سندرم آگزیلاری وب در اثر آسیب شبکه لنفاوی زیر بغل در اثر جراحی برداشتن غدد زیر بغل، تروما، یا بر اثر گسترش تومور به غدد لنفاوی زیر بغل ایجاد می‌شود. این غده قابل لمس و مشاهده به خصوص در حالت دور کردن شانه از بدن (ابداکشن) می‌باشد. این طناب اغلب در زیر بغل قابل مشاهده است، ولی می‌تواند تا قدام و داخل بازو، حفره قدامی آرنج و حتی تا قاعده انگشت شست کشیده شود. در افراد لاغر حتی در قدام  و خارج قفسه سینه هم قابل رویت می‌باشد.

سندرم طناب زیر بغل می‌تواند باعث درد و محدودیت حرکت در مفصل شانه، آرنج، مچ دست و حتی تنه شود. در این مقاله به بررسی علت بروز این عارضه و درمان‌های مناسب آن خواهیم پرداخت.

سندرم طناب زیر بغل یا آگزیلاری چیست؟

سندرم آگزیلاری وب یا کوردینگ گونه‌ای از سندرم موندور می‌باشد که با ایجاد لخته در رگ‌های سطحی قفسه سینه و تشکیل طناب‌های سفت که باعث سفتی و کشیدگی پوست می‌شود همراه است. به دنبال آسیب به سیستم لنفاوی و گیر افتادن مایع لنفی در سیستم لنفی، التهاب در موضع به وجود می‌آید که باعث التهاب و فیبروز و سفتی بافت می‌شود که احساس کشیدگی و کوتاهی در بافت ایجاد می‌کند. در برخی موارد نمونه‌برداری از طناب زیر بغل، وجود لخته در عروق لنفاوی متسع  و حتی وریدهای سطحی دیده می‌شود. مطالعات تصویربرداری در طناب زیر بغل نشان می‌دهد که طناب زیر بغل شامل عروق و اعصاب و فاسیا نمی‌باشد و منشا آن ترومبوز عروق وریدی نمی‌باشد.

شیوع سندروم طناب زیر بغل بین ۶ تا ۹۱ درصد است. در بیمارانی که جراحی غدد لنفاوی زیر بغل به دنبال جراحی سرطان پستان داشتند (ALND) احتمال بروز بیشتری نسبت به افرادی که فقط بیوپسی غده لنفاوی پیش‌آهنگ داشتند (SLNB) وجود دارد. در اغلب موارد سندرم طناب زیر بغل بلافاصله بعد از عمل جراحی برداشتن سینه در ۱ تا ۵ هفته اول بروز می‌کند و بروز سندرم طناب زیر بغل به طور دیررس و ماه‌ها و سال‌ها بعد از جراحی سرطان پستان شایع نیست.

سایر نام‌های سندرم طناب زیر بغل شامل کوردینگ (cording)، بیماری موندور (Mondor’s disease)، طناب فیبروزه زیرپوستی (subcutaneous fibrous banding)، فنومن فیدل استرینگ (fiddle-string phenomenon)، فیبروز عروق لنفاوی (lymph vessel fibrosis)، لنفانژیو فیبروز انسدادی در اثر ترومبوز lymphangio fibrosis thrombotic) occlusive) می‌باشد.

علائم و نشانه‌های سندرم آگزیلاری یا سندرم طناب زیر بغلی

سندروم آگزیلاری وب به طور معمول با درد زیربغل و بازو و پدید آمدن ساختارهایی شبکه مانند در زیر پوست بعد از گذشت چند روز تا چند ماه بعد از جراحی یا پرتودرمانی همراه است. اما این پروسه در برخی از بیماران معکوس است و افراد قبل از بروز درد متوجه این الگوهای طناب مانند بر روی پوست خود می‌شوند.

با این‌ حال تمامی بیماران مبتلا به سندروم اگزیلاری وب برخی از علائم زیر را دارند:

• درد. به دلیل این که طناب‌های سندروم آگزیلاری وب سفت هستند، تکان‌دادن با درد همراه خواهد بود، به‌خصوص زمانی که دست‌ها را به سمت جلو یا پشت سر می‌کشید.
• احساس سفتی و کشیدگی. سندروم آگزیلاری وب باعث به‌ وجود آمدن احساس سفتی در دست‌ها می‌شود به‌ گونه‌ای که زمانی دستتان را تکان می‌دهید احساس می‌کنید که پوستتان کشیده می‌شود.
• بافت اسکار به شکل و ساختار طناب مانند. این بافت‌های اسکار که ساختاری طناب مانند دارند در زیربغل، قسمت بالایی بازو، آرنج و حتی مچ و انگشتان دست ایجاد می‌شوند. همچنین این سندرم ممکن است در بالاتنه به‌خصوص در زیر سینه‌ها یا در محل اسکار ماستکتومی دیده شود.
• محدودشدن دامنه حرکت. به دلیل سفتی بافت‌های طناب مانند، به‌سختی می‌توان دست را حرکت داد و آن را بالا برده یا به طور کامل کشید. به همین دلیل انجام برخی از کارهای روزانه با درد همراه خواهد بود.

علت بروز سندروم طناب زیر بغل

در حال حاضر علت دقیق بروز این سندروم نامشخص است. به طور معمول سندروم طناب زیربغل بعد از جراحی سینه ناشی از سرطان یا جراحی تخلیه غدد لنفاوی یا مرحله‌بندی سرطان ملانوما رخ می‌دهد.

سندرم اگزیلاری ممکن است بعد از موارد زیر رخ دهد:

• ماستکتومی. که در آن جراح یک یا هر دو سینه را تخلیه می‌کند.
• لامپکتومی. که در طول آن غده درون سینه برداشته می‌شود.
• بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان. که در طول آن برخی از غدد لنفاوی از زیر بازو برداشته می‌شوند.
• جراحی برداشتن غدد لنفاوی. که در طول آن تعداد زیادی از غدد لنفاوی از زیر بازو برداشته می‌شوند.

پزشکان به طور کامل از علت بروز این سندرم مطمئن نیستند. یک تئوری این است که جراحی برداشتن سینه به رگ‌های خونی و بافت‌های همبند زیر بازو آسیب می‌زند. به همین دلیل بافت‌ها ملتهب شده و در نهایت سفت می‌شوند.

چه موقع به دکتر مراجعه کنم؟

در صورتی‌ که بعد از جراحی ماستکتومی یا هر جراحی دیگری هریک از علائمی که در بالا به آن اشاره شد را تجربه کردید باید بلافاصله به پزشک یا متخصص توان‌بخشی مراجعه کنید تا بهترین روش‌های توان‌بخشی مناسب با این سندروم را دریافت نمایید.

تشخیص سندروم طناب زیربغلی

ارزیابی بیمار برای تشخیص سندرم طناب زیربغل باید در حالی‌ که بازوی بیمار در حالت کشیده و دور از بدن (ابداکشن) قرار گرفته و آرنج در وضعیت باز (اکستنشن) است، انجام شود. حفره زیربغل، قسمت داخلی بازو، آرنج، ساعد، مچ دست، انگشتان و تنه باید به‌دقت برای یافتن سفتی طناب مانند، مورد مشاهده و لمس قرار بگیرند.

تمام طول طناب زیربغل قابل‌ مشاهده نمی‌باشد، بنابراین لمس دقیق تمام نواحی ذکر شده می‌تواند به تعیین میزان گسترش طناب زیربغل کمک کند. تمام بیمارانی که تحت عمل جراحی برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل به دنبال سرطان پستان یا ملانوم  قرار می‌گیرند، باید از نظر وجود سندرم طناب زیربغل مورد ارزیابی قرار بگیرند.

محدوده حرکات مفصل شانه

محدوده حرکات مفصل شانه در بانوانی که سندرم طناب زیر بغل دارند مشخصاً کمتر از سایر بیماران می‌باشد. اغلب افراد مبتلا به سندرم طناب زیربغل در هفته‌های ابتدایی بعد از جراحی بدون علامت هستند، ولی به‌تدریج با سفتی و احساس کشش در زیربغل و محدودیت حرکت شانه به پزشک مراجعه می‌کنند. در مراحل پیشرفته بیماری، بیمار ممکن است در حالی‌ که دست در وضعیت محافظتی قرار دارد، یعنی شانه در حالت چرخش به داخل و جلوی بدن (اینترنال روتاسیون و پروتکشن)، آرنج خمیده و مچ در وضعیت خمیده و چرخش به بالا (سوپیناسیون) قرار دارد به درمانگاه مراجعه کند. در این وضعیت از احساس درد و کشیدگی شانه کاسته می‌شود.

شایع‌ترین حرکت مفصلی که در سندرم طناب زیر بغل مختل می‌شود، دورشدن بازو از بدن (ابداکشن) می‌باشد. باز کردن کامل آرنج نیز اغلب موارد محدود می‌شود. در معاینه طناب، سفتی و ناحیه دردناک زیربغل قابل‌ لمس می‌باشد. بهترین وضعیت برای مشاهده و لمس طناب زیربغلی به این صورت است که فرد در وضعیت خوابیده به پشت قرار گیرد و بازو تا حد ممکن از بدن دور شود و آرنج در وضعیت کامل باز باشد. گاه به علت چربی زیاد زیرجلدی طناب قابل‌ لمس نمی‌باشد، ولی بیمار احساس درد یا ناراحتی در وضعیت‌های خاص شانه دارد.

سوالات مرتبط با تشخیص سندرم طناب زیر بغل

جهت تعیین شدت سندرم طناب زیر بغل، میزان پیشرفت بیماری و میزان پاسخ به درمان باید به سؤالات زیر پاسخ داده شود:

1. چه بیماری‌های زمینه‌ای دیگری وجود دارد؟
2. طناب زیربغلی قابل‌ مشاهده یا لمس می‌باشد؟
3. طول طناب زیر بغل، تعداد و محل آن تعیین شود.
4. میزان درد بیمار ارزیابی شود.
5. محدوده حرکتی فعال و غیرفعال مفاصل اندام فوقانی تعیین شود.
6. وجود یا عدم وجود لنف ادم و شدت آن تعیین شود.
7. حالت و وضعیت کلی بدن تعیین شود.

درمان سندروم طناب زیر بغل

درمان سندرم طناب زیربغل شامل مجموعه درمان‌های دستی، ورزش‌های کششی، تقویتی، انعطاف‌پذیری و افزایش محدوده حرکات مفصل می‌باشد. همچنین از طریق تخلیه لنف ادم می‌تواند به بهبود طناب زیربغل کمک کرد. درمان صحیح سندرم طناب زیربغل به‌ سرعت باعث کاهش درد و بهبود قابل‌ توجه دامنه حرکتی مفصل می‌شود. در صورت عدم درمان محدودیت حرکت مفصلی پیشرفت می‌کند و باعث درد مزمن یا شدید، خشکی مفصل شانه، پوزیشن نادرست بدن، سفتی بافت نرم و عدم تعادل عضلانی می‌شود.

درمان دارویی

در صورتی‌ که در درد شما به میزانی باشد که نتوانید دست خود را باز کرده و بکشید، پزشک برای شما مسکن‌هایی نظیر آسپرین و ایبوپروفن تجویز خواهد کرد. اما به یاد داشته باشید بهترین روش برای کاهش این درد انجام تمرینات کششی است که باعث بهبود بیماری نیز می‌شود.

تزریق زیافلکس (Xiaflex) نتایج امیدوار کننده‌ای در زمینه درمان این بیماری از خود نشان داده است و ممکن است در آینده بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.

درمان با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یک روش درمانی کاملاً مؤثر در درمان سندروم طناب زیر بغل محسوب می‌شود. فیزیوتراپیستی که در زمینه تمرینات توان‌بخشی سرطان سینه تخصص دارد با استفاده از ۴ تکنیک باعث شکسته‌ شدن این ساختارهای طنابی شکل شده، دامنه حرکتی فرد را افزایش می‌دهد و درد وی را از بین می‌برد.

• تمرینات کششی. بسته به وضعیتی که دارید متخصص فیزیوتراپی برای شما تمرینات کششی مخصوصی را طراحی خواهد کرد. در صورتی‌ که این تمرینات را به‌ صورت مداوم تکرار نمایید می‌توانید به‌ مرور زمان دامنه حرکتی دست خود را افزایش داده و از درد آن بکاهید.
• تمرینات کشش عصب‌ها. برای حرکت‌ دادن عصب‌ها متخصص فیزیوتراپی انجام تمرینات کشش عصبی را توصیه می‌کند. این تمرینات باعث کشش آرام و نرم عصب‌ها در هنگام حرکت می‌شود. سفت‌ شدن و خشک‌ شدن عصب‌ها بعد از جراحی به دلیل ملتهب شدن بافت‌های اطراف پدیده‌ی غیرمعمولی نیست. به همین دلیل این حرکت‌ها به بیماران مبتلا به سندروم اگزیلاری وب کمک بسیاری می‌کند.
• حرکت‌دادن بافت نرم. متخصص فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک‌های عملی به شل‌ شدن بافت‌های طنابی مانند، هرگونه چسبندگی و بافت‌های فیبروزی اطراف کمک می‌نماید و باعث می‌شود تا تحرک و عملکرد بهتری داشته باشید.
• حرکت بافت اسکار. سندروم طناب زیر بغلی خود نوعی بافت اسکار محسوب می‌شود. در طول تمرینات حرکت بافت اسکار با استفاده از فشار دست میزان انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی این بافت‌ها افزایش پیدا می‌کند.

برای کاهش درد و ورم این بافت‌ها متخصص فیزیوتراپی توصیه می‌کند تا آن‌ها را ماساژ داده و به طور مرتب گن فشاری بپوشید. بلافاصله بعد از اتمام پروسه درمان  متوجه می‌شوید که میزان حرکت بازوی شما بهبود پیدا کرده و درد آن به طور کامل از بین رفته است. علاوه بر این با طی‌کردن روند درمان ریسک ابتلا به خشکی و درد شانه نیز در شما کاهش پیدا می‌کند.

درمان با پد گرم

ممکن است متخصص فیزیوتراپی به‌ عنوان بخشی از روند درمان پدهای مرطوب گرم را به‌ صورت مستقیم بر روی بافت‌های طنابی شکل قرار دهد. با این‌ حال رعایت‌ کردن موارد احتیاط در زمان انجام این کار بسیار اهمیت دارد. قرار گرفتن طولانی‌ مدت در معرض گرما تولید مایع لنفی را افزایش داده و باعث تجمع این مایع و لنف ادم خواهد شد. در صورتی‌ که متخصص فیزیوتراپی استفاده از گرمای مرطوب را توصیه کرد مطمئن شوید که در خصوص استفاده از آن برای درمان سندروم اگزیلاری وب تجربه داشته باشد.

آیا می‌توان از سندروم طناب زیر بغل جلوگیری کرد؟

حرکت‌ دادن و کشش دست بعد از جراحی ماستکتومی زیر نظر پزشک یا متخصص توان‌بخشی، بهترین روش برای درمان این بیماری و جلوگیری از بروز درد می‌باشد. متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا حرکاتی را یاد بگیرید که به‌ آرامی باعث کشش بافت‌های طنابی شده و دامنه حرکات بدون درد شما را افزایش می‌دهد.

سخن نهایی

با مراقبت کافی و انجام تمرینات و دیگر روش‌های درمانی تجویز شده توسط پزشک بیشتر موارد سندروم طناب زیربغلی به طور کامل درمان خواهند شد.

در صورتی‌ که در بازوی خود احساس سفتی و کشش کردید به‌گونه‌ای که نتوانید آن را بالا ببرید و یا  الگوهای طناب مانندی در زیر بازوی شما پدید آمد بدون تعلل با ما تماس بگیرید. لازم نیست دراین‌خصوص نگران باشید، چرا که این سندروم به طور کامل قابل‌ درمان است.

به کمک دارو و فیزیوتراپی می‌توانیم درد و علائم شما را تا حد امکان کاهش دهیم و کمک کنیم تا بتوانید زندگی نرمال خود را ادامه دهید. در صورتی‌ که در این زمینه سؤالی دارید می‌توانید با متخصصین ما در ارتباط باشید.

سؤالات متداول

آیا سندروم اگزیلاری وب خطرناک است؟

این سندروم زندگی فرد را تهدید نمی‌کند، اما می‌تواند بر روی کیفیت زندگی وی و میزان فعالیت‌هایی که دارد تأثیر بگذارد. در صورت خفیف بودن علائم این سندروم می‌توان تنها به کمک فیزیوتراپی بافت اسکار آزاد کرد، دامنه حرکات را افزایش داد و درد ناشی از آن را از بین برد.

آیا بافت‌های طناب مانند ناشی از سندرم اگزیلاری وب و نحوه درمان آن‌ها دردناک است؟

این سندروم خود باعث ایجاد درد شده و با ایجاد احساس کشیدگی و سفتی در پوست میزان حرکات دست را کاهش می‌دهد. بسته به‌ شدت علائم این بیماری، پروسه درمان آن نیز می‌تواند تا حدودی دردناک باشد.

متخصص فیزیوتراپی تلاش می‌کند تا در زمان درمان این سندروم تا حد امکان دردی احساس نکنید. با این‌ حال به طور معمول بعد از اولین جلسه درمان، درد و خشکی دست شما تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.

چند وقت بعد از جراحی ممکن است سندرم طناب زیربغلی را تجربه کنیم؟

سندروم طناب زیربغلی به طور معمول بین ۲ تا ۸ هفته بعد از جراحی سینه رخ می‌دهد. با این‌ حال برخی از افراد ممکن است ماه‌ها بعد از جراحی به این سندروم مبتلا شوند.

اگرچه این سندروم در اغلب زنان نادیده گرفته می‌شود. در صورت تجربه‌ کردن هر یک از علائمی که در قبل به آن اشاره شد بدون معطلی با فیزیوتراپیست‌های ما که در زمینه تمرینات توان‌بخشی بعد از جراحی برداشتن سینه تخصص دارند تماس بگیرید.