لنف ادم دست، یک وضعیت پیچیده است که اغلب به عنوان یک عارضه جانبی پس از جراحی پستان، به ویژه در بیمارانی که تحت عمل‌های جراحی مانند ماستکتومی و یا جراحی‌های مرتبط با درمان سرطان پستان قرار می‌گیرند، مشاهده می‌شود. این وضعیت به دلیل اختلال در تخلیه طبیعی مایع لنفاوی از ناحیه دست، منجر به جمع شدن مایع و ورم کردن دست و بازو می‌شود. عوامل متعددی در ایجاد لنف ادم پس از جراحی پستان نقش دارند. بررسی و شناسایی عوامل ایجاد لنف ادم دست بعد از جراحی پستان به پیشگیری و مدیریت بهتر این عارضه کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی جامع عوامل ایجاد لنف ادم دست بعد از جراحی پستان خواهیم پرداخت، تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

لنف ادم چیست؟ 

لنف ادم (Lymphedema) یک وضعیت پزشکی است که باعث جمع شدن مایع لنفاوی در بافت‌های بینابینی می‌شود و باعث ایجاد ورم در اندام‌های مختلف می‌شود. سیستم لنفاوی که بخشی جدایی ناپذیر از سیستم ایمنی است، از شبکه‌ای از عروق، گره‌ها و اندام‌هایی تشکیل شده است که لنف مایع شفافی که حاوی پروتئین، چربی و سلول‌های ایمنی است را در سراسر بدن حمل می‌کند. در سیستم لنفاوی سالم، مایع لنفاوی از بافت‌ها جمع‌آوری شده و به جریان خون باز می‌گردد که به حفظ تعادل مایعات و حمایت از عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند.

با این حال، هنگامی که اختلالی در این سیستم وجود داشته باشد، چه به دلیل آسیب و چه انسداد یا ناهنجاری، جریان طبیعی لنف مختل می‌شود و در نتیجه مایع در نواحی آسیب دیده جمع می‌شود. جمع شدن مایع لنفاوی در اندام آسیب دیده، منجر به تورم می‌شود و پوست و بافت‌های زیرین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. انواع لنف ادم از نظر شدت متفاوت هستند. این وضعیت، به دلیل ناراحتی فیزیکی و محدودیت‌های حرکتی بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر می‌گذارد. 

در مورد عوارض لنف ادم بخوانید!

عوامل ایجاد لنف ادم دست بعد از جراحی پستان

عوامل ایجاد لنف ادم دست بعد از جراحی پستان، به‌ ویژه پس از عمل‌هایی مانند ماستکتومی یا لامپکتومی بسیار زیاد هستند. در ادامه به توضیح این علل و عوامل می‌پردازیم، این علت‌ها عبارتند از: 

• برداشتن غدد لنفاوی با جراحی
• پرتودرمانی
• تروما و آسیب جراحی
• عفونت
• اختلال در عملکرد لنفاوی
• سایر عوامل لنف ادم

برداشتن غدد لنفاوی با جراحی

در طی جراحی پستان، به‌ویژه در مواردی که سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است، جراح برخی یا تمام غدد لنفاوی را از ناحیه زیر بغل خارج می‌کند. برداشتن این گره‌ها مسیرهای تخلیه لنفاوی طبیعی را مختل می‌کند که این امر منجر به ادم لنفاوی در بازو یا دست در سمت آسیب دیده می‌شود. بهتر است بدانید که حتی زمانی که فقط چند غدد لنفاوی برداشته می‌شوند (بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان) همچنان خطر ابتلا به لنف ادم، البته به‌طور کمتر از جراحی کامل، وجود دارد. 

پرتودرمانی

اگر عمل پرتودرمانی در دیواره قفسه سینه یا ناحیه زیر بغل انجام شود، باعث آسیب به رگ‌ها و گره‌های لنفاوی می‌شود. این آسیب منجر به اسکار و فیبروز بافت لنفاوی، اختلال بیشتر درناژ لنفاوی و افزایش خطر ادم لنفاوی می‌شود. 

تروما و آسیب جراحی

ضربه فیزیکی ناشی از جراحی نیز یکی از دلایل التهاب و تورم در بافت‌های اطراف محل جراحی است. اگر سیستم لنفاوی نتواند به‌طور موثری بار مایع افزایش یافته را کنترل کند، در بخری شرایط این تورم حاد، به لنف ادم مزمن تبدیل می‌شود. 

عفونت

عفونت‌های بعد از جراحی مانند سلولیت‌ها، معمولا باعث شدید شدن تورم بازو یا دست می‌شوند. این عفونت‌ها منجر به یک پاسخ التهابی می‌شوند که عملکرد لنفاوی را بیشتر به خطر می‌اندازد و خطر ایجاد لنف ادم را افزایش می‌دهد. 

اختلال در عملکرد لنفاوی

در برخی شرایط، این احتمال وجود دارد که سیستم لنفاوی از قبل به دلیل وجود سرطان، درمان‌های قبلی یا تغییرات آناتومیک فردی در معرض خطر قرار گرفته باشند. اگر رگ‌های لنفاوی به خوبی کار نکنند، حتی اختلالات جزئی ناشی از جراحی یا تشعشع نیز منجر به تجمع مایع می‌شوند. 

سایر عوامل لنف ادم 

به غیر از مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، علت‌های دیگری وجود دارد که احتمال ابتلا به ادم لنفاوی را افزایش می‌دهند. افزایش وزن بدن فشار بیشتری بر سیستم لنفاوی وارد می‌کند که باعث ایجاد لنف ادم می‌شوند. همچنین، بیماران مسن به دلیل تغییرات مرتبط با افزایش سن در کشش بافت و عملکرد لنفاوی در معرض خطر این بیماری هستند. برخی از افراد به مشکلات ژنتیکی دارند که بر توانایی سیستم لنفاوی آن‌ها برای مدیریت مایعات لنفاوی تأثیر می‌گذارد. این مشکلات ژنتیکی نیز از عوامل ابتلا به لنف ادم هستند.

همچنین در مورد استرس و لنف ادم نیز بخوانید!

علائم لنف ادم دست بعد از جراحی پستان

لنف ادم دست بعد از جراحی پستان علائم مختلفی دارد که شدت آن‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در ادامه علائم رایج این عارضه را مورد بررسی قرار می‌دهیم: 

• تورم: شایع‌ترین علامت لنف ادم، تورم در دست، انگشتان و بازو است. این تورم در برخی شرایط به تدریج ایجاد می‌شود و در برخی مواقع به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود. 
• سنگینی یا گرفتگی: افراد مبتلا به لنف ادم دست، احساس سنگینی یا سفتی در بازو یا دست آسیب دیده می‌کنند. 
• کاهش محدوده حرکتی: تورم منجر به کاهش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی انگشتان، دست و مچ دست می‌شود. همچنین برای انجام فعالیت‌های روزانه مشکل ایجاد می‌کند. 
• تغییرات پوستی: پوست روی ناحیه آسیب دیده، کشیده، براق یا ضخیم به نظر می‌رسد. در برخی موارد نیز، پوست خشک یا پوسته پوسته می‌شود. 
• درد یا ناراحتی: برخی از افراد درد، حساسیت یا ناراحتی را در ناحیه آسیب دیده تجربه می‌کنند که این علائم با حرکت شدیدتر می‌شوند. 
• افزایش حساسیت به عفونت: سیستم لنفاوی آسیب‌پذیر، ناحیه آسیب دیده را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می‌کند و منجر به علائمی مانند: قرمزی، احساس گرما و تب می‌شود. 
• بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن: برخی از بیماران احساس بی‌حسی یا گزگز در انگشتان یا دست را به دلیل فشار روی اعصاب ناشی از تورم تجربه می‌کنند. 
• تغییرات در احساس لمس: برای برخی افراد، حساسیت دست آسیب دیده تغییر می‌کند و برخی از نواحی نسبت به دیگر نواحی حساس‌تر می‌شوند. 

برای افرادی که تحت عمل جراحی سینه قرار گرفته‌اند، بهتر است که این علائم را تحت نظر داشته باشند و در صورت مشاهده علائم لنف ادم به دنبال مشاوره پزشکی باشند؛ زیرا مداخله زودهنگام به کنترل علائم و درمان موثر این عارضه کمک می‌کند. 

درمان لنف ادم دست بعد از جراحی پستان

لنف ادم دست بعد از جراحی پستان، یک وضعیت چالش برانگیز است که نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر سلامت روانی و عاطفی نیز تأثیر می‌گذارد. مدیریت موثر این وضعیت برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به عارضه ضروری است. درمان لنف ادم دست، معمولاً شامل ترکیبی از رویکردهای متناسب با نیازهای فردی بیمار است. این گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• درمان فشرده سازی: استفاده از لباس‌های فشرده کننده نظیر آستین یا دستکش، به تخلیه لنفاوی و کاهش تورم کمک می‌کند. این لباس‌ها فشار ثابتی را به ناحیه آسیب دیده وارد می‌کنند. 
• تخلیه لنفاوی دستی «MLD»: این تکنیک ماساژ تخصصی حرکت مایع لنفاوی را از طریق سیستم لنفاوی تقویت می‌کند. این روش توسط درمانگران آموزش دیده انجام می‌شود و به کاهش تورم کمک می‌کند. 
• ورزش: ورزش‌های ملایم که به‌طور خاص برای تقویت جریان لنفاوی طراحی شده‌اند بسیار مفید هستند. معمولا فعالیت‌هایی که حرکت را بدون فشار آوردن به دست آسیب دیده تقویت می‌کنند، توصیه می‌شود. 
• مراقبت از پوست: مراقبت مناسب از پوست شامل تمیز و مرطوب نگه داشتن آن و حفظ یکپارچگی آن برای جلوگیری از عفونت‌ها که لنف ادم را تشدید می‌کنند، بسیار م افدیست. 
• دستگاه‌های فشرده‌سازی پنوماتیک: این دستگاه‌ها از فشار هوا برای ماساژ اندام و تشویق تخلیه لنفاوی استفاده می‌کنند و جایگزین یا مکملی برای تکنیک‌های دستی به شمار می‌روند. 
• گزینه‌های جراحی: در برخی موارد اگر اقدامات محافظه‌کارانه کافی نباشد، مداخلات جراحی در نظر گرفته می‌شود.

شایان ذکر است که یک رویکرد جامع که معمولا شامل ترکیبی از این استراتژی‌ها می‌شود، منجر به بهبود نتایج افراد مبتلا به این بیماری می‌شود.

کلام آخر

لنف ادم دست بعد از جراحی پستان وضعیتی است که با تورم دست و بازو به دلیل اختلال در جریان لنفاوی مشخص می‌شود و با علائمی مانند تورم، سنگینی، کاهش محدوده حرکتی دست و افزایش حساسیت همراه است. از عوامل ایجاد لنف ادم دست بعد از جراحی پستان می‌شود به برداشتن غدد لنفاوی با جراحی یا پرتودرمانی اشاره کرد. درمان موثر این وضعیت بسیار ضروری است و شامل روش‌هایی مانند: تخلیه لنفاوی دستی، لباس‌های فشرده‌کننده و ورزش‌هایی برای کاهش تورم و بهبود عملکرد است. مدیریت زودهنگام این بیماری نه‌ تنها ناراحتی و درد را کاهش می‌دهد و از عوارضی مانند عفونت‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه کیفیت کلی زندگی را با توانمندسازی بیماران با استراتژی‌های خود مراقبتی و ارتقای سلامت طولانی مدت، بهبود می‌بخشد.