گیر افتادگی عصب زمانی ایجاد می‌شود که عصب محیطی، تحرک و انعطاف پذیری خود را از دست می‌دهد یا توسط بافت‌های اطراف فشرده می‌شود. گیر افتادن عصب می‌تواند باعث درد نوروپاتیک یا نوروژنیک شود که می‌تواند ماهیت حاد یا مزمن داشته باشد. سندرم‌های گیرافتادگی عصبی (به معنی گروه مشترکی از علائم و نشانه‌ها) در افراد در نتیجه تورم بافت‌های اطراف یا ناهنجاری‌های آناتومیکی رخ می‌دهد. در ادامه مقالخه به بررسی کامل گیرافتادگی عصب پرداخته‌ایم.

گیر افتادگی عصب چیست؟

گیر افتادگی عصب یا نوروپاتی وضعیتی است که در آن یک عصب بین دو ساختار دیگر در بدن فشرده می‌شود یا به دام می‌افتد. معمولاً عصب بین یک رباط و یک استخوان فشرده می‌شود. حرکت مکرر می‌تواند باعث فشار یا مالش رباط و استخوان به عصب شود. با گذشت زمان، این امر به غلاف میلین، که لایه‌ای از بافت است که قسمت بیرونی عصب را می‌پوشاند، آسیب می‌رساند. غلاف میلین به عصب کمک می‌کند تا سیگنال‌های الکتریکی را منتقل کند، بنابراین وقتی آسیب ببیند، عصب نمی‌تواند به خوبی کار کند. کاهش توانایی عصب در انتقال سیگنال‌ها باعث علائم بی حسی، سوزن سوزن شدن، سوزش یا ضعف در انگشتان دست یا سایر اندام‌ها می‌شود.

علائم گیر افتادگی عصب

علائم گیرافتادگی عصبی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و با علائم موضعی یا ارجاعی در امتداد عصب گرفتار شده ظاهر می‌شود. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• درد موضعی یا ارجاعی
• بی حسی، گزگز، یا احساس شوک الکتریکی
• احساس سوزش
• اختلال در حرکت قسمت آسیب دیده بدن
• ضعف عضلانی
• تحلیل رفتن عضلات

چه چیزی باعث گیر افتادگی عصب می‌شود؟

گیر افتادگی عصب معمولاً در اثر حرکت مکرر در مفصل ایجاد می‌شود که منجر به التهاب می‌شود که عصب را فشرده می‌کند. با این حال، می‌تواند نشانه‌ای از شرایط دیگر نیز باشد. از جمله:

• یک آسیب تروماتیک می‌تواند باعث تورم یا جابجایی استخوان‌ها و رباط‌ها شود و عصب را فشرده کند.
• تومورها یا کیست‌ها می‌توانند به عصب فشار وارد کنند.
• هورمون‌های بارداری باعث شل شدن و کشیدگی رباط‌ها می‌شوند که می‌تواند منجر به فشردگی عصب شود.
• آرتریت روماتوئید باعث التهاب در مفاصل می‌شود که می‌تواند منجر به گیر افتادن عصب شود.

انواع گیر افتادگی عصب

نوروپاتی می‌تواند حاد یا مزمن باشد. در ادامه به بررسی گیر افتادگی عصب حاد و مزمن پرداخته‌ایم و در ادامه سایر انوا گیرافتادگی عصب را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

نوروپاتی حاد

معمولاً در اثر آسیبی مانند رگ به رگ شدن یا شکستگی، گیرافتادگی عصب حاد ایجاد می‌شود که استخوان‌ها یا رباط‌ها را حرکت می‌دهد و باعث فشرده شدن عصب می‌شود.

نوروپاتی مزمن

معمولاً در اثر حرکت مکرر، گیر افتادگی مزمن ایجاد می‌شود که بر ناحیه‌ای که عصب از یک فضای باریک عبور می‌کند تأثیر می‌گذارد. این گونه‌ها به دلیل منطقه‌ای که بر آن تأثیر می‌گذارند نامگذاری شده‌اند.

سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال شایع‌ترین نوع نوروپاتی است. این سندرم شامل فشرده سازی عصب میانی است که از بازو می‌گذرد و حرکت در انگشت شست و سه انگشت اول را کنترل می‌کند. عصب در داخل گذرگاهی به نام تونل کارپال فشرده می‌شود که بین استخوان‌های کارپ (استخوان‌های پشت دست شما) و رباط کارپال عرضی (که آن استخوان‌ها را به هم متصل می‌کند) می‌گذرد. در سندرم تونل کارپال، تاندون یا عضله داخل تونل کارپال در اثر استفاده مکرر ملتهب می‌شود. از آنجایی که رباط و استخوان‌ها نمی‌توانند حرکت کنند یا منبسط شوند، التهاب به عصب میانی فشار وارد می‌کند.

سندرم تونل کوبیتال

سندرم تونل کوبیتال زمانی رخ می‌دهد که عصب اولنار در تونل کوبیتال که زیر استخوانی در آرنج قرار دارد، فشرده می‌شود. عصب اولنار احساس در انگشت کوچک و بخشی از انگشت حلقه را کنترل می‌کند. در آرنج، عصب اولنار به سطح پوست نزدیک می‌شود، بنابراین ضربه زدن به آرنج می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن انگشتان شود. عصب اولنار می‌تواند در هنگام خم شدن آرنج فشرده شود، بنابراین خم شدن مکرر آرنج یا تکیه دادن مکرر به آرنج می‌تواند باعث التهاب و به دام افتادن این عصب شود.

فشرده سازی سیاتیک

فشرده سازی سیاتیک شایع‌ترین نوع نوروپاتی گیر افتادن در پشت یا پاها است. عصب سیاتیک از قسمت پایین کمر به سمت پشت پاها کشیده شده و به زانو ختم می‌شود. شایع‌ترین علت سیاتیک فتق دیسک است. دیسک‌ها بین هر مهره در پشت قرار می‌گیرند تا ستون فقرات را نرم کنند و فشار روی ستون فقرات می‌تواند باعث برآمدگی یا فتق در یک ناحیه از دیواره دیسک شود. این فتق می‌تواند به عصب سیاتیک فشار وارد کند و باعث فشردگی شود. فشرده سازی سیاتیک باعث گزگز، درد و بی حسی در ناحیه کمر، پاها می‌شود.

گیر افتادن عصب پرونئال

عصب پرونئال در زانو که از عصب سیاتیک منشعب می‌شود، حرکت و احساس در جلوی ساق پا و بالای پا را کنترل می‌کند. فشرده شدن این عصب می‌تواند باعث افتادگی پا شود که ناتوانی در بالا بردن پا در مچ پا است.

سایر انواع کمتر رایج گیرافتادگی عصب عبارتند از گیر افتادن عصب فوق کتف، که بر عصب کنترل کننده شانه تأثیر می‌گذارد. مرالژی پارستتیکا، که شامل عصب تامین کننده پوست در قسمت بیرونی و بالای ساق پا می‌شود. و گیر افتادن عصب رادیال که پشت ساعد و دست را درگیر می‌کند.

تشخیص گیر افتادگی عصب

تشخیص نوروپاتی به دام افتادن با معاینه فیزیکی علائم شروع می‌شود. تست‌های فیزیکی خاصی وجود دارد که می‌تواند از تشخیص گیر افتادن عصب در نواحی خاصی از بدن پشتیبانی کند. از جمله:

تست فالن

آزمایش فالن مثبت نشان دهنده سندرم تونل کارپال است. برای این آزمایش، دست‌هایتان را بالا می‌آورید تا آرنج‌هایتان مستقیماً خم شوند، و پشت دست‌هایتان را روی هم فشار می‌دهید تا مچ‌هایتان با زاویه ۹۰ درجه به پایین خم شوند. پس از ۶۰ ثانیه نگه داشتن این وضعیت، گزگز انگشتان نشان دهنده سندرم تونل کارپال است.

تست تینل

آزمایش تینل شامل ضربه ملایم پزشک بر جلوی مچ دست یا آرنج است. در صورت تحریک عصب، این ضربه باعث سوزن سوزن شدن می‌شود. علامت Tinel مثبت می‌تواند نشان دهنده سندرم تونل کارپال یا سندرم تونل کوبیتال باشد.

معاینه عصبی

آزمایش‌های عصبی می‌تواند شامل آزمایش توانایی‌های زیر باشد:

• لمس سبک مانند یک سواب پنبه را احساس کنید
• لمس تیز مانند خلال دندان را احساس کنید
• بین سرما و گرما در ناحیه آسیب دیده تمایز قائل شوید
• تصویربرداری
• اشعه ایکس
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• سونوگرافی

الکترومیوگرافی یا مطالعه هدایت عصبی

هر دوی این تست‌ها از محرک‌های الکتریکی استفاده می‌کنند تا مشخص کنند که اعصاب شما چقدر می‌توانند سیگنال‌ها را هدایت کنند و ماهیچه‌ها چقدر به آن سیگنال‌ها پاسخ می‌دهند. این آزمایش‌ها می‌توانند به تعیین دقیق محل فشرده سازی عصب کمک کنند و می‌توانند میزان آسیب را نشان دهند.

درمان گیر افتادگی عصب

اعصاب بازوها و پاها می‌توانند در طول زمان از آسیب بهبود یابند، بنابراین در بیشتر مواقع، افراد مبتلا به نوروپاتی در این قسمت‌ها می‌توانند بهبودی کامل را تجربه کنند. اولین خط درمان توقف آسیب مکانیکی برای جلوگیری از آسیب بیشتر است. این امر می‌تواند به معنای استفاده از بریس یا ابزارهای دیگر برای جلوگیری از حرکتی باشد که باعث آسیب می‌شود. همچنین می‌تواند به معنای تغییر روش انجام فعالیت‌ها برای جلوگیری از آسیب رساندن به حرکت در آینده باشد. به عنوان مثال، استفاده از صفحه کلید ارگونومیک و تغییر نحوه چیدمان میز می‌تواند سندرم تونل کارپال را که در اثر تایپ مکرر ایجاد می‌شود، بهبود بخشد. اگر این تغییرات موثر نباشند، ممکن است نیاز به جراحی باشد.

جراحی نوروپاتی گیرافتادگی شامل بریدن رباطی است که عصب را فشرده می‌کند تا ناحیه‌ای که عصب از آن عبور می‌کند گسترده شود. رباط همچنان قادر به عملکرد است زیرا به استخوان چسبیده است. این جراحی بسیار موثر است و اکثر افراد بدون درد عملکرد کامل خود را به دست می‌آورند.

کلام آخر

جراحی باید به عنوان آخرین گزینه برای سندرم گیرافتادگی عصبی در نظر گرفته شود، زیرا می‌تواند بهبودی طولانی را برای بیمار به همراه داشته باشد. باز هم، به دلیل تنوعی که در این نوع آسیب شناسی وجود دارد، بهتر است برای یافتن بهترین گزینه برای بیمار با یک پزشک یا جراح مغز و اعصاب مشورت کنید.