فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه راهکاری است که برای بازگرداندن و راحت‌تر کردن نفس کشیدن برای افرادی که با این موضوع مشکل دارند. این روش با تمرینات هدفمند و تکنیک‌های تخصصی، گرفتگی‌ها را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی را به شکل ملموسی بالا می‌برد. با تجربه و تخصص دکتر سمانه قهرمان‌پوری، فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه به ساده‌ترین و موثرترین شکل انجام می‌شود تا بیماران بتوانند دوباره تنفسی آرام را تجربه کنند. این روش درمان‌ی برای افرادی که مشکلات ریوی، ضعف تنفسی یا آسیب‌های قفسه سینه دارند بسیار مناسب است و برای دریافت نتایج مثبت باید به پزشکی متخصص مراجعه کرد.

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه  چیست؟

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه، مجموعه‌ای از تمرین‌ها و تکنیک‌های تخصصی است که هدف آن بهبود عملکرد ریه‌ها، تقویت عضلات تنفسی و تسهیل تنفس است. این روش به بیماران کمک می‌کند تا نفس کشیدنشان راحت‌تر شود و گرفتگی‌های ریوی آن‌ها کاهش یابد. در فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سین تکنیک‌ها شامل تمرینات تنفسی، ماساژ عضلات بین دنده‌ای، تخلیه ترشحات ریه، آموزش نحوه صحیح تنفس و استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی هستند. این روش برای افرادی که مشکلات ریوی، ضعف تنفسی، آسیب‌های قفسه سینه یا بیماری‌های مزمن تنفسی دارند، بسیار موثر است.

چرا فیزیوتراپی تنفسی اهمیت دارد؟

فیزیوتراپی تنفسی یکی از روش‌های حیاتی در درمان و مدیریت بیماری‌های تنفسی و مشکلات مربوط به قفسه سینه است. بیماری‌ها و مشکلات تنفسی مانند آسم، برونشیت مزمن، COPD و عفونت‌های ریوی باعث می‌شوند ریه‌ها نتوانند به درستی اکسیژن را جذب و دی‌اکسید کربن را دفع کنند. فیزیوتراپی تنفسی با تمرینات تخصصی به بازگرداندن عملکرد بهینه ریه‌ها کمک می‌کند و تنفس را آسان‌تر می‌سازد. برخی از مهم‌ترین فواید فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه عبارتند از:

• تخلیه ترشحات ریوی: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بیماران ریوی تجمع مخاط و ترشحات در ریه‌هاست که می‌تواند منجر به عفونت، التهاب و بدتر شدن وضعیت تنفسی شود. فیزیوتراپی قفسه سینه با تکنیک‌هایی مانند پوسچرال درناژ، پرکاشن و ویبراسیون باعث تخلیه مؤثر این ترشحات می‌شود و خطر بروز عفونت‌های جدی را کاهش می‌دهد.
• پیشگیری از عوارض جدی و بهبود روند بهبودی: پس از جراحی‌های قفسه سینه یا شکم، یا در دوران بستری طولانی‌مدت، ریه‌ها و عضلات تنفسی ممکن است ضعیف شوند و بیمار دچار مشکلات تنفسی شود. فیزیوتراپی تنفسی به حفظ سلامت ریه‌ها و تقویت عضلات تنفسی کمک کرده و از مشکلات جدی مانند پنومونی جلوگیری می‌کند.
• افزایش توان جسمی و بهبود کیفیت زندگی: با بهبود عملکرد تنفسی و کاهش تنگی نفس، بیماران قادر خواهند بود فعالیت‌های روزانه خود را بهتر انجام دهند و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند. این موضوع به خصوص در بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن ریوی اهمیت زیادی دارد.
• کاهش نیاز به دارو و بستری شدن در بیمارستان: استفاده منظم و صحیح از فیزیوتراپی تنفسی می‌تواند شدت بیماری‌های ریوی را کاهش دهد و نیاز به استفاده از داروهای شدیدتر یا بستری شدن‌های مکرر را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی گردن

نکات مهم قبل از انجام فیزیوتراپی قفسه سینه

برای کسب بهترین نتیجه و جلوگیری از عوارض احتمالی در هنگام انجام فیزیوتراپی قفسه سینه نیاز است تا نکات مهمی را قبل از انجام آن رعایت کنید. این نکات و آمادگی‌ها می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در نتایج فیزیوتراپی داشته باشد. برخی از مهم‌ترین نکات قبل از شروع درمان شامل:

• قبل از شروع فیزیوتراپی، حتما با پزشک معالج و فیزیوتراپیست مشورت کنید. فیزیوتراپی تنفسی باید بر اساس شرایط دقیق بیمار و تشخیص پزشک انجام شود تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
• اگر سابقه بیماری‌های خاص مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی، مشکلات ستون فقرات، شکستگی دنده، ترومبوز و یا هر مشکل پزشکی دیگری دارید، حتما به فیزیوتراپیست اطلاع دهید تا روش درمانی متناسب با وضعیت شما انتخاب شود.
• بعضی از تکنیک‌های فیزیوتراپی قفسه سینه نیازمند تغییر وضعیت بدن و حالت‌های مختلف خوابیدن یا نشستن هستند. در صورتی که به دلیل جراحت یا درد نمی‌توانید وضعیت خاصی را تحمل کنید، این موضوع را به فیزیوتراپیست اطلاع دهید.
• تمرینات تنفسی و تکنیک‌های تخلیه ترشحات نباید بدون آموزش و راهنمایی درست انجام شوند؛ انجام نادرست باعث آسیب یا بدتر شدن وضعیت تنفسی شود.
• در صورت مصرف داروی خاص، قطع یا شروع آن، این اطلاعات را به فیزیوتراپیست بدهید؛ برخی داروها بر روند درمان تاثیر می‌گذارند.
• اگر تب، درد شدید قفسه سینه، خون‌ریزی، یا تنگی نفس ناگهانی دارید، وضعیت بیماری خود را بررسی کنید. در این شرایط فیزیوتراپی مناسب نیست یا نیازمند تغییراتی در روش درمان است.
• برای انجام فیزیوتراپی قفسه سینه، لباس راحت و آزاد بپوشید تا حرکت و تغییر وضعیت به آسانی انجام شود.
• برای برخی بیماران مانند سالمندان یا کودکان، همراهی یک فرد آگاه در جلسات فیزیوتراپی می‌تواند کمک‌کننده و ضروری باشد.

بیشتر بخوانید: نقش ماساژ درمانی و توانبخشی در فیزیوتراپی

فیزیوتراپی قفسه سینه چگونه انجام می‌شود؟

فیزیوتراپی قفسه قفسه مجموعه‌ای از روش‌ها و تمرین‌های تخصصی است که به بهبود تنفس، تخلیه ترشحات ریوی و تقویت عضلات تنفسی کمک می‌کند. این فرآیند باید توسط فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص و باتجربه انجام شود. نحوه انجام  فیزیوتراپی تنقسی شامل مراحل زیر است:

• ارزیابی اولیه: قبل از شروع فیزیوتراپیست وضعیت تنفسی، قدرت عضلات قفسه سینه، ظرفیت ریه‌ها و مشکلات احتمالی بیمار را بررسی می‌کند.
• تمرینات تنفسی هدایت‌شده: تمرین‌هایی برای بهبود عمق و کیفیت تنفس، تقویت دیافراگم و عضلات بین‌دنده‌ای انجام می‌شود. این تمرین‌ها باعث می‌شوند ریه‌ها بهتر تهویه شوند و حجم هوای تنفسی افزایش یابد.
• تخلیه ترشحات ریه: در صورتی که بیمار دچار احتقان یا ترشحات ریوی باشد، از تکنیک‌هایی مانند کوبیدن قفسه سینه، لرزش دستی یا ماساژ پشت برای کمک به خارج شدن مخاط استفاده می‌شود.
• استفاده از وسایل کمکی تنفسی: ابزارهایی مانند اسپیرومتر تمرینی یا دستگاه‌های تنفسی فشار مثبت برای بهبود ظرفیت ریه و تقویت عضلات تنفسی استفاده می‌شود.
• تمرینات تقویتی و حرکتی: تمرینات سبک و کششی برای تقویت عضلات اطراف قفسه سینه و افزایش تحرک آن انجام می‌شود تا تنفس راحت‌تر شود و انعطاف‌پذیری قفسه سینه حفظ شود.

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه برای چه افرادی مناسب است؟

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه یکی از درمان‌های تخصصی است که برای بهبود عملکرد دستگاه تنفسی و افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مشکلات ریوی و تنفسی کاربرد دارد. این روش درمانی برای گروه‌های مختلفی از بیماران مناسب و حتی ضروری است که شامل موارد زیر هستند:

• آسم.
• برونشیت مزمن و آمفیزم (COPD).
• فیبروز ریوی.
• بیماران پس از جراحی قفسه سینه و شکم.
• افراد دچار عفونت‌های تنفسی حاد و مزمن.
• بیماری‌های بینابینی ریه.
• ذات‌الریه
• برونشیت.
• بیماران فلج اطفال
• عفونت‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا و کرونا.
• افراد با نارسایی تنفسی یا ضعف عضلات تنفسی.
• بیماران بستری در ICU و افراد با تهویه مکانیکی.
• کودکان و سالمندان با مشکلات تنفسی.

تکنیک‌ها روش‌های فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه

فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه شامل مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و روش‌های تخصصی است که به بهبود عملکرد ریه‌ها، افزایش ظرفیت تنفسی و تخلیه ترشحات ریوی کمک می‌کند. بسته به نوع مشکل و شرایط بیمار، فیزیوتراپیست از روش‌های متنوعی استفاده می‌کنند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:

تمرینات تنفسی

تنفس دیافراگمی، این تمرین به بیمار کمک می‌کند تا از دیافراگم خود برای تنفس عمیق‌تر و موثرتر استفاده کند و ظرفیت ریه‌ها افزایش یابد. یکی دیگر از تمرین‌ها تنفس لب غنچه‌ای است که با بازدم آرام از طریق لب‌های جمع شده، فشار مثبت در راه‌های هوایی حفظ می‌شود و تنگی نفس کاهش می‌یابدو تنفس ریتمیک و کنترل شده که این تمرین باعث بهبود هماهنگی تنفسی و افزایش کارایی تنفس می‌شود.

تخلیه ترشحات ریوی

در فیزیوتراپی قفسه سینه و فیزیوتراپی تنفسی پزشک با استفاده از تکنیک‌ها روش‌های مختلف کمک می‌کند تا عفونت و ترشحات ریوی از بدن بیمار خارج و دفع شود. این تکنیک‌ها و تمرینات شامل:

• پوسچرال درناژ (Drainage postural): تغییر وضعیت بدن به گونه‌ای که ترشحات ریوی با کمک جاذبه به سمت مجاری هوایی حرکت کنند.
• پرکاشن (Percussion): ضربات ملایم و کنترل شده با دست یا دستگاه روی قفسه سینه به شل شدن مخاط کمک می‌کند.
• ویبراسیون (Vibration): لرزش‌های دستی یا دستگاهی برای جداکردن ترشحات از دیواره ریه‌ها.
• سرفه کنترل شده: آموزش نحوه سرفه صحیح برای خارج کردن ترشحات.

استفاده از دستگاه‌های کمکی

در برخی از شرایط اگر پزشک لازم بداند نیاز است تا از دستگاه‌ها و ابزارهای کمکی برای درمان فیزیوتراپی بیمار مبتلا به بیماری‌های تنفسی استفاده شود. استفاده از این دستگاه‌ها نیاز به مهارت و تخصص دارد. مهم‌ترین ابزارهای کمکی در فیزیوتراپی تنفسی شامل:

• اسپیرومتر انگیزشی (Incentive Spirometer): ابزاری که بیمار را تشویق به تنفس عمیق می‌کند و به بازشدن راه‌های هوایی کمک می‌کند.
• دستگاه Flutter و Acapella: این دستگاه‌ها با ایجاد لرزش‌های خاص، ترشحات ریوی را تسهیل در خروج می‌کنند.
• دستگاه‌های فشار مثبت راه هوایی (CPAP و BiPAP): در برخی بیماران برای حفظ باز بودن راه‌های هوایی و بهبود تبادل گازی استفاده می‌شود.

تمرینات هوازی و توان‌بخشی عمومی

تمرینات هوازی و توان‌بخشی عمومی نقش بسیار مهمی در افزایش ظرفیت قلبی ریوی، بهبود عملکرد عضلات، کاهش تنگی نفس و ارتقای کیفیت زندگی بیماران تنفسی و قلبی دارند. در ادامه، مجموعه‌ای از تمرینات مناسب برای توان‌بخشی عمومی و تقویت سیستم تنفسی حرکتی نوشته شده است که شامل:

• پیاده‌روی آرام و منظم: ساده‌ترین و موثرترین تمرین توان‌بخشی است. در فضای باز یا روی تردمیل با سرعتی متعادل (که بتوانید حرف بزنید اما آواز نخوانید) راه بروید. مدت زمان آن را از ۱۰ دقیقه شروع کنید و به ۳۰ و ۴۵ دقیقه برسانید. هفته‌ای ۴–۵ بار انجام شود. این کار باعث افزایش ظرفیت ریوی، بهبود گردش خون، تقویت عضلات پا می‌شود.
• دوچرخه ثابت یا رکاب‌زنی ملایم: این تمرین را بدون فشار به مفاصل و با مقاوت کم رکاب زدن انجام دهید. در ابتدا به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه و بعد تا ۳۰ دقیقه نیز قابل افزایش است. تقویت قلب و ریه، کاهش خستگی، ایمن برای بیشتر بیماران از مزایای این روش است.
• تمرین بالا بردن زانو در حالت ایستاده (Marching in Place): برای انجام این تمریندرجا بزنید و زانوها را تا حد ممکن بالا بیاورید. از ۳۰ یا۶۰ ثانیه شروع کنید سپس زمان آن را افزایش دهید.
• تمرین با توپ فیزیوبال یا کش بدنسازی: این تمرین برای تقویت عضلات بالا تنه، دست‌ها و شانه‌ها است که باعث کشش دست‌ها به طرفین با کش مقاومتی و باز و بسته کردن دست‌ها در حالت ایستاده با دم و بازدم کنترل‌شده انجام می‌شود.
• تمرینات تعادلی و کششی (مکمل توان‌بخشی): این تمرین مخصوص سالمندان یا افراد دارای ضعف عمومی است. ایستادن روی یک پا برای تعادل و کشش عضلات پشت پا، کمر و قفسه سینه.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی ارتوپدی چیست و چه کاربردی دارد؟

فواید فیزیوتراپی قفسه سینه

فیزیوتراپی قفسه سینه با استفاده از تکنیک‌هایی مانند پوسچرال درینج، تپیدن (Percussion) و لرزش (Vibration) کمک می‌کند ترشحات و مخاط موجود در ریه‌ها شل شده و راحت‌تر خارج شوند. این مورد در بیماری‌هایی مانند فیبروز سیستیک، برونشکتازی، ذات‌الریه (پنومونی) و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) بسیار موثر است. برخی از مهم‌ترین فواید فیزیوتراپی قفسیه سینه شامل:

در چه شرایطی نمی‌توان از فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه استفاده کرد؟

فیزیوتراپی قفسه سینه و تنفسی با اینکه مزایای زیادی دارد، اما در برخی شرایط نمی‌توان آن را انجام داد. در صورت وجود خونریزی از ریه یا هموپتزی (سرفه همراه با خون) نباید از برخی از تکنیک‌هایی لرزشی این روش استفاده کرد. افرادی که چند شکستگی در دنده‌ها دارند که باعث ناپایداری قسمتی از قفسه سینه شده است فشار ناشی از فیزیوتراپی برای آن‌ها خطرناک است. همچنین در بیماران با ضربه مغزی یا تومور مغزی، پوسچرال درینج یا مانورهایی که فشار داخل قفسه سینه را بالا می‌برند، می‌توانند وضعیت را بدتر کنند و در مواردی مانند نارسایی شدید قلبی تکنیک‌های تخلیه‌ای باعث بدتر شدن وضعیت بیمار می‌شوند. د نهایت افرادی که فشار خون، ضربان قلب یا اکسیژن بسیار پایین و غیرقابل کنترل دارند، انجام فیزیوتراپی برایشان خطرناک است.

مراقبت‌های لازم در هنگام انجام فیزیوتراپی تنفسی

تمرین‌های فیزیوتراپی تنفسی باید تحت نظر فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص انجام شوند تا از بروز خطاها و فشار غیرضروری به ریه‌ها جلوگیری شود. تمرین‌ها باید با شدت مناسب انجام شوند و از فشار بیش از حد یا انجام سریع حرکات پرهیز شود. همچنین در صورت بروز تنگی نفس، درد قفسه سینه یا سرگیجه، تمرین فورا متوقف شود. در هنگام انجام فیزیوتراپی تنفسی بهتر است در وضعیت مناسبی قرار داشته باشید نوشیدن آب کافی قبل و بعد از تمرین‌ها باعث جلوگیری از خشکی دهان و کاهش خلط غلیظ می‌شود. تمرین‌ها باید طبق برنامه فیزیوتراپیست روزانه یا چند بار در هفته تکرار شوند زیرا انجام مداوم باعث تقویت عضلات تنفسی و بهبود ظرفیت ریه‌ها می‌شود.

کلام پایانی

اگر از مشکلات تنفسی، ترشحات مزمن ریوی یا تنگی نفس رنج می‌برید، فیزیوتراپی تنفسی قفسه سینه می‌تواند نقشی کلیدی در بهبود کیفیت تنفس و زندگی شما داشته باشد. انتخاب متخصصی باتجربه و حرفه‌ای در این مسیر بسیار اهمیت دارد. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، پزشکی مجرب با تخصص در فیزیوتراپی تنفسی و قفسه سینه و با بهره‌گیری از جدیدترین تکنیک‌ها و رویکردهای درمانی به بیماران کمک می‌کنند تا بدون دارو و با توانبخشی بتوانند این بیماری را درمان کنند و تنفسی راحت‌تر و سالم‌تر را تجربه کنند. برای مشاوره تخصصی و شروع درمان همین امروز با مطب دکتر سمانه قهرمان‌پوری تماس بگیرید و گام موثری در مسیر سلامتی خود بردارید.

سوالات متداول