درد مداوم کمر، تیرکشیدن به پاها و احساس گزگز یا بی‌حسی، نشانه‌هایی هستند که بسیاری از افراد مبتلا به دیسک کمر تجربه می‌کنند. برخلاف باور رایج، درمان این بیماری همیشه به جراحی محدود نمی‌شود. امروزه روش‌های نوین و غیرجراحی می‌توانند بدون نیاز به تیغ جراحی، درد را کاهش داده، حرکت را بازگردانند و کیفیت زندگی بیماران را ارتقا دهند. کلید این موفقیت در تشخیص دقیق و انتخاب درمان اصولی توسط پزشک متخصص نهفته است. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با سال‌ها تجربه در درمان غیرجراحی دیسک کمر، از تکنیک‌هایی بهره می‌برند که بر پایه جدیدترین یافته‌های علمی طراحی شده‌اند. این روش‌ها شامل فیزیوتراپی تخصصی، تزریقات هدفمند، لیزر پرتوان، اوزون‌تراپی و ورزش‌درمانی پیشرفته هستند و می‌توانند نقش چشمگیری در بهبود بیماران مبتلا به دیسک کمر ایفا کنند.

دیسک کمر چیست؟

ستون فقرات از تعدادی مهره تشکیل شده و بین هر دو مهره، ساختاری ژله‌ای به نام دیسک بین‌مهره‌ای قرار دارد. این دیسک‌ها مانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند و باعث می‌شوند ستون فقرات بتواند به‌ راحتی حرکت کند، بچرخد و وزن بدن را تحمل کند. هر دیسک از دو بخش اصلی ساخته شده است؛ هسته داخلی یا نوکلئوس که نرم و انعطاف‌پذیر است و پوسته خارجی یا آنولوس که محکم‌تر و مقاوم‌تر عمل می‌کند. وقتی به دلایلی مانند بلند کردن نادرست اجسام، نشستن طولانی‌مدت، ضعف عضلات یا افزایش سن فشار زیادی به دیسک وارد شود، احتمال آسیب‌دیدگی آن بالا می‌رود. در چنین شرایطی هسته داخلی ممکن است از پوسته خارجی بیرون زده یا برجسته شود. به این وضعیت دیسک کمر یا فتق دیسک بین‌مهره‌ای گفته می‌شود. این بیرون‌زدگی ممکن است به اعصاب اطراف فشار وارد کند و علائمی مانند درد در ناحیه کمر و باسن، احساس بی‌حسی یا گزگز و همچنین تیرکشیدن درد به پاها را ایجاد کند که به آن سیاتیک گفته می‌شود.

در مورد تفاوت دیسک کمر و سیاتیک بیشتر بخوانید.

چرا درمان غیرجراحی دیسک کمر

در بسیاری از موارد، دیسک کمر بدون نیاز به جراحی هم قابل درمان است. پزشک پس از بررسی دقیق شرایط بیمار می‌تواند روش‌های غیرجراحی را انتخاب کند که نه‌ تنها ایمن‌تر هستند بلکه به بیمار کمک می‌کنند سریع‌تر به زندگی عادی خود بازگردد. امروزه این روش‌ها به دلیل مزایای فراوانی که دارند، بیش از پیش مورد توجه بیماران و متخصصان قرار گرفته‌اند. از مهم‌ترین دلایل انتخاب درمان غیرجراحی دیسک کمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوره نقاهت کوتاه‌تر: در بیشتر موارد نیاز به بستری وجود ندارد و بیمار می‌تواند زودتر فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرد.
• هزینه کمتر نسبت به جراحی: عدم نیاز به اتاق عمل، بیهوشی و بستری باعث می‌شود این روش اقتصادی‌تر باشد.
• کاهش عوارض احتمالی جراحی: جراحی ستون فقرات می‌تواند با خطراتی مانند عفونت، چسبندگی عصبی یا عود مجدد همراه باشد، در حالی که درمان غیرجراحی ریسک بسیار کمتری دارد.
• امکان شخصی‌سازی درمان: پزشک می‌تواند براساس شدت بیماری، شرایط جسمی و سبک زندگی بیمار، برنامه‌ای اختصاصی طراحی کند.
• حفظ ساختار طبیعی ستون فقرات: در روش‌های غیرجراحی بافت‌ها دست‌نخورده باقی می‌مانند و بدن با تحریک طبیعی به ترمیم می‌پردازد.
• مناسب برای اکثر بیماران: افراد مسن، کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند یا بیمارانی که تمایل به جراحی ندارند، می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند.

همچنین بخوانید: درمان سیاتیک کمر

روش‌های درمان غیرجراحی دیسک کمر

برای بسیاری از بیماران مبتلا به دیسک کمر، جراحی تنها زمانی مطرح می‌شود که سایر درمان‌ها نتیجه‌بخش نباشند. خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی، روش‌های غیرجراحی متعددی وجود دارند که می‌توانند بدون نیاز به عمل، درد بیمار را کاهش دهند، التهاب را کنترل کنند و توان حرکتی ستون فقرات را به حالت طبیعی بازگردانند. این روش‌ها علاوه بر ایمنی بالاتر، دوران نقاهت کوتاه‌تری هم دارند و به بیماران کمک می‌کنند سریع‌تر به زندگی روزمره بازگردند. مهم‌ترین روش‌های درمان غیرجراحی دیسک کمر عبارت‌اند از:

فیزیوتراپی دیسک کمر

فیزیوتراپی یکی از موثرترین و پایه‌ای‌ترین روش‌های درمان غیرجراحی دیسک کمر است که با هدف کاهش درد، بهبود عملکرد بدن و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام می‌شود. دیسک آسیب‌دیده یا بیرون‌زده بر ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند و باعث درد، بی‌حسی یا ضعف عضلانی می‌شود. فیزیوتراپی با کاهش فشار روی دیسک و تقویت عضلات اطراف ستون فقرات، به بیماران کمک می‌کند تا بدون نیاز به جراحی به زندگی روزمره بازگردند. مزایای فیزیوتراپی در درمان دیسک کمر عبارت‌اند از:

• کاهش التهاب ناحیه آسیب‌دیده با استفاده از تکنیک‌هایی مانند TENS (تحریک الکتریکی)، اولتراسوند یا لیزر پرتوان
• تقویت عضلات حمایتی ستون فقرات از طریق تمرینات تخصصی، که فشار روی دیسک را کاهش می‌دهد.
• آموزش وضعیت صحیح نشستن، ایستادن و راه رفتن توسط فیزیوتراپیست، برای بیمارانی که به دلیل عادات غلط، فشار زیادی به کمر وارد می‌کنند.
• پیشگیری از وخیم‌تر شدن وضعیت دیسک و تحریک روند ترمیم طبیعی بدن با درمان به‌ موقع.
• بهبود دامنه حرکت و کاهش خشکی عضلات اطراف مهره‌ها از طریق حرکات کششی کنترل‌شده و تخصصی 

همچنین بخوانید: همه چیز درباره فیزیوتراپی دیسک کمر

ورزش درمانی و توان‌بخشی حرکتی

برخلاف تصور رایج، استراحت مطلق به تنهایی باعث بهبود دیسک نمی‌شود؛ بلکه حرکات هدفمند و اصلاحی نقش مهمی در کاهش درد، بازگرداندن عملکرد و پیشگیری از عود بیماری دارند. ورزش‌درمانی شامل مجموعه‌ای از حرکات کششی، تقویتی و اصلاحی است که به‌ صورت علمی و تحت نظر متخصص توانبخشی یا فیزیوتراپیست انجام می‌شود و هدف آن کاهش درد و التهاب و جلوگیری از پیشرفت آسیب یا عود مجدد بیماری است. توانبخشی حرکتی بخش پیشرفته‌ای از فیزیوتراپی است که با تمرکز بر بازیابی حرکت، هماهنگی و عملکرد عضلانی، به بیمار کمک می‌کند تا پس از آسیب به زندگی روزمره بازگردد. در بیماران مبتلا به دیسک کمر، برنامه توانبخشی شامل موارد زیر است:

• آموزش حرکات صحیح بدن در فعالیت‌های روزمره
• اصلاح الگوهای حرکتی اشتباه
• بازیابی تعادل عضلات اطراف ستون فقرات
• ارتقای کیفیت حرکت و کاهش محدودیت‌های عملکردی

تزریقات درمانی برای دیسک کمر

برای بیمارانی که درد دیسک کمر شدید است و با دارو، فیزیوتراپی یا ورزش‌درمانی به‌ سرعت کنترل نمی‌شود، تزریقات درمانی یکی از گزینه‌های موثر به شمار می‌آید. این روش‌ها با هدف کاهش التهاب، تسکین درد و کمک به ترمیم بافت آسیب‌دیده انجام می‌شوند و انواع مختلفی دارند:

• تزریق اپیدورال (Epidural Injection): در این روش داروهای ضدالتهاب مانند کورتیکواستروئید مستقیما به فضای اپیدورال اطراف نخاع تزریق می‌شوند. این تزریق باعث کاهش التهاب عصبی، تسکین درد سیاتیکی و کاهش فشار دیسک بر روی اعصاب می‌شود.
• تزریق اوزون یا اوزون‌تراپی دیسک کمر (Ozone Therapy): یکی از روش‌های نوین و بسیار موثر، تزریق گاز اوزون به ناحیه اطراف دیسک است. اوزون خاصیت ضدالتهابی، ضدمیکروبی و ترمیم‌کننده دارد و می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند.
• تزریق PRP (پلاسمای غنی از پلاکت): در این روش، بخشی از خون بیمار گرفته می‌شود و پس از جداسازی پلاکت‌ها، به محل آسیب‌دیده تزریق می‌گردد. PRP حاوی فاکتورهای رشد طبیعی است که به ترمیم بافت دیسک و کاهش التهاب مزمن کمک می‌کند.

در مورد تزریق دیسکوژل برای درمان دیسک کمر بیشتر بخوانید.

لیزر پرتوان برای درمان دیسک کمر

مگنت‌تراپی و الکتروتراپی در درمان دیسک کمر

علاوه بر روش‌های اصلی درمان غیرجراحی دیسک کمر مانند فیزیوتراپی و ورزش‌درمانی، استفاده از فناوری‌های نوین مانند مگنت‌تراپی و الکتروتراپی نیز می‌تواند روند بهبود را تسریع کرده و درد و التهاب را کاهش دهد.

• مگنت‌تراپی: استفاده از میدان‌های مغناطیسی کم‌توان که با نفوذ به بافت‌های بدن، سلول‌ها را تحریک کرده و گردش خون موضعی را بهبود می‌بخشد.
• الکتروتراپی: به معنای استفاده از جریان‌های الکتریکی کم‌ولتاژ برای تحریک عضلات و عصب‌ها است. روش‌های رایج در این حوزه شامل:
• TENS (تحریک الکتریکی عصب از راه پوست): کاهش درد و آرام‌سازی عضلات
• IFC (جریان متقاطع فرکانس بالا): کاهش التهاب و درد عمقی
• EMS (تحریک عضلانی الکتریکی): تقویت عضلات ضعیف شده و جلوگیری از آتروفی

دارودرمانی 

داروها معمولا نقش موقتی و کمکی دارند و به تنهایی درمان قطعی دیسک کمر محسوب نمی‌شوند. استفاده طولانی‌مدت بدون نظر پزشک می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند، بنابراین ترکیب دارودرمانی با روش‌های فیزیوتراپی، ورزش و سایر درمان‌های غیرجراحی، بهترین نتایج را به همراه دارد. انواع داروهای مورد استفاده در درمان دیسک کمر عبارت‌اند از:

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک که التهاب و درد را کاهش می‌دهند.
• مسکن‌های ساده (مثل استامینوفن): برای کاهش دردهای خفیف تا متوسط کاربرد دارند.
• داروهای شل‌کننده عضلات: مانند متوکاربامول یا سیکلوبنزاپرین که اسپاسم عضلانی را کاهش داده و باعث آرامش عضلات می‌شوند.
• داروهای ضد درد عصبی (نوراپتیک‌ها): مانند گاباپنتین یا پرگابالین که در دردهای ناشی از فشار روی اعصاب موثر هستند.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی: در موارد التهاب شدید و درد ناتوان‌کننده، برای کاهش سریع التهاب استفاده می‌شوند.

گرما و سرمادرمانی در درمان دیسک کمر

استفاده از گرما و سرما، یکی از روش‌های ساده اما موثر برای کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران مبتلا به دیسک کمر است. گرمادرمانی با افزایش جریان خون به بافت‌های عضلانی و عمقی، باعث شل شدن عضلات، کاهش اسپاسم و تسکین درد می‌شود. این روش برای دردهای مزمن، گرفتگی‌های عضلانی و خشکی مفاصل مفید است و می‌تواند حرکت را آسان‌تر کرده و راحتی بیشتری برای بیمار ایجاد کند. در مراحل اولیه آسیب یا زمانی که التهاب حاد و تورم وجود دارد، استفاده از گرما توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند علائم را تشدید کند. از سوی دیگر، سرمادرمانی با کاهش التهاب و بی‌حس کردن موضعی اعصاب، به کنترل دردهای حاد کمک می‌کند. این روش در مراحل اولیه آسیب یا هنگام تشدید درد کاربرد دارد و می‌تواند التهاب و تورم را کاهش دهد. ترکیب هوشمندانه گرما و سرما در طول روند درمان، بسته به نوع و شدت علائم بیمار، می‌تواند اثربخشی درمان غیرجراحی دیسک کمر را افزایش دهد و روند بهبود را سریع‌تر کند.

طب سوزنی در درمان دیسک کمر

در بیماران مبتلا به دیسک کمر، فشار یا التهاب دیسک می‌تواند اعصاب اطراف ستون فقرات را تحریک کرده و باعث درد شود. طب سوزنی با فعال‌سازی سیستم عصبی بدن، آزادسازی هورمون‌های ضد درد طبیعی مانند اندورفین، کاهش التهاب در ناحیه آسیب‌دیده، بهبود جریان خون و تغذیه بافتی، کاهش اسپاسم عضلات اطراف ستون فقرات و آرام‌سازی سیستم عصبی، به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک می‌کند. در کلینیک دکتر قهرمان‌پوری، طب سوزنی به صورت علمی و هدفمند توسط افراد با تجربه و آموزش‌دیده انجام می‌شود. این روش پس از ارزیابی دقیق شرایط بیمار و به‌ عنوان بخشی از برنامه درمانی جامع برای دیسک کمر تجویز می‌شود. مزایای طب سوزنی برای بیماران دیسک کمر عبارت‌اند از:

• درمان کاملا غیرتهاجمی و بدون نیاز به دارو یا جراحی
• کاهش دردهای تیرکشنده یا سیاتیکی
• قابلیت ترکیب با فیزیوتراپی و دارودرمانی برای افزایش اثربخشی
• بدون عوارض جدی در صورت انجام توسط متخصص مجرب
• کمک به بهبود کیفیت خواب، تمرکز و آرامش عمومی در بیماران مبتلا به درد مزمن

در مورد تاثیر طب سوزنی برای دردهای عضلانی بیشتر بخوانید.

اولتراسوندتراپی

اولتراسوندتراپی یکی از روش‌های موثر فیزیوتراپی است که در آن امواج فراصوتی به بافت‌های زیر سطح پوست ارسال می‌شوند. این امواج باعث افزایش جریان خون موضعی، تحریک سلولی، کاهش التهاب و شل شدن عضلات می‌شوند و به بهبود عملکرد ستون فقرات و کاهش درد کمک می‌کنند. این روش برای افرادی مناسب است که دچار موارد زیر هستند:

• دیسک کمر خفیف تا متوسط
• دردهای عضلانی ناشی از گرفتگی یا التهاب
• درد مزمن یا نیمه‌حاد
• دوره نقاهت پس از آسیب‌های اسکلتی‌عضلانی

در مورد آب‌درمانی دیسک کمر بیشتر بخوانید.

چه زمانی برای درمان دیسک کمر باید به پزشک مراجعه کرد؟

دردهای کمر گاهی گذرا و بی‌خطر هستند، اما در صورت مشاهده برخی علائم، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. اگر درد کمر بیش از ۷ تا ۱۰ روز ادامه پیدا کند و به استراحت یا داروهای معمول پاسخ ندهد، نیاز به بررسی تخصصی دارد. همچنین زمانی که درد از ناحیه کمر به باسن، ران یا ساق پا کشیده شود، می‌تواند نشانه فشار دیسک روی عصب سیاتیک باشد. علائم دیگری که نیاز به بررسی فوری دارند شامل سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در اندام‌ها، ناتوانی در ایستادن روی پنجه یا پاشنه پا، ضعف در بلند کردن پا و بی‌اختیاری یا احتباس ادرار و مدفوع است. در صورت بروز بی‌اختیاری، ممکن است سندروم دم اسب (Cauda Equina Syndrome) رخ داده باشد که یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود. اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید یا از درد مزمن کمر رنج می‌برید، مراجعه به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی بهترین راه برای تشخیص دقیق و آغاز درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، ورزش‌درمانی، تزریقات تخصصی یا لیزر است.

همچنین بخوانید: درمان آرتروز کمر با روش‌های غیر جراحی

کلام پایانی

درمان دیسک کمر همیشه به معنای جراحی نیست. با پیشرفت روش‌های نوین غیرجراحی، بسیاری از بیماران می‌توانند بدون تیغ جراحی و بستری شدن، تنها با یک برنامه دقیق، علمی و کم‌تهاجمی به زندگی روزمره بازگردند. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با استفاده از رویکردهای مدرن مانند فیزیوتراپی تخصصی، لیزر پرتوان، تزریقات هدفمند، طب سوزنی، مگنت‌تراپی و ورزش‌درمانی، مسیر درمانی هر بیمار را به شکلی اختصاصی و ایمن طراحی می‌کنند. اگر به دنبال راهی موثر، مطمئن و بدون جراحی برای رهایی از دردهای ناشی از دیسک کمر هستید، مراجعه به کلینیک دکتر قهرمان‌پوری اولین قدم است. مشاوره تخصصی، ارزیابی دقیق و آغاز درمان، تنها با یک تماس در دسترس شما قرار دارد. شماره تماس: ۰۹۰۵۴۱۴۳۰۴۳

سوالات متداول