در گذشته، درمان استاندارد برای سرطان سینه، ماستکتومی رادیکال، با برداشتن کامل پستان، غدد لنفاوی زیر بغل و برخی از عضلات قفسه سینه زیر سینه بود. اما پیشرفت‌های جراحی گزینه‌های بیشتری را نسبت به قبل در اختیار مردم قرار داده است. در این مقاله قصد داریم که کاربردها، عوارض، مزایا و اقدامات قبل و بعد از جراحی ماستکتومی را بررسی کنیم. برای آشنایی با این موارد و آشنایی با ریکاوری بعد از جراحی، تا انتهای مقاله، همراه ما باشید. 

ماستکتومی چیست؟ 

ماستکتومی، روشی برای درمان سرطان سینه با برداشتن سینه و گاهی اوقات بافت‌های مجاور آن است. هنگامی که یک زن نمی‌تواند با جراحی حفظ سینه (لامپکتومی) درمان شود، که بیشتر سینه را نجات می‌دهد، معمولا از ماستکتومی برای درمان سرطان استفاده می‌شود. ممکن است برخی بیماران به دلایل شخصی این روش را به جراحی حفظ پستان انتخاب کنند. زنانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان دوم هستند، گاهی اوقات ماستکتومی دوبل (برداشتن هر دو سینه) را انتخاب می‌کنند. 

ماستکتومی رایج‌ترین روش درمانی برای مردان مبتلا به سرطان سینه نیز است. از آنجایی که مردان بافت سینه کمی دارند، پزشکان معمولا تمام سینه را برمی دارند. پزشک ممکن است برخی از غدد لنفاوی مجاور را نیز خارج کند. مردان معمولاً با ایمپلنت جراحی ترمیمی انجام نمی‌دهند. به این دلیل که ایمپلنت به شکل سینه مرد کمکی نمی‌کند. اما پزشک می‌تواند با روش‌های دیگر، سینه آسیب دیده را به فرم طبیعی بازگرداند و نوک سینه را بازسازی کند. نوع ماستکتومی که برای شما بهترین است به چندین نکته بستگی دارد که عبارتند از: 

• سن
• سلامت عمومی
• وضعیت یائسگی
• اندازه تومور
• مرحله تومور (میزان گسترش آن) 
• درجه تومور (تهاجمی بودن آن) 
• وضعیت گیرنده هورمونی تومور
• غدد لنفاوی و اینکه آیا درگیر هستند یا خیر

انواع ماستکتومی

انواع مختلفی از ماستکتومی وجود دارد که بر اساس نحوه انجام جراحی و مقدار بافت برداشته شده، متفاوت است. هر کدام از این روش‌های جراحی با هدف خاصی توسط پزشک توصیه می‌شوند که عبارتند از: 

• ماستکتومی ساده (یا کامل) 
• ماستکتومی رادیکال اصلاح شده
• ماستکتومی محافظ پوست
• ماستکتومی با حفظ نوک پستان
• ماستکتومی دوبل

ماستکتومی ساده (یا کامل) 

در این روش، جراح کل سینه، شامل نوک پستان، آرئول، فاسیا، عضله سینه‌ای ماژور (عضله اصلی قفسه سینه) و پوست را برمی دارد. بسته به موقعیت تومور، ممکن است غدد لنفاوی زیر بغل به عنوان بخشی از بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان برداشته شوند. 

ماستکتومی رادیکال اصلاح شده

جراحی رادیکال اصلاح شده، ماستکتومی ساده را با برداشتن غدد لنفاوی زیر بازو ترکیب می‌کند (که به آن دیسکسیون غدد لنفاوی زیر بغل گفته می‌شود). 

ماستکتومی رادیکال

این جراحی گسترده در حال حاضر به ندرت انجام می‌شود. جراح، کل سینه، غدد لنفاوی زیر بغل و عضلات سینه‌ای (دیواره قفسه سینه) در زیر سینه را بر می‌دارد. جراحی‌های دیگر مانند ماستکتومی رادیکال اصلاح شده به همان اندازه موثر و با عوارض جانبی کمتری هستند. این عمل ممکن است در صورتی انجام شود که تومور به سمت عضلات سینه‌ای در حال رشد باشد. 

ماستکتومی محافظ پوست

در این روش بیشتر پوست روی سینه در جای خود باقی می‌ماند. فقط بافت سینه، نوک سینه و آرئول برداشته می‌شود. میزان برداشتن بافت پستان مانند ماستکتومی ساده است. از ایمپلنت‌ها یا بافت‌های سایر قسمت‌های بدن می‌توان در طول جراحی برای بازسازی سینه استفاده کرد. بسیاری از زنان این روش را ترجیح می‌دهند، زیرا بافت اسکار کمتری دارد. همچنین در این روش سینه بازسازی شده که طبیعی‌تر از دیگر روش‌ها به نظر می‌رسد. اما ممکن است برای تومورهای بزرگتر یا آن‌هایی که نزدیک به سطح پوست هستند، مناسب نباشد. 

خطر عود سرطان موضعی با ماستکتومی محافظ پوست مانند سایر انواع ماستکتومی است. متخصصان توصیه می‌کنند که این جراحی توسط تیمی از جراحان سینه با تجربه بالا انجام شود. 

ماستکتومی با حفظ نوک پستان

ماستکتومی نگهدارنده نوک پستان، مشابه ماستکتومی محافظ پوست است که بافت پستان برداشته شده و پوست سینه باقی می‌ماند. اما در این روش نوک پستان و آرئول در جای خود باقی می‌مانند که می‌تواند با بازسازی سینه فرم طبیعی‌تری به پستان دهد. جراح اغلب بافت پستان، زیر نوک پستان و آرئول را در طول عمل برای بررسی سلول‌های سرطانی بر می‌دارد. اگر سرطان در این بافت یافت شود، نوک پستان و آرئول باید برداشته شوند. 

این نوع ماستکتومی اغلب برای زنانی که سرطان کوچک و در مراحل اولیه دارند، یک گزینه مناسب است. مانند هر جراحی دیگری، خطراتی وجود دارد، پس از جراحی، نوک پستان ممکن است خون خوبی نداشته باشد و باعث کوچک شدن یا تغییر در بافت آن شود. از آنجایی که اعصاب نیز بریده می‌شوند، اغلب ممکن است احساس کمی در نوک پستان باقی بماند یا احساس کامل از بین برود. اگر زنی سینه‌های بزرگ‌تری داشته باشد، پس از بازسازی سینه، نوک پستان ممکن است از جای خود خارج شود. در نتیجه، بسیاری از پزشکان احساس می‌کنند که این جراحی برای زنانی که سینه‌های کوچک تا متوسط دارند بهتر است. 

ماستکتومی دوبل

هنگامی که هر دو سینه برداشته می‌شود، ماستکتومی دو طرفه یا دوبل نامیده می‌شود. ماستکتومی دوبل گاهی اوقات به عنوان جراحی پیشگیری برای زنانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند، مانند کسانی که دارای جهش ژن BRCA هستند، انجام می‌شود. این روش جراحی، همان ماستکتومی ساده است، اما ممکن است در برخی شرایط نوک سینه برداشته نشود. موقعیت‌های دیگری نیز وجود دارد که ماستکتومی دوبل ممکن است به عنوان بخشی از برنامه درمان سرطان سینه زنان انجام شود. این کار پس از بررسی دقیق و گفتگو بین بیمار و تیم جراحی سرطان انجام می‌شود. 

عوارض ماستکتومی

خونریزی و عفونت در محل جراحی در تمام عمل‌ها امکان‌پذیر است. عوارض جانبی ماستکتومی می‌تواند به نوع جراحی شما بستگی داشته باشد (جراحی‌های پیچیده معمولاً عوارض جانبی بیشتری دارند). این جراحی به طور کلی کم خطر و موثر است، اما مانند همه روش‌های جراحی، می‌تواند عوارضی داشته باشد که عبارتند از: 

• درد یا حساسیت در محل جراحی
• تورم در محل جراحی
• تجمع خون در زخم (هماتوم) 
• تجمع مایع شفاف در زخم (سروما) 
• حرکت محدود بازو یا شانه
• بی‌حسی در قفسه سینه یا بالای بازو
• درد نوروپاتیک (عصبی) در دیواره قفسه سینه، زیر بغل یا بازو که با گذشت زمان از بین نمی‌رود. 
• اگر غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته شوند، عوارض جانبی دیگری مانند لنف ادم ممکن است رخ دهد. 
• خون ریزی
• عفونت
• خطرات ناشی از بیهوشی عمومی

همچنین درمورد سندروم درد بعد از عمل ماستکتومی نیز بخوانید!

مراحل جراحی ماستکتومی

تمام انواع جراحی ماستکتومی، شامل مراحلی می‌شوند که از قبل جراحی شروع می‌شود. مراحل مختلف این جراحی شامل سه بخش قبل از جراحی، در طی جراحی و بعد از جراحی می‌شود. 

قبل از جراحی

بیمار در ابتدا لباس بیمارستان می‌پوشد و در محل نگهداری قبل از عمل منتظر خواهد بود. پرستار ممکن است از یک نشانگر برای علامت‌گذاری روی سینه برای مشخص کردن محل جراحی استفاده کند. سپس یک آنژیوکت در دست یا بازو قرار داده می‌شود و بیمار تا زمان انتقال به اتاق بیهوشی استراحت می‌کند. بعد از آن متخصص بیهوشی، بیمار را بیهوش می‌کند تا به اتاق عمل انتقال یابد. 

در طی جراحی

احتمالاً ۲ یا ۳ ساعت در اتاق عمل خواهید بود. پزشک یک برش ایجاد می‌کند و بافت سینه را از پوست بالا و ماهیچه زیر آن جدا می‌کند. برداشتن غدد نگهبان یا غدد لنفاوی زیر بغل، در مرحله بعدی اتفاق می‌افتد. اگر نیاز به بازسازی باشد، جراح پلاستیک این کار را انجام می‌دهد. در غیر این صورت، جراح سینه درین‌هایی را در سینه و زیر بغل قرار می‌دهد تا از جمع شدن مایع در جایی که تومور بوده است، جلوگیری کند. جراح برش را بخیه می‌زند و محل را با بانداژی که دور قفسه سینه می‌پیچد، می‌پوشاند. 

بعد از جراحی

پس از پایان جراحی، غدد لنفاوی که برداشته شده‌اند به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا ببینند آیا سرطان به آن‌ها سرایت کرده است یا خیر. بیمار به اتاق ریکاوری می‌روید که در آن کارکنان می‌توانند ضربان قلب، دمای بدن و فشار خون را زیر نظر داشته باشند. 

پس از بیدار شدن، در اتاق بیمارستان بستری خواهید شد. احتمالاً ۱ یا ۲ روز بستری می‌مانید، اگرچه جراحی بازسازی داشته باشید، ممکن است زمان بستری طولانی‌تر باشد. پزشک برای هر دردی که بعد از جراحی احساس می‌کنید، دارو تجویز می‌کند. 

نحوه مراقبت و ریکاوری بعد از جراحی 

بانداژ، احتمالاً تا اولین بازدید بعدی بیمار باقی خواهد ماند. زهکشی‌ها گاهی اوقات، قبل از ترخیص شدن از بیمارستان بیرون می‌آیند. بخیه‌های بیمار احتمالاً خود به خود جذب می‌شوند، اما انواع بخیه‌هایی که جذب نمی‌شوند و منگنه‌ها در ویزیت بعدی حذف خواهند شد. تمرینات به جلوگیری از خشکی شانه در سمتی که جراحی کرده‌اید کمک می‌کنند. انجام تمرینات، احتمالا صبح بعد از جراحی شروع می‌شوند. 

در مورد علت خشکی شانه بعد از جراحی ماستکتومی نیز بخوانید!

چه کسانی ممکن است ماستکتومی کنند؟ 

بسیاری از زنان مبتلا به سرطان در مراحل اولیه می‌توانند بین جراحی حفظ پستان (BCS) و ماستکتومی یکی را انتخاب کنند. شما ممکن است ماستکتومی را به عنوان راهی برای از بین بردن همه سرطان‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن ترجیح دهید. این روش جراحی برای شرایطی مناسب است که عبارتند از: 

• قادر به انجام پرتودرمانی نیستند
• به جای پرتودرمانی، جراحی گسترده‌تر را ترجیح می‌دهند
• در گذشته پرتودرمانی درمانی کرده است
• قبلاً BCS با اکسیزیون مجدد داشته که سرطان را به طور کامل حذف نکرده است
• داشتن دو یا چند ناحیه سرطان در قسمت‌های مختلف یک سینه (چند مرکزی) که به اندازه کافی به هم نزدیک نیستند که بدون تغییر ظاهر سینه بیش از حد به یکدیگر جدا شوند. 
• داشتن تومور بزرگتر از ۵ سانتی متر (۲ اینچ) یا بزرگ بودن تومور نسبت به اندازه سینه 
• باردار هستید و در حالی که هنوز باردار هستید به پرتودرمانی نیاز دارید (خطر آسیب به جنین) 
• داشتن یک عامل ژنتیکی مانند جهش BRCA، که ممکن است شانس ابتلا به سرطان دوم را افزایش دهد
• ابتلا به بیماری جدی بافت همبند مانند اسکلرودرمی یا لوپوس، که ممکن است شما را نسبت به عوارض جانبی پرتودرمانی حساس کند. 
• سرطان سینه التهابی دارند

جراحی بازسازی سینه پس از ماستکتومی

پس از انجام ماستکتومی، بیمار ممکن است بخواهد که بازسازی سینه انجام دهد تا ظاهر سینه را بازیابی کند. به این جراحی، جراحی بازسازی سینه می‌گویند. اکثر بیمارانی که این جراحی را انجام داده‌اند می‌توانند، جراحی بازسازی داشته باشند. بازسازی را می‌توان همزمان با ماستکتومی یا مدتی بعد از آن انجام داد. 

اگر به فکر انجام جراحی ترمیمی هستید، بهتر است قبل از ماستکتومی با جراح خود و یک جراح پلاستیک در مورد آن صحبت کنید. این کار به تیم‌های جراحی اجازه می‌دهد تا بهترین درمان را برای شما برنامه ریزی کنند، حتی اگر صبر کنید و بعداً جراحی ترمیمی را انجام دهید. 

بهبودی پس از ماستکتومی

به طور کلی، زنانی که ماستکتومی انجام می‌دهد، ۱ یا ۲ شب در بیمارستان می‌مانند و سپس به خانه می‌روند. مدت زمان بهبودی پس از جراحی بستگی به اقدامات انجام شده دارد و برخی از زنان ممکن است به کمک در خانه نیاز داشته باشند. اغلب در عرض حدود ۴ هفته به فعالیت‌های عادی خود باز می‌گردند. اگر بیماران بازسازی سینه نیز انجام داده باشند، زمان نقاهت طولانی‌تری خواهند داشت و ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا پس از انجام برخی روش‌ها به فعالیت کامل برگردند. 

درمان بعد از ماستکتومی

برخی از زنان ممکن است پس از ماستکتومی از درمان‌های دیگری مانند هورمون درمانی برای کمک به کاهش خطر عود سرطان استفاده کنند. همچنین ممکن است پس از جراحی به شیمی درمانی یا درمان هدفمند نیز نیاز داشته باشند. در این صورت، پرتودرمانی یا هورمون درمانی معمولاً تا پایان شیمی درمانی به تعویق می‌افتد. 

لنف ادم پس از ماستکتومی

در طی جراحی ماستکتومی، اغلب غدد لنفاوی مجاور تومور سرطانی، برداشته می‌شوند. این کار جریان لنف را مختل می‌کند که می‌تواند منجر به تورم شود. لنف ادم می‌تواند یک یا هر دو بازو، سر و گردن، شکم، اندام تناسلی یا پاها را درگیر کند. تورم می‌تواند بدتر و شدید شود و اسکار یا سایر مشکلات دیگری را ایجاد کند. به غدد لنفاوی زیر بازو، غدد لنفاوی زیر بغل نیز گفته می‌شود. آن‌ها رگ‌های لنفاوی را از بالای بازوها، از قسمت اعظم سینه و از ناحیه سینه، گردن و زیر بغل تخلیه می‌کنند.
هنگامی که بسیاری از غدد لنفاوی زیر بازو برداشته شده‌اند، فرد در معرض خطر بیشتری برای لنف ادم تا پایان عمر قرار دارد. پرتودرمانی به غدد لنفاوی زیر بازو می‌تواند باعث ایجاد اسکار و انسداد شود که خطر ادم لنفاوی را بیشتر می‌کند. این تورم ممکن است درست بعد از جراحی، ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد از آن رخ دهد. 

در مان لنف ادم پس از ماستکتومی

انتخاب شیوه و نوع درمان بستگی به شدت لنف ادم دارد. درمان این تورم شامل راه‌هایی برای کمک به پیشگیری و مدیریت  آن است. ورزش به بهبود تخلیه لنفاوی کمک می‌کند. دکتر سمانه قهرمان پوری تمرینات خاص برای لنف ادم را به شما توصیه می‌کند. استفاده از باند فشاری یا باند کشی ممکن است به حرکت مایع کمک کند و از تجمع مایع جلوگیری کند. داشتن یک رژیم غذایی سالم و کنترل وزن بدن بخش مهمی از درمان است. همچنین می‌توان از ماساژ برای خارج کردن مایع از ناحیه متورم استفاده کرد که دکتر قهرمان پوری خدمات مربوط به توانبخشی بعد از سرطان را نیز انجام می‌دهد.

کلام پایانی

در این مقاله، تمام نکات مهم در مورد جراحی ماستکتومی را مورد بررسی قرار دادیم. این جراحی انواع مختلفی دارد که هر کدام کاربرد و مزایای خاص خود را دارند. همچنین مانند هر روش جراحی دیگر احتمال بروز عوارض جانبی نیز وجود دارد. جراحی بازسازی سینه می‌تواند هم زمان با جراحی ماستکتومی یا بعد از آن انجام شود. در این مقاله، مراحل جراحی و اقدامات مراقبت بعد از آن را نیز به صورت کامل توضیح دادیم.