بی‌حسی کاهش موقتی در حس است که ممکن است با احساس گزگز یا سوزن‌سوزن‌شدن همراه باشد. این احساس معمولاً در اندام‌ها به‌ویژه انگشتان دست یا کف دست رخ می‌دهد که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. اگر شما به‌تازگی با مشکل گزگز  و بی حسی دست مواجه شده‌اید و یا مدت زیادی است که این وضعیت را تحمل می‌کنید، این بخش را مطالعه کنید. در این بخش درمورد انواع دلایلی که می‌تواند باعث بی‌حسی و گزگز دست شود توضیح داده‌ایم و همچنین روش‌های درمانی را برای شما آورده‌ایم.

علل  بی‌حسی  و گزگز دست

گزگز  و بی حسی دست در نتیجه فشرده‌شدن ریشه‌های عصبی یا رگ‌های خونی رخ می‌دهد. اغلب این وضعیت در ساعد، آرنج، دست یا انگشتان ظاهر می‌شود. دلایل گزگز  و بی حسی دست را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:

 عوامل فیزیولوژیکی و عوامل مرتبط با بیماری‌های خاص.

عوامل فیزیولوژیکی عبارت‌اند از:

• ماندن در یک موقعیت ناراحت‌کننده برای مدت طولانی هنگام خواب یا نشستن.
• پوشیدن لباس‌های تنگ یا ساعت، دستبند و انگشتر
• هیپوترمی
• عادات بد (سیگار، الکل)
• اضافه‌وزن
• کمبود برخی ویتامین‌ها و املاح بدن

بیماری‌هایی که باعث بی‌حسی دست می‌شوند:

• بیماری‌ها و آسیب‌شناسی‌های ستون فقرات (استئوکندروز، اسپوندیلوز، فتق مهره‌ها، رشد استخوان)
• سندرم تونل کارپال که کارکنان ادارات، رانندگان، نوازندگان، جواهرسازان، سازندگان و صندوق‌داران مستعد ابتلا به آن هستند.
• دیستونی رویشی – عروقی
• اسکلروز چندگانه
• بیماری‌های سیستم غدد درون‌ریز (دیابت شیرین)
• آترواسکلروز
• بیماری رینود
• بیماری‌های سیستم قلبی عروقی (سکته مغزی، فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر قلب)
• سرطان

انفارکتوس میوکارد، ایسکمی، بیماری قلبی

بی‌حسی بازوی چپ از شانه تا انگشتان همراه با سوزن‌سوزن‌شدن انگشتان یکی از اولین علائم حمله قلبی یا سکته است. همچنین ممکن است زمانی رخ دهد که بیمار دچار حمله آنژین شود. علائم همراه  با بی حسی دست میتواند شامل اضطراب، حمله پانیک، سرگیجه، عرق سرد و ضعف باشد.

کمبود ویتامین

یکی از دلایل دیگر گزگز دست می‌تواند کمبود مواد مغذی باشد. به دلیل ذخیره ویتامین، سنتز میلین تولید می‌شود که با کمک آن غلاف رشته‌های عصبی تشکیل می‌شود. با کمبود آن (به ویژه B12)، بی‌حسی و درد در دست‌ها با گزگز و درد ایجاد می‌شود.

دیابت

افراد مبتلا به این عارضه درد و بی‌حسی را تجربه می کنند که از پاها شروع شده و سپس به بازوها منتقل می‌شود. علائم شامل ضعف و گزگز است. در صورتی که قند خون از مقدار طبیعی بالاتر برود، شدت بی حسی نیز بالاتر می‌رود.

آترواسکلروز اندام فوقانی

در بیماری آترواسکلروز، پلاک‌هایی تشکیل می‌شود که  جریان خون در مچ دست، ساعد و کف دست  گاهی مختل شود و فرد مبتلا در همان زمان،  احساس بی‌حسی، خارش، سوزش می‌کند.

بیماری رینود

بیماری رینود یا اختلال گردش خون ناگهانی، بیشتر در زنان رخ می‌دهد و به صورت بی‌حسی دست و انگشتان بروز می‌کند. علامت با علائم مشابهی بیان می‌شود که شامل  بی‌حسی، افزایش تعریق، ضخیم‌شدن پوست روی انگشتان است.

سندرم تونل کارپال

یک بیماری عصبی که در آن عصب مدیان در تونل کارپال فشرده می‌شود. علائم عبارت‌اند از: درد سوزش در مچ دست و انگشتان. به طور معمول افراد زیر به بیشتر در خطر این بیماری هستند:

• افراد ۴۰ تا ۶۰ ساله
• مردان و زنان مبتلا به اعتیاد به الکل و عادات بد
• با بیماری‌های مختلف (دیابت، چاقی)
• کارمندانی که حرفه آنها شامل کارهای بی‌تحرک یا یکنواخت است (برنامه‌نویس، خیاط، سردبیر، نوازنده گیتار، مکانیک، مته و غیره)

گزگز  و بی حسی دست ناشی از سرطان

گزگز  و بی حسی دست می‌تواند یکی از عوارض درمان سرطان باشد. در واقع یکی از علائم نوروپاتی ناشی از شیمی درمانی، گزگز و بی‌حسی دست است. کلمه نوروپاتی محیطی بسیار فنی است و به بیماری ناشی از آسیب به اعصاب (اعصابی که لمس، گرما یا درد را تشخیص می‌دهند) به عنوان یک عارضه جانبی درمان گفته می‌شود.

گاهی اوقات داروهای شیمی درمانی می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند؛ اما به سلول‌های عصبی نیز آسیب می‌رسانند. به خصوص داروهای شیمی درمانی مبتنی بر پلاتین، تاکسان‌ها، اپوتیلون و آلکالوئیدهای گیاهی بیشتر با این وضعیت همراه هستند.

علائم و شکایات معمولاً می‌تواند ۳-۵ ماه پس از اتمام درمان ادامه داشته باشد و به‌مرورزمان کاهش یابد، اما ناپدیدشدن کامل یک‌روند تدریجی است. بسیار مهم است که علائم نوروپاتی را در طول درمان و پس از آن به پزشک گزارش دهید.

گزگز دست‌ها در شب

دلایل بیدارشدن فرد در شب با درد و گزگز در اندام‌ها همیشه به سلامت مربوط نمی‌شود. این می‌تواند ناشی از وضعیت نامناسب بدن، تشک و بالش نادرست انتخاب شده، لباس‌خواب تنگ (پیژامه، لباس‌خواب، لباس‌خواب) و سفتی دستبند یا حلقه باشد. همزمان با بیدارشدن در صبح، جریان خون به‌تدریج عادی می‌شود و حساسیت به طور کامل باز می‌گردد.

اگر بعد از تحرک صبحگاهی و در طول روز سفتی و سوزن‌سوزن‌شدن دست از بین نرفت یا تشدید شد، در این صورت باید معاینه پزشکی انجام شود. علت اصلی ممکن است سندرم تونل کارپال باشد که ایجاد آن با حرکات تکراری یکنواخت تسهیل می‌شود مانند تایپ‌کردن روی صفحه‌کلید، خیاطی یا بافتن، کار با ابزار سنگین و غیره.

تشخیص گزگز  و بی حسی دست

برای شناسایی علت و ایجاد تشخیص، بیمار برای معاینه اولیه به پزشک ارجاع داده می‌شود. برای جمع‌آوری شرح‌حال کامل و دقیق، پزشک ممکن است معاینات پزشکی مختلفی را تجویز کند:

• آزمایشات عمومی
• سی تی اسکن مغز و ستون فقرات یک اسکن توموگرافی کامپیوتری است که تصاویری از وضعیت اندام‌های داخلی تولید می‌کند.
• داپلروگرافی یک اسکن اولتراسوند از نواحی مشکل‌دار برای بررسی گردش خون است.
• اشعه ایکس از دست و ستون فقرات.
• سونوگرافی مفاصل، تجسم رباط‌ها و تاندون‌ها
• الکتروانسفالوگرافی که تشخیص اختلالات در عملکرد مغز (التهاب، تومورها، کانون‌های صرع کمک می‌کند.

بر اساس نتایج آزمایش، درمان می‌تواند توسط پزشکانی با تخصص‌های متفاوت از جمله متخصص قلب، متخصص غدد، استئوپات، ارتوپد، متخصص مغز و اعصاب، جراح و غیره ادامه یابد.

آیا گزگز  و بی حسی دست راست و چپ متفاوت است؟       

دلایل متفاوتی می‌تواند باعث بی حسی کل دست و یا یکی از دست‌ها باشد.

دلایل بی‌حس شدن بازوی چپ از آرنج تا‌ شانه:

• آسبی مهره گردن
• بارداری
• چاقی
• کار سخت
• عادت‌های بد
• ترکیبات شیمیایی و رزین‌ها تأثیر منفی بر تون عروق دارند که منجر به اسپاسم، بی‌حسی و سوزش دست می‌شود.
• استرس روانی-عاطفی، استرس، افسردگی.

بی‌حسی دست راست ممکن است دلایل زیر داشته باشد:

• اختلال در جریان خون، فشاردادن عصب به دلیل موقعیت نادرست اندام (به عنوان مثال، در هنگام خواب)
• ماندن در یک موقعیت ناراحت‌کننده برای مدت طولانی (ممکن است به دلیل ماهیت کار باشد، به عنوان مثال، سندرم تونل کارپال)
• حمل مکرر کیف، چمدان و سایر اشیای سنگین
• قرارگرفتن طولانی مدت در معرض یخ‌زدگی یا در یک اتاق سرد
• کشش عضلانی طولانی مدت اندام فوقانی

سندرم تونل کارپال شایع‌ترین علت بی‌حسی است

نوروپاتی تونلی که در سندرم تونل کارپال و کوبیتال مشاهده می‌شود، با علائم زیر ظاهر می‌شود:

• درد و ضعف در بافت عضلانی. اگر علائم نادیده گرفته شوند، نوروپاتی درمان نشده به آتروفی عضلانی، از دست دادن کامل یا جزئی عملکرد بازو تبدیل می‌شود.
• بی‌حسی و سوزش دست‌ها، مفصل آرنج، انگشتان دست، ساعد.
• بیداری‌های شبانه به دلیل ناراحتی در اندام‌ها. می‌خواهید دست خود را تکان دهید، ماساژ دهید، بکشید، مالش دهید.
• از دست دادن هماهنگی و بی‌نظمی در حرکات.

آسیب‌پذیرترین افراد در برابر این مشکل افرادی هستند که کارشان شامل فعالیت بدنی یا حرکات یکنواخت در طول روز کاری است. پیش‌سازهای نوروپاتی تونلی می‌توانند تروما، دیابت، سرماخوردگی/گرم‌شدن بیش از حد و کم‌کاری تیروئید باشند. برای شناسایی سندرم‌های کوبیتال و کارپال، سونوگرافی، ام آر آی، رادیوگرافی و بررسی تکانه‌های عصبی برای بیمار تجویز می‌شود. هنگامی که تشخیص تأیید شد، درمان با اقدامات محافظه‌کارانه، بدون استفاده از مداخله جراحی آغاز می‌شود:

• تسکین دارویی فرایندهای التهابی و تورم
• تجویز روش‌های فیزیوتراپی
• بی‌حرکتی کامل یا جزئی اجباری اندام‌های آسیب‌دیده
• محدودیت فعالیت بدنی سنگین
• رد عادات بد. تحقیقات پزشکی نشان داده است که ایجاد نوروپاتی تونلی توسط سیگارکشیدن، الکل و سوءمصرف نوشیدنی‌های قهوه تحریک می‌شود.

در موارد شدید، زمانی که درمان محافظه‌کارانه بی‌اثر است یا بیماری پیشرفت می‌کند، مداخله جراحی برای بیمار در نظر گرفته می‌شود. صرف نظر از درمان، بیمار نیاز به یک دوره توانبخشی دارد که در طی آن باید مجموعه خاصی از تمرینات (فیزیوتراپی) و مصرف داروها انجام شود.

علائم رایج همراه با گزگز  و بی حسی دست

بی حسی دست را می‌توان به عنوان از دست دادن احساس در انگشتان، دست یا بازو توصیف کرد. بسیاری از مردم این احساس را زمانی می دانند که برای مدت طول

انی روی بازوی خمیده به خواب می روند یا پس از فعالیت هایی مانند تایپ برای مدت طولانی. علائم بی حسی دست در ابتدا می‌تواند نگران کننده باشد. بی حسی دست می‌تواند با علائم دیگری همراه باشد که می‌تواند عجیب و نگران کننده باشد. اگر احساس بی حسی دست دارید، احتمالاً می‌توان آن را به شرح زیر توصیف کرد:

• احساس گرما
• احساس سوزن سوزن شدن
• حساسیت لمسی
• ضعف یا دست و پا چلفتی

اغلب این علائم ماهیت موقتی دارند. بسیاری از ما با تکان دادن دستان خود پس از یک روز طولانی تایپ کردن یا ماساژ دادن انگشتان خود برای تسکین سریع بی حسی آشنا هستیم. با این حال، اگر بی حسی دست شما به طور مکرر رخ می دهد یا ادامه پیدا می کند، برای ارزیابی بیشتر علائم بی حسی دست و دریافت درمان مناسب، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید.

زمان و بروز علائم بی حسی در هر دو دست

اگر احساس بی حسی در هر دو دست دارید، به زمان و الگوی علائم خود توجه کنید:

• زمان: آیا بی حسی و علائم مرتبط در هر دو دست به طور همزمان رخ می دهد؟ یا در زمان های مختلف؟
• شدت: آیا بی حسی و علائم مرتبط با آن در یک دست شدیدتر از دست دیگر است؟ یا تقریباً مثل هم هستند؟

بی‌حسی که هر دو دست را تحت تأثیر قرار می‌دهد باید به‌سرعت توسط پزشک بررسی شود، به‌ویژه اگر متوجه شدید که بی‌حسی در هر دو دست با فراوانی و شدت یکسان رخ می‌دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بی حسی مکرر و مداوم در دستان خود را تجربه می کنید، به پزشک خود مراجعه کنید تا علت دقیق بیماری خود را پیدا کرده و درمان مناسب را دریافت کنید.

درمان گزگز  و بی حسی دست

برای درمان بی‌ حسی دست، ابتدا باید علت این علامت مشخص شود. اگر بی‌حسی با اختلالات گردش خون، دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس همراه باشد، ابتدا بیماری زمینه‌ای  با کمک روش‌های درمانی محافظه‌کارانه و هم با روش‌های جراحی (مثلاً برای بیماری‌های عروقی) درمان می‌شود. برای مشکلات ارتوپدی، مانند فتق دیسک، پوکی استخوان، درمان نیز می‌تواند محافظه‌کارانه یا جراحی باشد (مثلاً زمانی که نیاز به برداشتن فشار از ریشه عصبی باشد).

سپس همراه با درمان بیماری زمینه‌ای و به جهت برطرف کردن مشکل بی حس دست، برای بیمار تمرینات و روش‌های خاصی با هدف بهبود خون‌رسانی به اندام‌ها تجویز می‌شود. گزینه‌های درمانی:

اصلاح وضعیت بدنی

گاهی اوقات، حتی به‌سادگی آموزش خوابیدن در وضعیتی متفاوت که فشار یا تنشی روی بازو وارد نمی‌کند، می‌تواند برای بهبود مشکل کافی باشد. در صورت امکان، از دراز کشیدن مستقیم روی بازوها، خم‌کردن مچ دست و نگه‌داشتن بازوها بالای سر خودداری کنید. سعی کنید بازوهای خود را در کنار خود نگه دارید تا فشاردادن اعصاب کاهش یابد.

اگر تنظیم وضعیت خواب مشکل را حل نکرد، پزشک ممکن است درمان‌هایی مانند استفاده از مچ‌بند یا آرنج‌بند و داروهای ضدالتهاب را توصیه کند. در موارد شدیدتر، ممکن است جراحی برای آزادکردن عصب لازم باشد.

فیزیوتراپی

 اگر علائم بی حسی دست شما به دلیل شرایط آناتومیکی یا ضربه ای باشد که منجر به فشرده شدن اعصاب و رگ های خونی منتهی به دستان شما می شود، پزشک ممکن است فیزیوتراپی را برای کاهش فشار روی این قسمت های بدن پیشنهاد کند که می‌تواند باعث بهبودی نیز شود.  با کمک فیزیوتراپی می‌توان بی حسی دست را در بسیاری از موارد به طور کامل درمان کرد.

درمان کایروپراکتیک

درمان کایروپراکتیک بر روی سیستم عصبی اسکلتی عضلانی با سرعت بالا و فشار کم‌عمل می‌کند. این روش به ویژه بر روی ستون فقرات انجام می‌شود و هدف اصلی آن به حرکت درآوردن ستون فقرات، رفع ناهنجاری ستون فقرات و تنظیم عملکردهای بدن است. استخوان مداخله می‌شود و مسیرهای عصبی باز می‌شوند.  میزان جلسات درمان بستگی به بیماری دارد اما معمولاً ۱ یا ۲ جلسه در هفته و در مجموع ۶-۸ جلسه انجام می‌شود.

دارودرمانی

در کنار فیزیوتراپی از درمان دارویی نیز استفاده می‌شود. نسخه‌های خاص به تشخیص بستگی دارد. اساساً، داروها شامل غضروف‌ سازها، ضدالتهابی، گشادکننده عروق و مسکن‌ها هستند. از طرفی امکان دارد تا متخصص دوره‌ای از ویتامین‌های B را تجویز می‌کند. اگر ورزش‌درمانی، فیزیوتراپی و داروها به صورت ترکیبی استفاده شوند، درمان واقعاً مؤثر است.

• داروهایی برای شل کردن رگ‌های خونی: انواع مختلفی از داروها وجود دارند که می‌توانند با گشاد کردن (آرامش) عروق خونی و افزایش جریان خون، با تنگ شدن رگ‌های خونی مقابله کنند.
• داروهای ضد تشنج: بی حسی نتیجه تشنج نیست، اما برخی از داروهای ضد تشنج برای درمان بی حسی مفید هستند.

اصلاح رژیم غذایی

بخش جدایی‌ناپذیر درمان رژیم‌درمانی است. بیمار مبتلا به بی‌حسی در دست‌ها نیاز به یک رژیم غذایی متعادل دارد. غذا باید سرشار از ویتامین و پروتئین باشد. به پروتئین گیاهی که منبع آن حبوبات است توجه ویژه‌ای داشته باشید. سبزیجات و گیاهان تازه باید مهمانان مکرر روی میز باشند: کاهو، جعفری، شوید، هویج، کلم. شما باید از الکل، قهوه و چای قوی خودداری کنید و آنها را با دم‌نوش‌های گیاهی و چای سبز جایگزین کنید. گوشت و ماهی را می‌توان به صورت آب پز مصرف کرد. غذاهای بخارپز مفید هستند. مصرف غذاهای سرخ شده و دودی باید به حداقل برسد. دفعات مصرف تخم مرغ بیش از ۳ بار در هفته نیست. شیرینی‌ها نیز بهتر است تا جای ممکن کم خورده شوند.

جراحی

اگر سایر درمان‌ها بی‌اثر باشند و علائم بی‌حسی دست شما همچنان پیشرفت کند یا بدتر شود، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که گزینه‌های جراحی را برای رفع علائم خود بررسی کنید.

پیشگیری از گزگز  و بی حسی دست

اقدامات ساده زیر به شما کمک می‌کند تا به‌سرعت با احساس گزگز  و بی حسی دست کنار بیایید :

• برای کارمندان اداری و سایر کارمندانی که کارشان بی‌تحرک است، برای ژیمناستیک و گرم‌کردن استراحت ترتیب دهید. در صورت امکان، هر شش ماه یک بار در سال نوبت از ماساژ کامل بدن بگیرید و از ماساژ لذت ببرید.
• روی تخت یا زمین دراز بکشید، دست‌ها و پاهای خود را بالا بیاورید، آنها را تکان دهید.
• به پهلو دراز بکشید، دست‌وپای خود را بالا بیاورید تا با سطح زمین موازی شوند. اندام خود را با تقلید از حرکت موج دریا حرکت دهید.
• وضعیت – به پشت دراز بکشید، بازوها را در امتداد بدن دراز کنید. انگشتان خود را ببندید و باز کنید. با ۵۰ بار شروع کنید، به‌تدریج تعداد فشرده سازی/افزودن را به ۱۰۰ افزایش دهید.
• تمرینات شرح داده شده به شما امکان می‌دهد از بی‌حسی ناشی از پوکی استخوان خلاص شوید، زیرا گردش خون را تسریع می کنند.

بهترین درمان برای بی حسی و گزگز دست

مراجعه به پزشک بهترین نوع درمان برای درد شما است، زیرا آنها می توانند با برنامه های درمانی و داروها تحت نظارت پزشکی به درمان بی حسی دست شما کمک کنند. اگر دست درد و بی حسی دارید و مایل به درمان هستید، برای اطلاعات بیشتر میتوانید با دکتر سمانه قهرمانه پوری، متخصص طب فیزیک و توانبخشی  تماس بگیرید و بهترین روند درمانی را طی کنید. جهت دریافت نوبت می‌توانید به بخش ارتباط با ما مراجعه کنید.