دیسک گردن یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات است که می‌تواند با درد، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی همراه باشد. خوشبختانه پیشرفت‌های پزشکی امکان ارائه درمان‌های متنوعی را فراهم کرده‌اند که جراحی تنها یکی از آن‌ها محسوب می‌شود. امروزه بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند به سراغ روش‌های غیرجراحی بروند، زیرا این روش‌ها کم‌خطرتر بوده و عوارض کمتری دارند. درمان‌های غیرجراحی دیسک گردن شامل: فیزیوتراپی تخصصی، دارودرمانی، اصلاح سبک زندگی و مراقبت‌های توانبخشی هستند. این روش‌ها در کنار هم می‌توانند به کاهش درد، بهبود عملکرد حرکتی و بازگشت بیمار به زندگی روزمره کمک کنند. دکتر سمانه قهرمان‌پوری، متخصص فیزیوتراپی و توانبخشی، با تجربه گسترده در درمان غیرجراحی مشکلات ستون فقرات، آماده هستند تا با ارائه برنامه درمانی اختصاصی، مسیر بهبودی بیماران را هموار کنند. با بهره‌گیری از این خدمات تخصصی، می‌توانید بدون نیاز به جراحی، درد گردن را کاهش داده و سلامت ستون فقرات خود را بازیابید.

بیرون‌زدگی یا فتق دیسک گردن چیست؟

بیرون‌زدگی یا فتق دیسک گردن زمانی رخ می‌دهد که یکی از دیسک‌های بین‌مهره‌ای گردن از جایگاه طبیعی خود خارج شود یا دچار پارگی گردد. در این حالت، بخش نرم داخلی دیسک (هسته) به سمت بیرون فشار وارد می‌کند و ممکن است بر عصب‌های گردنی یا حتی نخاع فشار بیاورد. این فشار می‌تواند علائمی مانند درد گردن، گزگز، بی‌حسی یا ضعف در دست‌ها و بازوها ایجاد کند. فتق دیسک گردن معمولا به دلیل عوامل مختلفی از جمله حرکات تکراری، فشارهای مکانیکی، آسیب‌های ناگهانی یا فرسایش تدریجی دیسک‌ها بر اثر افزایش سن به وجود می‌آید.

در مورد گزگز  و بی حسی دست بیشتر بخوانید.

علل بروز دیسک گردن

دیسک گردن می‌تواند تحت تاثیر عوامل متعددی ایجاد شود. از آن‌جا که گردن وظیفه پشتیبانی از سر و ستون فقرات را برعهده دارد، هرگونه فشار یا بی‌توجهی به سبک زندگی می‌تواند این ناحیه حساس را دچار آسیب کند. بعضی از مهم‌ترین دلایل بروز دیسک گردن عبارت‌اند از:

• فرسایش طبیعی دیسک‌ها: با افزایش سن، دیسک‌های بین‌مهره‌ای گردن به‌ تدریج آب خود را از دست داده و انعطاف‌پذیریشان کاهش می‌یابد. این تغییرات زمینه‌ساز ترک‌خوردگی و بیرون‌زدگی دیسک می‌شوند.
• آسیب‌های ناگهانی: حوادثی مانند سقوط یا ضربه مستقیم می‌تواند منجر به پارگی یا جابه‌جایی دیسک شود.
• وضعیت نامناسب بدن: خم شدن طولانی‌مدت، نشستن نادرست یا استفاده بیش از حد از موبایل و کامپیوتر، فشار زیادی به گردن وارد می‌کند.
• فعالیت‌های سنگین: بلند کردن اجسام سنگین یا انجام حرکات تکراری و غیراصولی می‌تواند باعث فشار بیش از حد بر دیسک‌های گردن شود.
• چاقی: اضافه‌وزن، فشار مضاعفی بر ستون فقرات و دیسک‌ها وارد می‌کند.
• عوامل ژنتیکی: در برخی افراد زمینه وراثتی، خطر ابتلا به مشکلات دیسک گردن را افزایش می‌دهد.
• سیگار کشیدن: مصرف سیگار جریان خون را مختل کرده و تغذیه دیسک‌ها را کاهش می‌دهد، در نتیجه روند فرسایش آن‌ها تسریع می‌شود.

همچنین بخوانید: تورم غدد لنفاوی گردن و گلو

علائم دیسک گردن

دیسک گردن زمانی که دچار بیرون‌زدگی یا پارگی می‌شود، می‌تواند با فشار بر نخاع یا ریشه‌های عصبی، مجموعه‌ای از علائم عصبی و عضلانی ایجاد کند. شدت و نوع علائم بستگی به میزان و محل فشار دیسک بر ساختارهای عصبی دارد. مهم‌ترین نشانه‌های بالینی فتق دیسک گردن عبارت‌اند از:

• درد گردن (Cervical Pain): شایع‌ترین علامت است و معمولا به‌ صورت درد موضعی یا خشکی در گردن بروز می‌کند. این درد می‌تواند به شانه‌ها، بازوها و حتی ناحیه بین کتف‌ها انتشار پیدا کند.
• رادیکولوپاتی گردنی (Cervical Radiculopathy): احساس گزگز، مورمور، سوزش یا بی‌حسی در بازوها، دست‌ها و انگشتان که در اثر فشار بر ریشه‌های عصبی ایجاد می‌شود.
• ضعف عضلانی (Muscle Weakness): کاهش قدرت عضلات اندام فوقانی که می‌تواند باعث ناتوانی در گرفتن یا نگه‌داشتن اشیا شود. این ضعف در عضلاتی دیده می‌شود که توسط عصب تحت فشار، کنترل می‌شوند.
• محدودیت دامنه حرکتی گردن: بیمار هنگام چرخاندن گردن به طرفین یا خم کردن آن به جلو و عقب دچار محدودیت و درد می‌شود.
• درد وابسته به حرکت یا فشار داخل قفسه سینه: علائمی مانند تشدید درد با سرفه، عطسه یا زور زدن که ناشی از افزایش فشار بر دیسک و ریشه عصبی است.
• سردرد گردنی (Cervicogenic Headache): در برخی بیماران، درد از ناحیه گردن به پشت سر و گاهی به نواحی گیجگاهی انتشار پیدا می‌کند.
• میلوپاتی گردنی (Cervical Myelopathy): در موارد شدید که دیسک به نخاع فشار وارد کند، علائمی مانند اختلال در راه‌رفتن، بی‌ثباتی حرکتی، اختلال در هماهنگی دست‌ها، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع نیز ممکن است بروز کند که یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود.

در مورد گرفتگی گردن بیشتر بخوانید.

روش‌های درمان دیسک گردن بدون جراحی

جراحی، تنها یکی از گزینه‌های درمان دیسک گردن است و همیشه در مراحل اولیه توصیه نمی‌شود. در بسیاری از بیماران می‌توان با استفاده از روش‌های غیرجراحی، علائم را کنترل کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. این روش‌ها به صورت ترکیبی و زیر نظر متخصص انجام می‌شوند تا بهترین نتیجه بدست آید و احتمال نیاز به جراحی به حداقل برسد. مهم‌ترین روش‌های درمان غیرجراحی دیسک گردن شامل موارد زیر هستند:

درمان‌های دارویی دیسک گردن

درمان دارویی یکی از ارکان اصلی مدیریت دیسک گردن است و نقش مهمی در کاهش درد، کنترل التهاب و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کند. این داروها بسته به شدت علائم و شرایط بیمار توسط پزشک انتخاب می‌شوند و باید حتما تحت‌نظر متخصص مصرف گردند، زیرا استفاده خودسرانه می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند مشکلات گوارشی، آسیب کلیوی یا ایجاد وابستگی شود. مهم‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان دیسک گردن عبارت‌اند از:

• مسکن‌های ساده (ضد درد): داروهایی مانند استامینوفن که در کنترل دردهای خفیف تا متوسط موثر هستند.
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک که التهاب اطراف دیسک و ریشه‌های عصبی را کاهش داده و درد را تسکین می‌دهند.
• شل‌کننده‌های عضلانی: داروهایی مانند متوکاربامول، باکلوفن و تیزانیدین که با کاهش اسپاسم و گرفتگی عضلات گردن و شانه، دامنه حرکتی را بهبود می‌بخشند.
• کورتیکواستروئیدها (خوراکی یا تزریقی): در موارد التهاب شدید یا درد مقاوم به درمان استفاده می‌شوند. پردنیزولون به‌ صورت خوراکی و تزریق اپیدورال استروئید نمونه‌های رایج آن هستند.
• داروهای کنترل‌کننده دردهای عصبی: شامل داروهای ضد تشنج و ضدافسردگی خاص مانند گاباپنتین، پره‌گابالین و دولوکستین که در کاهش علائم عصبی مانند سوزش، گزگز و بی‌حسی ناشی از فشار دیسک بر اعصاب موثرند.

فیزیوتراپی و ورزش در درمان دیسک گردن

فیزیوتراپی و ورزش از مهم‌ترین روش‌های درمان دیسک گردن بدون جراحی هستند و نقش مهمی در کاهش درد، کنترل علائم و پیشگیری از پیشرفت بیماری دارند. این روش‌ها با تقویت عضلات گردن و شانه، بهبود وضعیت بدنی و کاهش فشار روی دیسک‌ها، عملکرد حرکتی بیمار را ارتقا می‌دهند. درمان‌های فیزیوتراپی شامل ماساژ درمانی، الکتروتراپی، لیزردرمانی، اولتراسوند، کشش گردنی و تمرینات اصلاحی هستند. طراحی برنامه تمرینی مناسب توسط متخصص فیزیوتراپی، مانند دکتر سمانه قهرمان‌پوری، می‌تواند روند بهبودی را تسریع کرده و اثرات بلندمدت درمان را بهبود بخشد. در ادامه، نمونه تمرین‌های مفید برای دیسک گردن را نام برده‌ایم:

• خم کردن گردن به جلو: چانه را به آرامی به سمت سینه بیاورید، ۵ ثانیه نگه دارید و سپس به حالت اولیه بازگردید. ۵ تا ۱۰ بار تکرار شود.
• چرخش گردن به طرفین: گردن را به آرامی به سمت راست و سپس چپ بچرخانید، هر بار ۵ ثانیه نگه دارید و ۱۰ بار تکرار کنید.
• اصلاح وضعیت شانه‌ها: شانه‌ها را به عقب و پایین بکشید و چند ثانیه نگه دارید تا وضعیت نشستن اصلاح شود.
• تمرین مقاومتی گردن: کف دست را روی پیشانی قرار دهید و سعی کنید سر را به جلو فشار دهید در حالی که دست مقاومت ایجاد می‌کند. همین تمرین را از طرفین و پشت سر هم انجام دهید. هر بار ۵ ثانیه، ۵ تا ۱۰ بار تکرار شود.

در مورد فیزیوتراپی گردن بیشتر بخوانید.

اوزون‌‌تراپی در درمان دیسک گردن

اوزون‌درمانی یک روش کم‌تهاجمی برای درمان دیسک گردن است که با هدف کاهش التهاب و فشار روی ریشه‌های عصبی انجام می‌شود. در این روش، گاز اوزون به صورت کنترل‌شده و استریل به ناحیه اطراف یا داخل دیسک تزریق می‌شود. این تزریق باعث کاهش حجم دیسک بیرون‌زده، کاهش درد و بهبود علائم عصبی می‌شود. یکی از مزایای اوزون‌درمانی نسبت به جراحی، نیاز نداشتن به بیهوشی یا بستری شدن و عوارض جانبی کمتر آن است. همچنین دوره بهبودی در این روش سریع‌تر است. اوزون‌تراپی برای همه بیماران مناسب نیست و افرادی که دیسک پاره‌شده یا ضعف عضلانی شدید دارند، ممکن است به سایر روش‌های درمانی نیاز داشته باشند. برای دستیابی به نتایج بهتر، اوزون‌تراپی باید توسط پزشک متخصص و با استفاده از تصویربرداری دقیق انجام شود. 

درمان دستی و کایروپراکتیک در دیسک گردن

روش‌های درمان دستی و کایروپراکتیک، رویکردهایی موثر و کم‌تهاجمی برای کاهش درد و بهبود عملکرد ستون فقرات گردنی هستند. در این روش‌ها، متخصص با دستکاری دقیق و کنترل‌شده مهره‌ها و بافت‌های اطراف، فشار روی دیسک‌ها و ریشه‌های عصبی را کاهش داده و انعطاف‌پذیری گردن را افزایش می‌دهد. این درمان‌ها به اصلاح وضعیت نادرست بدن، کاهش اسپاسم عضلانی و بهبود جریان خون موضعی کمک می‌کنند و در نتیجه درد و ناراحتی بیمار کاهش می‌یابد. کایروپراکتیک علاوه بر دستکاری مفاصل، تمرکز ویژه‌ای بر بهبود عملکرد کلی ستون فقرات دارد و به صورت جلسات منظم ارائه می‌شود. انجام درمان دستی و کایروپراکتیک باید توسط متخصص باتجربه صورت گیرد، زیرا در بعضی از بیماران با دیسک‌های شدید یا آسیب‌های عصبی، ممکن است توصیه نشود. به‌طور کلی، این روش‌ها گزینه‌های کم‌خطر و موثری برای کنترل علائم دیسک گردن، بهبود عملکرد گردن و ارتقای کیفیت زندگی بیماران هستند.

تزریق استروئید

در این روش، دارو به‌طور مستقیم به ناحیه اطراف ریشه عصبی یا فضای اپیدورال ستون فقرات تزریق می‌شود تا التهاب کاهش یافته و فشار عصبی کم شود. این تزریق می‌تواند درد شدید و علائم عصبی مانند گزگز، مورمور یا بی‌حسی را تسکین دهد و به بیماران کمک کند تا فعالیت‌های روزمره خود را راحت‌تر انجام دهند. تزریق استروئید تحت راهنمایی تصویربرداری دقیق مانند فلوروسکوپی یا سونوگرافی انجام می‌شود تا دقت محل تزریق افزایش یافته و عوارض احتمالی کاهش یابد. تزریق استروئید اثر موقت دارد و ممکن است نیاز به تکرار جلسات داشته باشد. به همین دلیل، همراه با سایر روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی استفاده می‌شود تا اثر درمانی پایدارتر بدست آید. انجام این روش باید حتما توسط پزشک متخصص و تحت‌نظر دقیق انجام شود تا از عوارض احتمالی مانند عفونت یا آسیب عصبی جلوگیری شود.

لیزر درمانی در دیسک گردن

لیزر درمانی یکی از روش‌های غیرجراحی موثر برای کاهش درد و التهاب ناشی از دیسک گردن است. در این روش، پرتوهای نور کم‌انرژی با هدف تحریک سلول‌ها و افزایش جریان خون موضعی به بافت‌های گردن تابانده می‌شوند. این فرآیند باعث کاهش اسپاسم عضلانی، کاهش درد و تسریع روند بهبود بافت‌ها می‌شود. جلسات لیزر درمانی تحت نظر فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص و در طول چند جلسه متوالی انجام می‌شوند. برخلاف جراحی، این روش نیاز به دوره نقاهت طولانی ندارد و بیماران می‌توانند به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. لیزر درمانی برای کاهش دردهای مزمن و حاد گردن، بهبود حرکت و ارتقای کیفیت زندگی بیماران بسیار مفید است، هرچند اثربخشی آن بستگی به شدت بیماری و رعایت دقیق دستورات درمانی دارد. 

در مورد نقش ماساژ درمانی در توانبخشی و فیزیوتراپی بیشتر بخوانید.

طب سوزنی در درمان دیسک گردن

طب سوزنی می‌تواند به‌ عنوان یک روش مکمل در کاهش درد و التهاب دیسک گردن و بهبود حرکت و عملکرد گردن مفید باشد. آسیب یا بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ها می‌تواند باعث درد، سفتی، بی‌حسی یا ضعف در ناحیه گردن و حتی بازوها شود. در طب سوزنی، با تحریک نقاط خاصی از بدن، درد کاهش یافته، جریان خون بهبود پیدا می‌کند، عضلات اطراف گردن شل می‌شوند و التهاب کاهش می‌یابد. همچنین این روش می‌تواند فرآیند ترمیم طبیعی بدن را تحریک کند و به بهبود سریع‌تر علائم کمک نماید. طب سوزنی معمولا به‌ عنوان مکمل سایر درمان‌ها مانند فیزیوتراپی، دارودرمانی یا در موارد شدید، جراحی استفاده می‌شود و نباید به‌ تنهایی جایگزین درمان‌های پزشکی شود.

مراقبت‌های خانگی و تغییر سبک زندگی

مراقبت‌های خانگی و اصلاح سبک زندگی نقش مهمی در کنترل درد، بهبود علائم و جلوگیری از پیشرفت دیسک گردن دارند. رعایت استراحت متعادل و اصلاح وضعیت‌های نشستن و خوابیدن می‌تواند فشار روی گردن را کاهش داده و درد را تسکین دهد. بعضی از مهم‌ترین اقدامات خانگی و تغییرات سبک زندگی شامل موارد زیر هستند:

• گرما و سرما درمانی: استفاده از کمپرس گرم می‌تواند عضلات گردن را شل کرده و درد را کاهش دهد و در برخی موارد کمپرس سرد برای کاهش التهاب موثر است.
• ورزش و حرکات کششی ملایم: انجام تمرینات نرم و کششی مخصوص گردن که توسط فیزیوتراپیست آموزش داده شده‌اند، باعث تقویت عضلات و حفظ انعطاف‌پذیری می‌شوند.
• تغییر عادات روزمره: کاهش استفاده طولانی‌مدت از موبایل و کامپیوتر با نگاه مستقیم به صفحه، بلند کردن اجسام سنگین با تکنیک صحیح (استفاده از پاها به جای کمر و گردن) و اجتناب از حرکات ناگهانی و چرخش‌های شدید گردن.
• مدیریت استرس: استرس می‌تواند اسپاسم عضلات گردن را تشدید کند، بنابراین تمرین‌های آرامش‌بخش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا مفید هستند.
• مشاوره با پزشک یا فیزیوتراپیست: دریافت برنامه درمانی شخصی‌سازی شده از متخصصان فیزیوتراپی برای دستیابی به نتایج بهتر و پایدار ضروری است.

در مورد گردن درد در بارداری نیز بیشتر بخوانید.

مزایای درمان دیسک گردن بدون جراحی

درمان غیرجراحی دیسک گردن، گزینه‌ای موثر برای افرادی است که می‌خواهند درد و مشکلات ناشی از دیسک گردن را بدون نیاز به عمل جراحی کاهش دهند یا جراحی را به تعویق بیندازند. این روش‌ها با حداقل تهاجم، ایمن و مقرون‌به‌صرفه هستند و مزایای متعددی دارند:

• کاهش ریسک عوارض جراحی: درمان‌های غیرجراحی خطر عفونت، خونریزی و سایر عوارض مرتبط با جراحی را ندارند.
• بازگشت سریع به فعالیت‌های روزمره: نیازی به بستری طولانی یا استراحت مطلق نیست و بیمار می‌تواند به سرعت به زندگی روزمره خود بازگردد.
• کاهش درد و التهاب بدون مداخلات تهاجمی: روش‌هایی مانند فیزیوتراپی، دارودرمانی، طب سوزنی و ماساژ می‌توانند درد و التهاب را کنترل کنند.
• حفظ ساختار طبیعی ستون فقرات: برخلاف برخی جراحی‌ها که ممکن است ساختار ستون فقرات را تغییر دهند، درمان غیرجراحی ستون فقرات را بدون دستکاری ساختاری حفظ می‌کند.
• هزینه کمتر: روش‌های غیرجراحی معمولا نسبت به جراحی، مقرون‌ به‌ صرفه‌تر هستند.
• ترکیب روش‌ها برای بهترین نتیجه: فیزیوتراپی، طب سوزنی، داروهای ضدالتهاب، ورزش‌های اصلاحی و مراقبت‌های خانگی می‌توانند به صورت همزمان به کار گرفته شوند تا اثربخشی درمان افزایش یابد.
• اثربخشی در موارد متوسط: بسیاری از دیسک‌های گردن که درد و علائم متوسط دارند، با درمان‌های غیرجراحی به خوبی کنترل و بهبود می‌یابند.

همچنین بخوانید: درمان قطعی آرتروز گردن با روش‌های غیر جراحی

چه زمانی برای دیسک گردن به پزشک مراجعه کنیم؟

درد گردن معمولا با استراحت، مراقبت‌های خانگی یا درمان‌های ساده کاهش می‌یابد، اما در برخی شرایط مراجعه فوری به پزشک ضروری است. اگر درد طولانی‌مدت باشد، به شانه، بازو یا انگشتان دست کشیده شود یا با علائم عصبی مانند بی‌حسی و گزگز همراه باشد، لازم است برای ارزیابی و درمان به متخصص مراجعه کنید. همچنین برخی علائم هشداردهنده می‌توانند نشان‌دهنده شدت آسیب یا فشار روی ریشه‌های عصبی باشند و نباید نادیده گرفته شوند. مواردی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند:

• درد گردن که بیش از چند روز ادامه داشته باشد و با استراحت یا مراقبت‌های خانگی بهبود نیابد.
• درد منتشر شده به شانه، بازو یا انگشتان همراه با بی‌حسی، گزگز یا سوزش
• ضعف عضلانی در بازو یا دست‌ها و کاهش توانایی گرفتن یا نگه‌داشتن اشیا
• از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع
• درد یا آسیب گردن پس از تصادف یا ضربه شدید

کلام پایانی

دیسک گردن یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند زندگی روزمره شما را محدود کند و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. خوشبختانه، راه‌حل‌های غیرجراحی وجود دارند که می‌توانند درد را کاهش دهند و عملکرد گردن را بهبود ببخشند؛ بدون نیاز به جراحی پرخطر یا دوره نقاهت طولانی. دکتر سمانه قهرمان‌پوری با سال‌ها تجربه و دانش به‌روز، از روش‌های نوین فیزیوتراپی، طب سوزنی، لیزر درمانی و مراقبت‌های تخصصی استفاده می‌کنند تا برنامه درمانی کاملا شخصی‌سازی‌شده برای هر بیمار طراحی کنند. این رویکرد به شما کمک می‌کند دوباره زندگی فعال و بدون درد را تجربه کنید. اگر شما یا عزیزانتان از درد دیسک گردن رنج می‌برید، وقت را از دست ندهید. با مراجعه به دکتر قهرمان‌پوری، مشاوره تخصصی دریافت کنید و با درمان علمی و حرفه‌ای، به سلامت و آرامش واقعی برسید. 

سوالات متداول