اعصاب ساختارهایی هستند که شبکه ارتباطی بدن ما را تشکیل می‌دهند و امکان انتقال سیگنال‌ها را بین مغز و سایر اندام‌ها فراهم می کنند. فشرده‌شدن عصب می‌تواند علائم ناراحت‌کننده‌ای ایجاد کند؛ زیرا از انجام این عملکرد طبیعی عصب جلوگیری می‌کند. از آنجایی که فشردگی عصب می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، در قسمت‌های مختلف بدن مانند گردن، دست و بازو دیده می‌شود. برای تشخیص و درمان فشردگی عصب به نظر متخصص نیاز است. در این بخش به طور کامل در مورد فشرده‌شدن عصب که به گیر افتادگی عصب نیز معروف است، صحبت خواهیم کرد. برای آشنایی کامل از علل، تشخیص تا درمان با ما همراه باشید.

گیر افتادگی عصب چیست؟

گیر افتادگی عصب یا نوروپاتی فشاری معمولاً در نتیجه فشار در کانال باریکی که عصب از آن عبور می‌کند یا در بافت‌های اطراف رخ می‌دهد. این انقباض و فشار ممکن است ناشی از لیزخوردن دیسک (فتق)، تومورها، تروما، عفونت یا عوامل شخصی مختلف باشد. علائمی که در نتیجه فشرده‌شدن عصب مشاهده می‌شود بسته به محل و شدت عصب آسیب‌دیده متفاوت است. فشرده‌شدن عصب وضعیتی است که معمولاً با تشخیص به‌موقع و درمان‌های صحیح قابل درمان است. اگر درمان نشود یا نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به آسیب عصبی و علائم مزمن شود؛ بنابراین، اگر علائم شما حاکی از فشردگی عصب است، مهم است که با یک متخصص  مشورت کنید.

علائم گیر افتادگی عصب

علائم فشرده‌شدن عصب ممکن است بسته به محل و شدت عصب آسیب‌دیده متفاوت باشد. برخی از علائم رایج فشردگی عصب عبارتند از:

• درد: فشردگی عصب اغلب باعث درد می‌شود. درد ممکن است در ناحیه‌ای که عصب تحت‌فشار قرار گرفته یا در سایر نواحی که عصب گسترش می‌یابد احساس شود. درد اغلب می‌تواند تیز، سوزش، بی حس یا سوزش باشد.
• بی‌حسی و گزگز: از آنجایی که فشردگی عصب از هدایت طبیعی عصب جلوگیری می‌کند، ممکن است احساس بی‌حسی و گزگز ایجاد شود. از دست دادن حس یا احساس “بی‌حسی” در ناحیه آسیب‌دیده یک علامت شایع است.
• ضعف: فشردگی عصب می‌تواند باعث ضعف در عضلات تحت کنترل عصب آسیب‌دیده شود. علائم ممکن است شامل ضعف عضلانی، مشکل در گرفتن اشیا، قدرت‌گرفتن کم، یا خستگی آسان باشد.
• تغییرات رفلکس: فشردگی عصب می‌تواند باعث تغییر رفلکس شود. ممکن است کاهش یا افزایش در پاسخ‌های رفلکس طبیعی وجود داشته باشد.
• حساسیت به دما: فشردگی عصب می‌تواند باعث تغییر در حساسیت دما در ناحیه آسیب‌دیده شود. ممکن است واکنش غیرعادی به تغییرات دما، مانند احساس گرما یا سرما رخ دهد.
• مشکلات هماهنگی: فشردگی عصب می‌تواند باعث مشکلات هماهنگی در عضلات تحت کنترل عصب آسیب‌دیده شود. علائمی مانند مشکل در راه رفتن یا حرکت، از دست دادن تعادل، یا کاهش مهارت دستی ممکن است رخ دهد.
• پرش یا اسپاسم عضلانی: فشردگی عصب می‌تواند عملکرد طبیعی اعصاب را مختل کند و باعث پرش یا اسپاسم عضلانی شود.

علل فشرده‌شدن اعصاب چیست؟

گیر افتادگی عصب یا نوروپاتی فشاری  زمانی اتفاق می‌افتد که عصب توسط بافت‌های اطراف تحت‌فشار قرار می‌گیرد. این فشار معمولاً توسط کانال باریکی که عصب از آن عبور می‌کند یا توسط ساختارهای اطراف ایجاد می‌شود. شرایطی که می‌تواند با فشار بر عصب باعث فشردگی عصب شود را می‌توان به شرح زیر فهرست کرد:

• مشکلات دیسک: دیسک‌های روی ستون فقرات حمایت و بالشتک بین مهره‌ها را فراهم می کنند. ریشه‌های عصبی یا نخاع ممکن است در نتیجه لغزش، فتق یا آسیب دیسک‌ها فشرده شوند.
• تنگی نخاع: تنگی نخاع که در نتیجه باریک شدن کانال نخاعی ایجاد می‌شود، می‌تواند طناب نخاعی یا ریشه‌های عصبی را تحت‌فشار قرار دهد و باعث فشردگی عصب شود.
• تومورها: تومورهایی که در نقاط مختلف بدن اتفاق می‌افتند، می‌توانند با فشار بر بافت عصبی یا مناطقی که اعصاب از آنجا عبور می‌کنند، باعث فشردگی عصب شوند.
• کلسیفیکاسیون: کلسیفیکاسیون که یک بیماری دژنراتیو است که در مفاصل و استخوان‌ها ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث فشرده‌شدن عصب در نتیجه بیرون‌زدگی استخوان در مفصل شود که اعصاب را فشرده می‌کند.
• تروما: حوادث ضربه‌ای مانند تصادف، افتادن یا آسیب‌های ورزشی می‌توانند به اعصاب یا بافت‌های اطراف آسیب برسانند و باعث فشردگی عصب شوند.
• التهاب: بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید (روماتیسم)، بورسیت (التهاب در مایع مفصلی)، تاندونیت (التهاب تاندون) و التهاب اعصاب می‌توانند به اعصاب فشار وارد کنند و باعث فشردگی عصب شوند.
• بارداری: تغییرات هورمونی و آناتومیکی که در بدن در دوران بارداری رخ می‌دهد به‌ندرت می‌تواند باعث فشردگی عصب شود.
• حرکات تکراری یا استرس: دلایل شخصی مانند قرارگرفتن مداوم اعصاب در یک ناحیه خاص در معرض حرکات تکراری یا استرس نیز می‌تواند باعث فشردگی عصب شود.

شایع‌ترین علت فشردگی عصب

شایع‌ترین فشردگی عصب به عنوان «سندرم تونل کارپال» شناخته می‌شود و انگشتان دست و همچنین مچ دست را درگیر می‌کند. این اختلال که زمانی رخ می‌دهد که عصب میانی که به چهار انگشت اول دست می‌رود در سطح مچ فشرده می‌شود، در افرادی که به دلیل حرفه‌شان زیاد از دست استفاده می‌کنند و خانم‌های خانه‌دار شایع است.

سندرم تونل کارپال وضعیتی است که معمولاً به‌خودی‌خود از بین نمی‌رود و ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. این بیماری می‌تواند در طول زمان بدتر شود و در صورت عدم درمان منجر به مشکلات جدی‌تری شود؛ بنابراین نباید انتظار داشت که علائم به‌خودی‌خود از بین بروند و باید با پزشک متخصص مشورت کرد.

عصب در کجا بیشتر گیر می‌افتد؟

اعصاب می‌توانند در هر منطقه‌ای در مسیر خود تحت تأثیر قرار گیرند. به همین دلیل، فشردگی عصب در مکان‌هایی که اعصاب اندام، تنه یا اندام‌ها از نواحی باریک عبور می‌کنند، بیشتر اتفاق می‌افتد. رایج‌ترین انواع فشرده‌شدن عصبی که در افراد بیمار مشاهده می‌شود عبارتند از:

• فشرده‌شدن عصب در دست (سندرم تونل کارپال)
• فشرده‌شدن عصب در ستون فقرات (فتق دیسک)
• فشرده‌شدن عصب اولنار در آرنج (سندرم تونل کوبیتال)
• فشرده‌شدن عصب در پا و زانو (فشرده‌شدن عصب پرونئال)

فشرده‌شدن عصب در قسمت پایین کمر

فشردگی عصب در ناحیه کمر اختلالی است که در هر فرد و در هر گروه سنی دیده می‌شود. می‌تواند باعث بیماری دیسک، به ویژه در افراد جوان و میانسال شود. علاوه بر اختلالات دیسک، باعث کلسیفیکاسیون نیز می‌شود. شرایطی وجود دارد که باعث فشرده‌شدن اعصاب در ناحیه کمر می‌شود. فشردگی عصب کمر به دلیل بسیاری از موقعیت‌ها، به ویژه‌کارهای سنگین، بلندکردن اجسام سنگین، حرکات نامطلوب بدن یا عوامل ژنتیکی رخ می‌دهد. فشردگی عصب نیز ممکن است به دلیل برخی از اعمال جراحی در گذشته رخ دهد. اما به طور کلی بیماری‌هایی که باعث فشردگی عصب در ناحیه کمر می‌شوند را می‌توان به شرح زیر برشمرد:

• فتق دیسک
• کلسیفیکاسیون کمر
• تنگی کانال
• جابه‌جایی کمر

هنگامی که این بیماری‌ها رخ می‌دهند، علامت آن فشردگی عصب در قسمت پایین کمر است. این مشکلات معمولاً خود را با درد شدید نشان می‌دهند. در اثر کمردردی که برای مدت طولانی از بین نمی‌رود، معاینه کامل توسط پزشک متخصص ضروری است. در غیر این صورت، ممکن است مشکلات بزرگ‌تری رخ دهد و آسیب دائمی رخ دهد.

فشرده‌شدن عصب در گردن

مشکل فشردگی عصب در گردن با گزگز و بی‌حسی که به دست‌ها و انگشتان سرایت می‌کند خود را نشان می‌دهد. گردن از مهره‌های جداگانه تشکیل شده است. دیسک‌های بین این مهره‌ها به لطف ژل متراکم داخل آن‌ها، خاصیت انعطاف‌پذیری دارند. هنگامی که این دیسک‌ها پاره می‌شوند، مایعی که خارج می‌شود باعث فشرده‌شدن اعصابی می‌شود که از بین مهره‌ها شروع شده و به بازو می‌روند. بر این اساس، شکایت از درد، بی‌حسی و ضعف در نواحی که عصب در بازو قرار دارد رخ می‌دهد.

اگر فشردگی در ریشه عصبی C5 که بین مهره‌های C4 و C5 قرار دارد رخ دهد، احساس ضعف در شانه، بالای بازو و عضله دوسر بازو ایجاد می‌شود. اگر فشردگی در ریشه عصبی C6 که بین مهره‌های C5 و C6 قرار دارد رخ دهد، دردی که به شانه و تیغه شانه تابش می‌کند تجربه می‌شود. علاوه بر این، بی‌حسی در انگشتان شست و سبابه دست رخ می‌دهد. اگر بی‌حسی در ریشه عصبی C7 که بین مهره‌های C6 و C7 قرار دارد رخ دهد، درد از شانه و گردن منتشر می‌شود و به سمت انگشت میانی دست پیش می‌رود.

تشخیص گیر افتادگی عصب

برای تشخیص فشردگی عصب، پزشک متخصص ابتدا به سابقه پزشکی بیمار گوش می‌دهد و سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. در معاینه فیزیکی عواملی مانند قدرت عضلانی، اثربخشی رفلکس‌ها، تست‌های حسی و دامنه حرکتی بررسی می‌شود. پس از آن، روش‌های مختلف تصویربرداری از جمله MRI ، سیتی اسکن (CT)، الکترومیوگرافی (EMG) و تست‌های آزمایشگاهی مورد نیاز برای تشخیص استفاده می‌شود. 

درمان گیر افتادگی عصب

درمان نوروپاتی فشاری ممکن است بسته به تعیین دقیق محل و علت فشردگی عصب متفاوت باشد. هدف درمان معمولاً تسکین علائم، کاهش التهاب، تسکین ناحیه‌ای که عصب تحت‌فشار است و بازگرداندن عملکرد طبیعی عصب است. در اینجا برخی از روش‌های رایج مورد استفاده برای درمان فشرده‌شدن عصب آورده شده است:

• دارو: داروهایی مانند مسکن‌ها، داروهای ضدالتهابی و شل‌کننده‌های عضلانی را می‌توان برای تسکین علائم فشار عصبی استفاده کرد. این داروها می‌توانند درد را کاهش دهند، التهاب را کنترل کنند و اسپاسم عضلانی را تسکین دهند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی برای کاهش فشار ناشی از فشردگی عصب، تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری استفاده می‌شود. ورزش‌ها، تکنیک‌های کششی، ماساژ و سایر روش‌های انجام شده می‌توانند به تسکین علائم و بازگرداندن عملکرد طبیعی عصب کمک کنند.
• تزریق استروئید: در برخی موارد، تزریق کورتیکواستروئید ممکن است برای تسکین علائم فشار عصبی و کاهش التهاب استفاده شود. این تزریق‌ها در نزدیکی عصب یا در ناحیه‌ای که فشرده‌شدن اتفاق می‌افتد اعمال می‌شود.
• مداخله جراحی: در برخی موارد، ممکن است به مداخله جراحی برای تسکین علائم و رهاسازی ناحیه‌ای که در آن عصب تحت‌فشار است نیاز باشد. گزینه‌های جراحی ممکن است شامل روش‌هایی مانند دیسککتومی (برداشتن دیسک)، لامینکتومی (برداشتن استخوان‌های ستون فقرات)، ریشه عصبی یا اصلاح فشار نخاع باشد.

روش‌های درمان جایگزین:

 برخی از افراد ممکن است روش‌های درمانی جایگزین را برای تسکین علائم فشار عصبی ترجیح دهند. درمان‌هایی مانند طب سوزنی، درمان کایروپراکتیک و ماساژدرمانی می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند. با این حال، باید که قبل از استفاده از این روش‌های درمانی با یک متخصص طب فیزیکی مشورت کنید.

برای فشرده‌شدن عصب به کدام پزشک مراجعه کنیم؟

سندرم گیرافتادگی عصب یا  نوروپاتی فشاری مشکل سلامتی است که معمولاً توسط متخصصان مغز و اعصاب، ارتوپدی یا طب فیزیکی و توانبخشی ارزیابی می‌شود. این که کدام متخصص را باید ببینید ممکن است بسته به علت و شدت علائم فشار عصبی شما متفاوت باشد.