دستگاه‌های کمکی

در برخی از شرایط اگر پزشک لازم بداند نیاز است تا از دستگاه‌ها و ابزارهای کمکی برای درمان فیزیوتراپی بیمار مبتلا به بیماری‌های تنفسی استفاده شود. استفاده از این دستگاه‌ها نیاز به مهارت و تخصص دارد. مهم‌ترین ابزارهای کمکی در فیزیوتراپی تنفسی شامل:

• اسپیرومتر انگیزشی (Incentive Spirometer): ابزاری که بیمار را تشویق به تنفس عمیق می‌کند و به بازشدن راه‌های هوایی کمک می‌کند.
• دستگاه Flutter و Acapella: این دستگاه‌ها با ایجاد لرزش‌های خاص، ترشحات ریوی را تسهیل در خروج می‌کنند.
• دستگاه‌های فشار مثبت راه هوایی (CPAP و BiPAP): در برخی بیماران برای حفظ باز بودن راه‌های هوایی و بهبود تبادل گازی استفاده می‌شود.

تمرینات هوازی و توان‌بخشی عمومی

تمرینات هوازی و توان‌بخشی عمومی نقش بسیار مهمی در افزایش ظرفیت قلبی ریوی، بهبود عملکرد عضلات، کاهش تنگی نفس و ارتقای کیفیت زندگی بیماران تنفسی و قلبی دارند. در ادامه، مجموعه‌ای از تمرینات مناسب برای توان‌بخشی عمومی و تقویت سیستم تنفسی حرکتی نوشته شده است که شامل:

• پیاده‌روی آرام و منظم: ساده‌ترین و موثرترین تمرین توان‌بخشی است. در فضای باز یا روی تردمیل با سرعتی متعادل (که بتوانید حرف بزنید اما آواز نخوانید) راه بروید. مدت زمان آن را از ۱۰ دقیقه شروع کنید و به ۳۰ و ۴۵ دقیقه برسانید. هفته‌ای ۴–۵ بار انجام شود. این کار باعث افزایش ظرفیت ریوی، بهبود گردش خون، تقویت عضلات پا می‌شود.
• دوچرخه ثابت یا رکاب‌زنی ملایم: این تمرین را بدون فشار به مفاصل و با مقاوت کم رکاب زدن انجام دهید. در ابتدا به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه و بعد تا ۳۰ دقیقه نیز قابل افزایش است. تقویت قلب و ریه، کاهش خستگی، ایمن برای بیشتر بیماران از مزایای این روش است.
• تمرین بالا بردن زانو در حالت ایستاده (Marching in Place): برای انجام این تمریندرجا بزنید و زانوها را تا حد ممکن بالا بیاورید. از ۳۰ یا۶۰ ثانیه شروع کنید سپس زمان آن را افزایش دهید.
• تمرین با توپ فیزیوبال یا کش بدنسازی: این تمرین برای تقویت عضلات بالا تنه، دست‌ها و شانه‌ها است که باعث کشش دست‌ها به طرفین با کش مقاومتی و باز و بسته کردن دست‌ها در حالت ایستاده با دم و بازدم کنترل‌شده انجام می‌شود.
• تمرینات تعادلی و کششی (مکمل توان‌بخشی): این تمرین مخصوص سالمندان یا افراد با ضعف عمومی است. ایستادن روی یک پا برای تعادل و کشش عضلات پشت پا، کمر و قفسه سینه.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی ارتوپدی چیست و چه کاربردی دارد؟

فواید فیزیوتراپی قفسه سینه

فیزیوتراپی قفسه سینه با استفاده از تکنیک‌هایی مانند پوسچرال درینج، تپیدن (Percussion) و لرزش (Vibration) کمک می‌کند ترشحات و مخاط موجود در ریه‌ها شل شده و راحت‌تر خارج شوند. این مورد در بیماری‌هایی مانند فیبروز سیستیک، برونشکتازی، ذات‌الریه (پنومونی) و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) بسیار موثر است. برخی از مهم‌ترین فواید فیزیوتراپی قفسیه سینه شامل:

در چه شرایطی نمی‌توان از فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه استفاده کرد؟

فیزیوتراپی قفسه سینه و تنفسی با اینکه مزایای زیادی دارد، اما در برخی شرایط ممنوعیت (کنتراندیکاسیون) یا احتیاط جدی دارد. در صورت وجود خونریزی از ریه یا هموپتزی (سرفه همراه با خون)، نباید از تکنیک‌هایی مثل تپیدن یا لرزش استفاده کرد. افرادی که چند شکستگی در دنده‌ها دارند که باعث ناپایداری قسمتی از قفسه سینه شده، فشار یا ضربه ممنوع است. همچنین در بیماران با ضربه مغزی یا تومور مغزی، پوسچرال درینج یا مانورهایی که فشار داخل قفسه سینه را بالا می‌برند، می‌توانند وضعیت را بدتر کنند و در مواردی که ریه‌ها پر از مایع هستند (مانند نارسایی شدید قلبی)، تکنیک‌های تخلیه ممکن است باعث بدتر شدن وضعیت شوند. افرادی که فشار خون، ضربان قلب یا اکسیژن بیمار بسیار پایین و غیرقابل کنترل باشد، انجام فیزیوتراپی خطرناک است.

کلام پایانی

اگر از مشکلات تنفسی، ترشحات مزمن ریوی یا تنگی نفس رنج می‌برید، فیزیوتراپی قفسه سینه می‌تواند نقشی کلیدی در بهبود کیفیت تنفس و زندگی شما ایفا کند. انتخاب متخصصی باتجربه، علمی و دلسوز در این مسیر بسیار اهمیت دارد. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، پزشکی مجرب با تخصص در فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه، و با بهره‌گیری از جدیدترین تکنیک‌ها و رویکردهای درمانی، به بیماران کمک می‌کند تا بدون دارو و با روش‌های علمی، بتوانند این بیماری را درمان کنند و تنفسی راحت‌تر و سالم‌تر را تجربه کنند. برای مشاوره تخصصی و شروع درمان، همین امروز با مطب دکتر سمانه قهرمان‌پوری تماس بگیرید و گام مؤثری در مسیر سلامتی خود بردارید.

سوالات متداول