جراحی لامپکتومی یک روش درمانی برای برداشتن تومور پستان بدون حذف پستان است. در این روش بافت سرطانی از بین برده شده، اما بیشتر بافت پستان حفظ می‌شود. جراحی لامپکتومی گاهی اوقات ماستکتومی جزئی هم نامیده می‌شود، زیرا در طی این جراحی فقط بخشی از پستان برداشته می‌شود.

لامپکتومی به معنای برداشتن توده و بافت‌های آسیب دیده اطراف آن، از پستان است. گاهی اوقات برای از بین بردن ناهنجاری‌های پستان، توده‌های پیش سرطانی و نیز توده‌های خوش خیم اما بزرگ پستان، از این روش استفاده می‌شود، اما به طور کلی این روش بخشی از مراحل درمان سرطان پستان به حساب می‌آید. لامپکتومی نوعی روش درمانی است که در کنار سایر درمان‌ها صورت می‌گیرد. در این مقاله به طور کلی به جراحی لامپکتومی پرداخته می‌شود.

هدف از جراحی لامپکتومی چیست؟

جراحی لامپکتومی برای بیمارانی که به سرطان پستان مبتلا هستند انجام می‌شود. این نوع درمان، روش مناسبی برای مراحل اولیه سرطان است. هدف از این جراحی جلوگیری از گسترش سرطان به بقیه بدن است. علاوه بر این در جراحی لامپکتومی، علاوه بر برداشتن بافت سرطانی، ظاهر زیبای سینه حفظ می‌شود. از آنجایی که در این روش فقط بخشی از بافت سینه برداشته می‌شود، ممکن است فرد بعد از مشخص شدن نتیجه پاتولوژی و برای رسیدن به مارژین منفی تومور (وضعیت تمیز-عدم وجود سلول‌های سرطانی) به یک جراحی دیگر نیز نیاز داشته باشد.

بسیاری از بیماران جراحی لامپکتومی را انتخاب می‌کنند، زیرا ترجیح می‌دهند که بیشتر بافت سینه خود را حفظ کنند. این روش نسبت به جراحی ماستکتومی کمتر تهاجمی است؛ اما بیماران بعد از جراحی لامپکتومی به پرتودرمانی و سایر روش‌های درمانی هم نیاز دارند.

ماستکتومی و لامپکتومی در کنار پرتودرمانی، می‌توانند نتایج درمانی یکسانی را ارائه دهند. اگر:

• بافت سرطانی کوچک (کمتر از ۴ سانتی متر) است و  فقط در یک پستان وجود دارد یا توده‌های سرطانی نزدیک به هم هستند و می‌توان آن‌ها را به طور یکجا خارج کرد.
• حاشیه دوره توده سرطانی واضح است.

مزایا جراحی لامپکتومی یا ماستکتومی ناقص

بعضی از بیماران جراحی لامپکتومی را به جراحی ماستکتومی یا برداشتن کل بافت پستان، ترجیح می‌دهند، زیرا از این طریق می‌توانند بخشی از بافت سینه خود را حفظ کنند. گاهی اوقات بعد از جراحی لامپکتومی امکان شیردهی هم وجود دارد؛ اما بعد از ماستکتومی غیر ممکن است. حتی اگر تومور آنقدر بزرگ باشد که بعد از لامپکتومی نیاز به بازسازی بافت سینه وجود داشته باشد، باز هم بهتر است بخشی از بافت سینه حفظ شود. برای بسیاری از زنان حفظ بافت سینه مهم‌ترین اولویت بوده و به همین دلیل جراحی لامپکتومی را انتخاب می‌کنند.

اگر تومور به اندازه‌ای کوچک باشد که بتوان آن را بدون تغییر شکل بافت سینه خارج کرد، جراحان روش لامپکتومی را توصیه می‌کنند، چون یک روش کمتر تهاجمی است، به مداخله جراحی زیادی نیاز ندارد، بهبودی بعد از آن سریع‌تر است و در کل خطر کمتری دارد. معمولاً باید بعد از لامپکتومی پرتودرمانی هم انجام داد. اکثر زنانی که تحت عمل لامپکتومی قرار می‌گیرند کمتر دچار مشکلات زیبایی شده و معمولاً نیازی به مراجعه به جراح پلاستیک ندارند.

کاندیدای مناسب جراحی لامپکتومی

اینکه فرد کاندید مناسبی برای جراحی لامپکتومی است یا خیر به اندازه و محل تومور بستگی دارد. اگر نگران از دست دادن بافت سینه خود هستید، جراحی لامپکتومی به همراه پرتو درمانی روش مناسبی است. انتخاب جراحی لامپکتومی به این معنی است که شما باید از حدود یک ماه بعد از جراحی، بسته به نوع پرتودرمانی، هر روز یا چند بار در هفته برای انجام پرتو درمانی به کلینیک مراجعه کنید.

در این شرایط فرد کاندید مناسبی برای جراحی لامپکتومی به همراه پرتودرمانی است:

• اگر اندازه تومور ۵ سانتی متر یا کمتر است.
  • برای توده‌های سرطانی بزرگتر، جراحی لامپکتومی انکوپلاستیک روش مناسب‌تری است.
  • با انجام شیمی درمانی یا هورمون درمانی، ممکن است توده‌های بزرگ سرطانی کوچک شوند و بتوان آن‌ها را با جراحی لامپکتومی خارج کرد.
• اگر سینه فرد نسبت به اندازه تومور بزرگ باشد، در این صورت با برداشت تومور بافت سینه متعادل به نظر می‌رسد.
• اگر نواحی متعدد سرطان در یک بخش از پستان قرار داشته باشند (بیماری چند کانونی).
• بیمار می‌تواند از یک هفته بعد از جراحی لامپکتومی پرتودرمانی را آغاز کند.

جراحی لامپکتومی به همراه پرتودرمانی ممکن است  گزینه خوبی برای فرد نباشد اگر:

• فرد باردار است، زیرا در این روش باید فوراً پرتودرمانی شروع شود و پرتودرمانی به جنین آسیب می زند. (البته اگر می‌توان پرتودرمانی را به تعویق انداخت، مشکلی وجود ندارد.)
• فرد سرطان پستان التهابی دارد، این نوع سرطان پوست را درگیر می‌کند.
• فرد تومور بزرگی دارد یا این که چند تومور در نواحی مختلف سینه وجود دارند.
• فرد در گذشته جراحی لامپکتومی و پرتودرمانی را انجام داده باشد. زیرا پرتودرمانی را نمی‌توان دوباره در همان ناحیه انجام داد.
• نتیجه آزمایش ژنتیکی فرد مثبت بوده است، که فرد را در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه در آینده قرار می‌دهد. با این حال، مثبت بودن آزمایش یا داشتن سابقه خانوادگی به این معنی نیست که نمی‌توان جراحی لامپکتومی را انجام داد. در این صورت معمولاً بسیاری از افراد ماستکتومی را انتخاب می‌کنند، اما می‌توان با مشورت پزشک روش لامپکتومی را انتخاب کرد.
• فرد به یک اختلال بافت پیوندی مانند اسکلرودرمی یا لوپوس مبتلا باشد که ممکن است باعث حساسیت بیشتر نسبت به پرتودرمانی شود.
• فرد احساس می‌کند که بعد از ماستکتومی آرامش بیشتری خواهد داشت.

آمادگی های لازم قبل از عمل جراحی لامپکتومی

در هفته‌ها یا روز‌های قبل از عمل شما باید با پزشک خود ملاقات کنید تا بتوانید زمان و روش مناسب جراحی را تعیین کنید. اگر قرار است جراحی لامپکتومی انکوپلاستیک را انجام دهید باید با یک جراح پلاستیک هم ملاقات کنید.

جراح به شما اطلاع می‌دهد که آیا نیاز به برداشتن غدد لنفاوی هم هست یا خیر. اگر نیاز به برداشتن یا نمونه برداری از غدد لنفاوی یا غدد زیر بغل وجود دارد؛ باید با پزشک خود درباره خطر ادم لنفاوی نیز مشورت کنید. این حالت یک وضعیت التهابی است که ممکن است بعد از جراحی غدد لنفاوی ایجاد شود. باید بیوپسی انجام شود. بیوپسی نوع و مرحله سرطان را نشان می‌دهد. انواع مختلفی از بیوپسی وجود دارند.

در طی بیوپسی ممکن است یک نشانگر یا گیره در سینه قرار داده شود. قبل از نمونه برداری یک سیم نازک به نشانگر یا گیره متصل می‌شود. این کار کمک می‌کند که جراح راحت‌تر تومور را پیدا کند.

با نزدیک شدن به تاریخ جراحی، پزشک دارو‌ها و مکمل‌های شما را تنظیم می‌کند و نیز آزمایشات و تصویربرداری‌هایی را تجویز می‌کند:

• اگر فرد دارو‌های رقیق کننده خون مثل آسپرین را مصرف می‌کند، پزشک برای کاهش احتمال خونریزی از چند روز قبل از جراحی دارو‌ها را قطع می‌کند.
• برخی از مکمل‌های گیاهی ممکن است بر فشار خون یا ریتم قلب در حین جراحی تاثیر بگذارند. در صورت نیاز جراح قطع مصرف برخی مکمل‌ها را از چند روز یا چند هفته قبل از جراحی، به فرد توصیه می‌کند.
• همچنین برای بررسی عملکرد ریه، قلب، کبد و کلیه و همچنین خطر عفونت، تصویربرداری و آزمایش خون برای فرد تجویز می‌شود.
• جراحی لامپکتومی معمولاً تحت بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود و فرد باید از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از جراحی از خوردن و آشامیدن پرهیز کند.

نحوه انجام جراحی لامپکتومی یا ماستکتومی ناقص

جراحی لامپکتومی معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد. اگر فرد به طور همزمان به جراحی پلاستیک هم نیاز داشته باشد (لامپکتومی انکوپلاستیک)، این عمل بیشتر طول می‌کشد، به خصوص اگر قرار باشد لیفت یا کوچک کردن هر دو سینه انجام شود.

جراح برشی روی سینه ایجاد می‌کند و بافت سرطانی و لایه نازکی از بافت سالم اطراف آن را برمی‌دارد. معمولاً این کار با یک چاقوی الکتروکوتر انجام می‌شود که یک چاقوی جراحی است و از گرما برای به حداقل رساندن خونریزی استفاده می‌کند.

جراح اغلب گیره‌های علامت گذاری شده کوچکی را در ناحیه‌ی سرطانی  قرار می‌دهد تا به پرتودرمانی کمک کند. سپس محل برش با استفاده از بخیه بسته می‌شود. معمولاً این روش شامل انجام اقداماتی برای حفظ ظاهر سینه هم می‌شود.

اگر قرار است علاوه بر لامپکتومی، غدد لنفاوی هم از نظر سرطانی بودن بررسی شوند، جراح از غدد لنفاوی و غدد زیر بغل نمونه برداری انجام می‌دهد.

• قبل از بیوپسی غدد لنفاوی، جراح مقداری ماده حاجب و یا مقدار کمی ردیاب رادیواکتیو را به سینه تزریق می‌کند. مواد تزریق شده به شناسایی گره‌هایی که در حال تخلیه لنف از ناحیه سرطانی هستند، کمک می‌کند. سپس جراح گره یا گره‌های شناسایی شده توسط ردیاب‌ها را برمی‌دارد. این یکی از روش‌های برداشتن غدد لنفاوی است که معمولاً به کار برده می‌شود.
• در حین برش غدد لنفاوی زیر بغل، گروهی از غدد لنفاوی از زیر بازو خارج می‌شوند.

در این روش غدد لنفاوی و گره‌ها به همراه بافت سرطانی پستان برداشته شده و برای بررسی بیشتر به پاتولوژی فرستاده می‌شوند.

بسته به وسعت جراحی، ممکن است لازم باشد یک درن جراحی در محل زخم قرار داده شود تا مایع اضافی از محل جراحی خارج شود. درن یک لوله پلاستیکی یا لاستیکی کوچک و منعطف است که مایع را هنگام بهبودی از محل تخلیه می‌کند. می‌توانید درباره این که بعد از جراحی به درن نیاز دارید یا خیر با پزشک خود مشورت کنید.

مراقبت های بعد از جراحی لامپکتومی

معمولاً افراد تا ۲ هفته بعد از جراحی لامپکتومی بهبود می‌یابند و می‌توانند فعالیت‌های خود را از سر بگیرند. (اگر جراحی گسترده‌تر بوده-مثلاً با برداشتن چندین غده لنفاوی و یا لامپکتومی انکوپلاستیک که شامل کوچک کردن یا لیفت سینه می‌شود همراه بوده-مدت زمان بهبودی طولانی تر خواهد بود). پزشک مراقبت‌های بعد از عمل و اقداماتی را که باید در خانه انجام دهید را به شما آموزش می‌دهد:

• مصرف داروهای مسکن. این دارو‌ها می‌توانند تجویزی یا بدون نسخه باشند. احتمالاً آنتی بیوتیک هم باید مصرف کنید. می‌توانید در مورد دوز و زمان مصرف هر دارو و مدت زمان مصرف آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
• از محل برش و پانسمان جراحی مراقبت کنید. پزشک علائم احتمال عفونت که شامل قرمزی، ترشح یا تب می‌شوند را به فرد توضیح می‌دهد و زمان مراجعه به پزشک را نیز مشخص می‌کند. همچنین پزشک روش مراقبت از زخم و زمان برداشتن پانسمان را نیز به فرد می‌گوید.
• مراقبت درن جراحی باشید. اگر در حین جراحی درن در بدن شما قرار داده شده باید روش تخلیه محفظه درن که مایعات در آن جمع می‌شوند را بدانید.
• برای جلوگیری از گرفتگی، بازو‌های خود را تمرین دهید. در مورد زمان شروع کردن ورزش‌های بازو می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید. پزشک دستور‌العمل‌هایی برای نحوه انجام ورزش‌ها در اختیار شما قرار می‌دهد. همچنین پزشک به شما می‌گوید که از چه فعالیت‌هایی باید اجتناب کنید (مانند بلند کردن یا کشیدن) و زمان از سرگیری فعالیت‌ها را نیز به شما اطلاع می‌دهد.

توانبخشی بعد از عمل جراحی لامپکتومی

جراحی لامپکتومی معمولاً با هدف حذف کامل تومورهای پستان و ارزیابی وضعیت غدد لنفاوی زیر بغل، از طریق بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان (SLNB) یا برش غدد لنفاوی زیر بغل (ALND) انجام می‌شود.

اغلب، توانبخشی پس از جراحی بر روی عوارض جانبی واضح‌تر تمرکز می‌کند، معمولاً درد و آسیب‌های فیزیکی به عنوان ناتوان‌کننده‌ترین عوارض پس از این جراحی گزارش شده‌اند. عوارض این جراحی شامل تغییر عملکرد شانه، تورم سینه یا بازو (یا ادم لنفاوی) همراه با بدشکلی، اختلال در عملکرد، ناراحتی فیزیکی و بی حسی پوست روی بازو و آسیب‌های مختلف می‌شوند.

متخصص طب فیزیکی به شما کمک خواهد کرد تا عوارض و مشکلات ناشی از جراحی سرطان سینه به مرور پشت سر بگذارید.

عوارض عمل جراحی لامپکتومی

اکثر افرادی که جراحی لامپکتومی انجام می‌دهند نیازی به بستری شدن در بیمارستان را ندارند. پزشک دستورالعمل‌هایی را برای مدیریت هر گونه درد با استفاده از داروهای بدون نسخه مانند تایلنول (استامینوفن) یا داروهای مسکن تجویزی ارائه می‌دهد. همچنین پزشک درباره مراقبت‌هایی که باید تا زمان بهبودی در خانه انجام دهید نیز با شما صحبت می‌کند.

اگر جراحی غدد لنفاوی انجام داده‌اید، دستورالعمل‌هایی در مورد اینکه چگونه بازوی آسیب‌ دیده خود را به آرامی تمرین دهید تا به بهبودی آن کمک کند، هم به شما داده می‌شود.

پس از جراحی لامپکتومی ممکن است موارد زیر ایجاد شوند:

• بی‌حسی یا تغییر حس در نزدیکی زخم (اسکار)، محل بیوپسی یا ناحیه پرتودرمانی
• تغییر در شکل و یا اندازه سینه
• تغییر در بافت یا رنگ پوست در اثر پرتودرمانی
• عفونت، کبودی، سروما (جمع شدن مایعات)، یا خونریزی
• ادم لنفاوی (تورم زیر بغل و بازو)؛ این حالت به احتمال ۱ تا ۳ درصد بعد از لامپکتومی صورت می‌گیرد.
• درد در ناحیه سینه
• ممکن است در صورت پیدا شدن سرطان در حاشیه پستان (بافت‌های کناری سینه)، نیاز به انجام جراحی مجدد باشد.

برخی از افراد ممکن است پس از جراحی لامپکتومی درد در ناحیه قفسه سینه، زیر بغل یا بازو احساس کنند. درد ممکن است به صورت سوزن سوزن شدن یا تیر کشیدن باشد. این درد ممکن است به مرور از بین برود یا اینکه باقی بماند، در واقع سندروم درد بعد از ماستکتومی، ممکن است بعد از لامپکتومی هم رخ دهد. برخی از افراد علائم دیگری مانند بی حسی یا خارش را نیز تجربه می‌کنند. اگر این علائم را دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. درمان‌ها و روش‌های مدیریتی در دسترس هستند.

عوارض بلند مدت لامپکتومی

بعد از عمل لامپکتومی:

• ممکن است سینه بدشکل شده و گودی با عدم تقارن در آن ایجاد شود.
• فرد معمولاً به مدت ۳ هفته به پرتودرمانی نیاز خواهد داشت (بعضی از افراد ممکن است بعد از ماستکتومی نیز به پرتودرمانی نیاز داشته باشند).
• پرتودرمانی ممکن است باعث ایجاد احساس ضعف و خستگی برای ماه‌ها شود.
• اگر سرطان بعد از مدتی عود کند دیگر نمی‌توان رادیوتراپی انجام داد و فرد باید حتماً ماستکتومی انجام دهد.
• اگر حاشیه‌های توده سرطانی مشخص نباشند، ممکن است به جراحی‌های بیشتری نیاز باشد.

هزینه جراحی لامپکتومی یا ماستکتومی ناقص

هزینه جراحی به چند عامل بستگی دارد. دستمزد پزشک و جراح، هزینه بستری شدن در بیمارستان، قیمت لوازم و وسایل مورد نیاز برای عمل جراحی ( مثلا دِرَن (درین)های تخلیه مایع لنف) و موقعیت مکانی کلینیک یا بیمارستان مورد نظر، می‌توانند بر هزینه عمل جراحی شما موثر باشند.

لازم به ذکر است که بیمه درمانی شما احتمالاً بخش زیادی از هزینه‌های عمل جراحی را پوشش خواهد داد. در این مورد حتماً با مسئول بیمه بیمارستان یا درمانگاه صحبت نمایید.

درمان های تکمیلی بعد از جراحی ماستکتومی ناقص

پس از جراحی لامپکتومی، پزشک توصیه‌های درمانی بیشتری را بر اساس ویژگی‌های سرطان ارائه خواهد کرد. این اقدامات برای کاهش خطر عود سرطان صورت می‌گیرند. این روش‌ها عبارتند از:

• پرتودرمانی. تقریباً تمام کسانی که جراحی لامپکتومی انجام می‌دهند باید برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که ممکن است باقی مانده باشند، پرتودرمانی انجام دهند. انکولوژیست درباره بهترین و مناسب‌ترین نوع پرتودرمانی تصمیم می‌گیرد.
• هورمون درمانی. اگر سلول‌های سرطانی سینه‌ که در حین جراحی لامپکتومی برداشته شده‌اند از نظر گیرنده‌های هورمون‌های استروژن یا پروژسترون مثبت باشند، به این معنی است که این هورمون‌ها به رشد سرطان کمک می‌کنند. در این صورت پزشک هورمون درمانی را توصیه می‌کند که در آن با مصرف دارو‌هایی میزان هورمون استروژن کاهش می‌یابد یا اینکه تاثیر آن روی سلول‌های پستان کم می‌‌شود. رایج ترین این داروها تاموکسیفن و دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های آروماتاز هستند که معمولاً برای ۵ تا ۱۰ سال تجویز می‌شوند.
• شیمی درمانی. داروهای شیمی درمانی به صورت داخل وریدی (از طریق ورید) یا به صورت خوراکی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که به سرعت در حال رشد و تقسیم هستند، مصرف می‌شوند. شیمی درمانی خطر عود سرطان را کاهش می‌دهد.

سؤالات متداول

چه زمانی لامپکتومی برای سرطان سینه توصیه می‌شود؟

لامپکتومی معمولاً در مراحل اولیه سرطان پستان که هنوز به سایر نقاط سرایت نکرده است، به کار برده می‌شود. اگر در تصویربرداری، سینه توموری با اندازه کوچک نسبت به سینه یا توموری که فقط یک ناحیه از سینه را تحت تأثیر قرار داده است شناسایی شود، ممکن است جراحی لامپکتومی توصیه شود.

آیا لامپکتومی جراحی پر خطر و تهاجمی محسوب می‌شود؟

بر خلاف ماستکتومی، که شامل برداشتن تمام یا بخش بزرگی از بافت پستان است، لامپکتومی جراحی بزرگ محسوب نمی‌شود و زنانی که لامپکتومی انجام می‌دهند اغلب در همان روز عمل به خانه می‌روند.

سرطان در چه مرحله‌ای با جراحی لامپکتومی قابل درمان است؟

سرطان‌های مرحله دوم با جراحی لامپکتومی یا ماستکتومی درمان می‌شوند.

آیا لامپکتومی همه سرطان‌ها را از بین می‌برد؟

لامپکتومی (که به آن جراحی حفظ بافت پستان نیز می‌گویند)، برای برداشتن توده سرطانی و حاشیه سالم اطراف آن، به کار برده می‌شود.

دلایل انتخاب ماستکتومی به جای لامپکتومی چیست؟

دلایلی که ممکن است جراحی لامپکتومی مناسب نباشد، عبارتند از:

• وجود بیش از یک تومور در سینه
• بزرگ بودن تومور نسبت به اندازه سینه که ممکن است زیبایی سینه بعد از عمل را تحت تاثیر قرار دهد.
• نامشخص بودن حاشیه تومور
• عدم توانایی انجام پرتودرمانی
• تمایل خود فرد به انجام ماستکتومی