احتمالا واژه فیزیوتراپی را تنها در رابطه با بیماری‌ها و اختلالات جسمی به وجود آمده در عضلات، ماهیچه‌ها و مفصل‌های بدن شنیده باشید. در این مورد می‌توان از بسیاری از مشکلات حرکتی پیشگیری کرد و یا آن‌ها را بهبود داد. فیزیوتراپی مغزی شاخه‌ای تخصصی از فیزیوتراپی است که عملکرد بیمارانی که از اختلالات مغزی و عصبی رنج می‌برند را ارتقا می‌دهد. با ما در این مقاله همراه باشید تا با هر آنچه لازم است در رابطه با این شاخه پزشکی بدانید، آشنا شوید.

فیزیوتراپی مغزی چیست؟

فیزیوتراپی مغزی نوعی از توان‌بخشی است که جهت معاینه و درمان مشکلات فیزیکی به وجود آمده از بیماری‌های عصبی استفاده می‌شود. این بیماری‌ها می‌تواند شامل سکته‌های مغزی، ام اس (MS)، پارکینسون، عارضه‌های مربوط به ستون فقرات و یا دیگر بیماری‌ها باشد. در این حالت متخصص فیزیوتراپ سعی می‌کند که کیفیت زندگی افراد بیمار را به کمک تمرینات توان‌بخشی بهبود دهد. از آنجایی که شرایط و سلامت عمومی هر فرد در مشکلات مغزی متفاوت است، درمان با توجه به علائم و نشانه‌ها برای هر شخص متفاوت است. به طور کلی فیزیوتراپ مغز موارد زیر را برای فرد بیمار برقرار می‌کند:

• توان‌بخشی
• کاهش سرعت روند اختلالات فیزیکی
• تقویت نقاط قوت در هر بیمار
• طی کردن ایمن مسیر رشد برای کودکان

در چه شرایطی از فیزیوتراپی عصبی استفاده می‌شود؟

فیزیوتراپی مغزی برای تمام انواع بیماری‌های عصبی که بر روی توانایی‌های فیزیکی تأثیرگذارند، قابل استفاده است. علاوه بر موارد گفته شده، آسیب‌های مغزی تروماتیک، ضربه به سر و گردن و فلج بل نیز می‌توانند به کمک تمرینات توان‌بخشی مورد درمان قرار گیرند. در هر یک از موارد مذکور مشکل می‌تواند شامل نقص حرکتی، فلج، لرزش و اسپاسم یا بی‌حسی در اندام مربوطه باشد. به این دلیل که آسیب به سیستم عصبی مرکزی می‌تواند منجر به شکست مسیرهای انتقال پیام و سیگنال‌های عصبی شود و در نتیجه عضلات و ارگان‌های مختلف را هدف قرار دهد.  

درباره گیرافتادگی عصب بخوانید!

اصول فیزیوتراپی مغزی

تمرینات و روش‌های درمان فیزیوتراپی مغزی بر اساس اصول مهمی با توجه به شرایط هر بیمار برنامه ریزی می‌شوند. برخی از این اصول در ادامه آورده شده است.

• به کارگیری رویکرد حل مسئله، تطبیق درمان با علائم و وسعت آسیب بیماران
• آگاهی به پویایی مغز و نخاع و سازگاری آن با تغییرات پس از آسیب
• تأکید بر هر حرکتی که برای بیمار ممکن است، از طریق تقویت، تحریک حسی و بازخورد کلامی
• اصلاح و تغییر وضعیت دراز کشیدن، نشستن و ایستادن
• جلوگیری از کوتاه شدن عضله که منجر به اسپاسم و حرکت غیر طبیعی نشود
• تعیین و اجرای اهداف واقع بینانه و در چارچوب زمانی
• دستیابی به بیشترین درجه از استقلال و کیفیت زندگی ممکن برای هر فرد

فیزیوتراپی مغزی چگونه انجام می‌شود؟

مغز توانایی تشکیل انتقالات و اتصالات عصبی جدید را همانند از دست دادن آن‌ها دارد، به این پدیده “نوروپلاستیسیته” گفته می‌شود. فیزیوتراپی عصبی با فیزیوتراپی معمول متفاوت است؛ زیرا از این پدیده استفاده می‌کند و به مغز کمک می‌کند تا ارتباطات سیناپسی جدید ایجاد کند. در واقع این روش، مغز را برای یادگیری مسیرهای تازه و یا مجدد وظایف و توانایی‌ها تربیت می‌کند.

گاهی فیزیوتراپی مغزی به صورت فرد به فرد انجام می‌شود، مانند زمانی که قرار است وضعیت بدن بهبود یابد یا بیمار حرکاتی مانند راه رفتن، ایستادن یا نشستن را مجدداً یاد بگیرد. سایر وظایف مانند پیاده‌روی و ورزش‌های با شدت پایین، ممکن است به صورت گروهی انجام شود تا از این طریق محیطی دوستانه‌تر ایجاد کند و انجام تمرینات توان‌بخشی را لذت‌بخش نماید.

عوامل مؤثر در ارتقا فیزیوتراپی عصبی

فیزیوتراپی مغزی محدود به تمرینات غیرفعال ساده نیست. بسته به میزان اختلال عملکرد حرکتی، استفاده از آتل برای کمک به بهبودی مفصل تجویز می‌شود. در موارد خاص، ممکن است وسایل کمکی مانند عصا یا ویلچر تخصصی، علاوه بر آموزش مورد نیاز باشد.

نگرش یا تمایل فرد آسیب دیده برای موفقیت درمان بسیار مهم است. مراقبین و اعضای خانواده بیمار باید به طور مساوی در این فرایند مشارکت داشته باشند. این امر سبب ایجاد اطمینان از انجام کامل تمرینات فیزیوتراپی مغزی در خانه و مرکز درمانی شده و همچنین به بهبود روحیه بیمار کمک می‌نماید.

مزایای فیزیوتراپی مغزی

تمرینات توان‌بخشی بهتر است در کمترین زمان ممکن پس از آسیب‌های مغزی دنبال شوند. این کار به درمان سریع‌تر تداخلات کمک خواهد کرد. انجام تمرینات سبب مزایای زیادی خواهد شد که به آن اشاره شده است.

• بازیابی دوباره الگوهای حرکتی پیشین
• تقویت عضلات
• افزایش دامنه حرکتی
• بهبود فرم و حالت ایستایی بدن
• تقویت تعادل بدن
• کاهش اسپاسم و انقباضات
• درمان مشکلات مربوط به تنفس
• کاهش استرس و اضطراب
• تقویت استقلال بیمار جهت انجام امور روزانه

هزینه فیزیوتراپی مغزی

هزینه فیزیوتراپی مغزی بسته به فاکتورهای متفاوتی تعیین می‌شود. یکی از این عوامل نوع اختلال عصبی به وجود آمده است. بسته به محل و شدت آسیب، تمرینات متفاوت خواهند بود. همچنین سلامت عمومی فرد، سن، سابقه پزشکی و زمان مراجعه جهت درمان در تعداد و شدت تمرینات توان‌بخشی اثرگذار است. شما می‌توانید جهت آگاهی دقیق از هزینه درمان با شماره تماس درج شده در سایت تماس بگیرید.

کلام آخر

فیزیوتراپی مغزی همانند فیزیوتراپی سنتی شامل تمرینات مختلف جهت بهبود سلامت عمومی فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش برای عارضه‌های فیزیکی ناشی از تداخلات عصبی – نخاعی کاربرد دارد. لازم است در اولین فرصت برای کاهش علائم فیزیکی خود به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا احتمال درمان موفقیت‌آمیز را بالا برده و از مزایای این روش بهره ببرید.